Της Μαριάννας Μαρμαρά
«Αντιός Γκάμπο» γράφουν τα κολομβιανά και μεξικανικά μέσα ενημέρωσης, ευχαριστώντας τον Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες που επέλεξε τις χώρες τους για πατρίδες του. Ο Μάρκες γεννήθηκε 87 χρόνια πριν στην Κολομβία και πέθανε αργά το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης στη δεύτερη πατρίδα του, το Μεξικό. Καμία θλίψη. Κανένα δάκρυ. Άλλωστε, όπως ο ίδιος φέρεται να είχε πει στο παρελθόν, «κανένας δεν αξίζει τα δάκρυά σου, αλλά όποιος και να τα άξιζε δεν θα σε έκανε να κλάψεις».
.jpg)
Χαρακτηριστικό είναι το πρωτοσέλιδο της ηλεκτρονικής έκδοσης ενός εκ των μεγαλυτέρων περιοδικών στο Μεξικό. «Αντιός Γκάμπο» είναι η φράση του τίτλου του πρώτου θέματος του «El Universal» για να ξεπροβοδίσει τον βραβευμένο με Νόμπελ συγγραφέα και η φωτογραφία που τη συνοδεύει δεν είναι άλλη από αυτή του Μάρκες με ένα διάπλατο χαμόγελο και ένα εξίσου διάπλατα σηκωμένο δάχτυλο. Όχι, δεν είναι ασέβεια προς τον συγγραφέα, αλλά ένα χαμογελαστό αντίο. Ο Μάρκες σηκώνει το μεσαίο του δάχτυλο στον Χάρο και του χαμογελά. Δεν τον νοιάζει που τον παίρνει μαζί του. Δεν μας νοιάζει που τον παίρνει μαζί του. Θα έχουμε πάντα τα γραπτά του.
.jpg)
Ο μαέστρος του μαγικού ρεαλισμού έκλεισε χθες το βράδυ για πάντα τα μάτια του έπειτα από πολύχρονη μάχη με τον καρκίνο. Η κηδεία του θα γίνει τη Δευτέρα του Πάσχα στο Μεξικό, όπου ζούσε από το 1961 και συγκεκριμένα στο Μουσείο των Καλών Τεχνών. Σημειώνεται ότι από την πρώτη στιγμή του ακούσματος του θανάτου του Μάρκες, οι Αρχές του Μεξικού υποσχέθηκαν στην οικογένειά του μια κηδεία «αντάξια» του αναστήματος του βραβευμένου με Νόμπελ Λογοτεχνίας συγγραφέα. «Γεννήθηκε στην Κολομβία (αλλά) έκανε το Μεξικό το σπίτι του για δεκαετίες, πλουτίζοντας έτσι τη ζωή μας. Ας αναπαυθεί εν ειρήνη» έγραψε ο Μεξικανός πρόεδρος Ενρίκε Πένια Νιέτο στον λογαριασμό του στο Twitter.
Από τη μεριά του, ο πρόεδρος της Κολομβίας Χουάν Μανουέλ Σάντος κήρυξε σήμερα τριήμερο εθνικό πένθος στη μνήμη του. «Για να αποτίσουμε φόρο τιμής στη μνήμη του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες κηρύσσω τριήμερο εθνικό πένθος» δήλωσε ο Σάντος στη διάρκεια ενός σύντομου τηλεοπτικού διαγγέλματος. Ο Κολομβιανός πρόεδρος ζήτησε, επίσης, «να κυματίζουν μεσίστιες οι σημαίες σε όλα τα δημόσια κτήρια». «Ελπίζουμε ότι οι Κολομβιανοί θα κάνουν το ίδιο στα σπίτια τους» επεσήμανε. «Ολόκληρη η Κολομβία πενθεί, καθώς έφυγε ο πιο αγαπητός και αξιοθαύμαστος συμπατριώτης μας όλων των εποχών» σχολίασε ο Σάντος. «Υπήρξε, και δεν υπερβάλω, ο Κολομβιανός ο οποίος σε ολόκληρη την ιστορία της χώρας μας μετέφερε πιο μακριά και πιο ψηλά το όνομα της πατρίδας μας» συνέχισε.
«Ευχαριστούμε Γκάμπο»
Από το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής, πλήθος κόσμου συρρέει στο σπίτι όπου πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του, στην πόλη του Μεξικού. Μερικά λουλούδια κι ένα βιβλίο είναι ορισμένα από τα αντικείμενα που άφησαν περαστικοί στην είσοδο της οικίας του. Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ο θάνατός του κάνει τον γύρο του κόσμου και οι χρήστες δεν λένε «αντίο» αλλά «ευχαριστώ». Παγκόσμιο hastag στο Twitter εκτός από το καθιερωμένο αντίο, #adiosGabo, έγινε το #GraciasGabo. Σε ευχαριστούμε Γκάμπο που μας έμαθες πόσο μαγικός μπορεί να γίνει ο ρεαλισμός.
Παγκόσμια συγκίνηση
Η είδηση του θανάτου του Μάρκες προκάλεσε παγκόσμια συγκίνηση. Ηγέτες από όλο τον κόσμο εξέφρασαν τα συλλυπητήριά τους στην οικογένειά του και στη δημοσιογραφική και λογοτεχνική κοινότητα. Σε παγκόσμια κλίματα τα μέσα ενημέρωσης φιλοξενούν τη δυσάρεστη είδηση στις πρώτες σελίδες τους.
Ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής Μπαράκ Ομπάμα σημείωσε πως «το έργο του Γκάμπο θα συνεχίσει» να εμπνέει «τις επόμενες γενιές». «Ο κόσμος έχασε έναν από τους μεγαλύτερους οραματιστές συγγραφείς του – έναν από τους αγαπημένους μου από όταν ήμουν νέος» ανέφερε ο Ομπάμα σε ανακοίνωσή του. «Είχα μια φορά το προνόμιο να συναντηθώ μαζί του στο Μεξικό, όπου μου χάρισε ένα βιβλίο με αφιέρωση που κρατάω ευλαβικά ως και σήμερα» πρόσθεσε.
Ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον, προσωπικός φίλος του Γκαρσία Μάρκες, εξέφρασε επίσης τα συλλυπητήριά του για τον θάνατο του λογοτέχνη. «Από τότε που διάβασα τα “Εκατό Χρόνια Μοναξιά” πριν από 40 χρόνια και πλέον, πάντα μου προκαλούσαν θαυμασμό τα μοναδικά του δώρα της φαντασίας, της σαφήνειας της σκέψης, της συναισθηματικής εντιμότητας. Απαθανάτισε τον πόνο και τη χαρά της ανθρωπότητας σε σκηνικά τόσο πραγματικά όσο και μαγικά» ανέφερε ο Κλίντον σε μια ανακοίνωσή του. «Με τιμούσε να είμαι φίλος του και να γνωρίζω τη μεγάλη του καρδιά και το λαμπρό του μυαλό για πάνω από 20 χρόνια. Τα συλλυπητήριά μου στη (σ.σ.: σύζυγό του) Μερσέδες, στην οικογένειά του, στους φίλους και στους θαυμαστές του σε όλο τον κόσμο».
Η διάσημη Χιλιανή συγγραφέας Ιζαμπέλ Αλιέντε τόνισε: «Πολύ λίγα λογοτεχνικά έργα καταφέρνουν να επιβιώσουν στο αδυσώπητο πέρασμα του χρόνου. Ο Γκαρσία Μάρκες είναι στο πάνθεον των κλασικών μαζί με τους μεγάλους της παγκόσμιας λογοτεχνίας».
Ο πρόεδρος της Ουρουγουάης Χοσέ Μουχίκα, γνωστός ως Ελ Πέπε, είπε: «Η Λατινική Αμερική έχασε έναν συνοδοιπόρο των ουτοπιών. Ζωγράφισε με το χιούμορ και την καταπληκτική φαντασία του μέρη της λατινοαμερικανικής ιστορίας και κυρίως της Καραϊβικής. Παράλληλα, υπήρξε ένας άνθρωπος που πάντα τον απασχολούσε να υπηρετεί την αλήθεια».
Η πρόεδρος της Βραζιλίας Ντίλμα Ρουσέφ έκανε λόγο για «μοναδικούς χαρακτήρες» των έργων του που «θα μείνουν για πάντα χαραγμένοι στις καρδιές και στη μνήμη των εκατομμυρίων αναγνωστών του».
Ποιος ήταν ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες
Ο Κολομβιανός συγγραφέας έπασχε τα τελευταία χρόνια από καρκίνο. Είχε πάρει εξιτήριο από το νοσοκομείο όπου νοσηλευόταν τις τελευταίες εβδομάδες, καθώς η οικογένειά του αποφάσισε πως δεν υπήρχε λόγος να υποβληθεί σε νέα θεραπεία και ότι έπρεπε να πεθάνει ήρεμος στο σπίτι του, δίπλα στους αγαπημένους του.
Ο Μάρκες γεννήθηκε στις 6 Μαρτίου 1927 στο χωριό Αρακατάκα, στην Κολομβία. Το 1947 ξεκίνησε να σπουδάζει Νομική και Πολιτικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο της Μπογοτά, ωστόσο εγκατέλειψε τις σπουδές του για τη δημοσιογραφία.
Την ίδια χρονιά δημοσίευσε σε εφημερίδα το πρώτο του διήγημα, «Η Τρίτη Παραίτηση». Το 1948 μετακόμισε στην Καρθαγένη της Δυτικής Ινδίας και ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία σε εφημερίδες και περιοδικά.
Στον χώρο της λογοτεχνίας πρωτοεμφανίστηκε το 1947 και το 1967 δημοσιεύτηκε το μυθιστόρημά του «Εκατό Χρόνια Μοναξιά», το οποίο τον καθιέρωσε ως έναν από τους μεγαλύτερους συγγραφείς της εποχής μας, καθώς αποκόμισε αμέσως τις θετικότερες κριτικές.
Ο Μάρκες, ο οποίος εδώ και δεκαετίες ζoύσε μόνιμα στο Μεξικό, ξεκίνησε την καριέρα του ως δημοσιογράφος. Θεωρείται ως ο συγγραφέας που μέσα από τα μυθιστορήματα και τις νουβέλες του, όπως τα «Εκατό Χρόνια Μοναξιά», την «Κακιά Ώρα» και το «Φθινόπωρο του Πατριάρχη», καθόρισε το είδος του μαγικού ρεαλισμού. Είχε βραβευτεί με Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1982.
.jpg)
Τα σπουδαιότερα έργα του:
«Τα νεκρά φύλλα», 1955
«Ο Συνταγματάρχης δεν έχει κανέναν να του γράψει», 1961
«Η κακιά ώρα», 1962
«Η κηδεία της Μεγάλης Μάμα», 1962
«Εκατό χρόνια μοναξιά», 1967
«Το φθινόπωρο του Πατριάρχη», 1975
«Χρονικόν ενός προαναγγελθέντος θανάτου», 1981
«Ο έρωτας στα χρόνια της χολέρας», 1985
«Η περιπέτεια του Μιγκέλ Λιττίν, λαθραίου στη Χιλή», 1986
«Ο στρατηγός μες στον λαβύρινθό του», 1989
«Δώδεκα διηγήματα περιπλανώμενα», 1992
«Περί έρωτος και άλλων δαιμονίων», 1994
«Η είδηση μιας απαγωγής», 1996
Ο Γκάμπο και η δημοσιογραφία
Ο Γκάμπο, όπως ήταν γνωστός στους φίλους και τους θαυμαστές του, ξεκίνησε να εργάζεται ως δημοσιογράφος τη δεκαετία του 1950, αρχικά στη βόρεια επαρχία Μαγκνταλένα της Κολομβίας απ’ όπου καταγόταν, προτού συνεργαστεί το 1954 με μια από τις σημαντικότερες εφημερίδες της Μπογκοτά, την «El Espectador». «Το σημαντικότερο δίδαγμα του Γκάμπο προς έναν δημοσιογράφο είναι η άποψη από την οποία κοιτά (τα πράγματα). Το να παρατηρεί τη λεπτομέρεια όταν δεν συμβαίνει τίποτε, εκείνος είναι που μου το έμαθε» δήλωσε ο Αμερικανός δημοσιογράφος Τζον Λι Άντερσον σε ένα φόρουμ που διοργανώθηκε στην Μπογκοτά με την ευκαιρία των 87ων γενεθλίων του Μάρκες.
Το στιλ του ήταν «μοναδικό και πολύ ιδιαίτερο», με μια αίσθηση ειρωνείας, η οποία προστίθεται στη λεπτομέρεια, σύμφωνα με τον Άντερσον.
Η θητεία του συγγραφέα στην «Espectador» σηματοδοτεί την απογείωση της δημοσιογραφικής του έμπνευσης. «Ήταν η πρώτη του μεγάλη εμπειρία ως δημοσιογράφου και ειδικού απεσταλμένου, ενός ανθρώπου που δεν είναι πια ένας μαθητευόμενος συγγραφέας» διηγείται ο παλιός του σύντροφος Χάιμε Αμπέγιο.
Ο Αμπέγιο, συνιδρυτής μαζί με τον Μάρκες του ιδρύματος για μια νέα ιβηροαμερικανική δημοσιογραφία (FNPI), υπογραμμίζει ότι το πέρασμα του συγγραφέα από την εφημερίδα αυτή της Μπογκοτά τού επέτρεψε να «αναπτύξει τα εργαλεία του δημοσιογράφου προκειμένου να αναζητήσει την ιστορία που είναι η πληροφορία».
Η δημοσιογραφική καριέρα του Μάρκες ήταν πολυσχιδής, καθώς υπήρξε ταυτόχρονα δημοσιογράφος, διευθυντής σύνταξης, παρουσιαστής της τηλεόρασης και χρονικογράφος. Φεύγοντας από την «Espectador» εργάστηκε ως διευθυντής σύνταξης του περιοδικού «Venezuela Grafica» στο Καράκας. Μετά την κουβανέζικη επανάσταση, της οποίας υπήρξε υποστηρικτής, εργάστηκε στο πρακτορείο Prensa Latina της Κούβας και στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στο Μεξικό. Εκεί, έπειτα από κάποιες δημοσιογραφικές περιπλανήσεις, ξεκίνησε να γράφει το αριστούργημά του «Εκατό χρόνια μοναξιά».
Προτού τιμηθεί με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1982, ο Γκάμπο επανήλθε στη δημοσιογραφία με το αριστερό περιοδικό «Alternative» τη δεκαετία του 1970. Είκοσι χρόνια αργότερα έζησε την εμπειρία του παρουσιαστή τηλεόρασης στο κανάλι QAP. Η τελευταία του εμφάνιση ως δημοσιογράφος ήταν το 1999 στη διάρκεια της ειρηνευτικής διαδικασίας μεταξύ της κολομβιανής κυβέρνησης και των ανταρτών FARC.
Ο Γκάμπο και ο καρκίνος
Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες αντιμετώπισε με αξιοπρέπεια το πρόβλημα της υγείας του, ενώ, όταν καταλάβαινε πως πλησίαζε το τέλος, έγραψε ένα πεζοποίημα το οποίο θεωρείται το στερνό του αντίο προς φίλους και αγαπημένους.
Παρατίθεται η αποχαιρετιστήρια επιστολή:
Αν ο Θεός ξεχνούσε για μια στιγμή ότι είμαι μια μαριονέτα φτιαγμένη από κουρέλια και μου χάριζε ένα κομμάτι ζωή, ίσως δεν θα έλεγα όλα αυτά που σκέφτομαι, αλλά σίγουρα θα σκεφτόμουν όλα αυτά που λέω εδώ. Θα έδινα αξία στα πράγματα, όχι γι’ αυτό που αξίζουν, αλλά γι’ αυτό που σημαίνουν. Θα κοιμόμουν λίγο, θα ονειρευόμουν πιο πολύ, γιατί για κάθε λεπτό που κλείνουμε τα μάτια χάνουμε εξήντα δευτερόλεπτα φως. Θα συνέχιζα όταν οι άλλοι σταματούσαν, θα ξυπνούσα όταν οι άλλοι κοιμόνταν. Θα άκουγα όταν οι άλλοι μιλούσαν και πόσο θα απολάμβανα ένα ωραίο παγωτό σοκολάτα!
Αν ο Θεός μού δώριζε ένα κομμάτι ζωή, θα ντυνόμουν λιτά, θα ξάπλωνα μπρούμυτα στον ήλιο, αφήνοντας ακάλυπτο όχι μόνο το σώμα αλλά και την ψυχή μου. Θεέ μου, αν μπορούσα, θα έγραφα το μίσος μου πάνω στον πάγο και θα περίμενα να βγει ο ήλιος. Θα ζωγράφιζα μ’ ένα όνειρο του Βαν Γκογκ πάνω στα άστρα ένα ποίημα του Μπενεντέτι κι ένα τραγούδι του Σερράτ θα ήταν η σερενάτα που θα χάριζα στη σελήνη. Θα πότιζα με τα δάκρυά μου τα τριαντάφυλλα, για να νιώσω τον πόνο από τ’ αγκάθια τους και το κοκκινωπό φιλί των πετάλων τους…
Θεέ μου, αν είχα ένα κομμάτι ζωή… Δεν θα άφηνα να περάσει ούτε μία μέρα χωρίς να πω στους ανθρώπους ότι αγαπώ, ότι τους αγαπώ. Θα έκανα κάθε άνδρα και γυναίκα να πιστέψουν ότι είναι οι αγαπητοί μου και θα ζούσα ερωτευμένος με τον έρωτα.
Στους ανθρώπους θα έδειχνα πόσο λάθος κάνουν να νομίζουν ότι παύουν να ερωτεύονται όταν γερνούν, χωρίς να καταλαβαίνουν ότι γερνούν όταν παύουν να ερωτεύονται! Στο μικρό παιδί θα έδινα φτερά, αλλά θα το άφηνα να μάθει μόνο του να πετάει. Στους γέρους θα έδειχνα ότι τον θάνατο δεν τον φέρνουν τα γηρατειά αλλά η λήθη. Έμαθα τόσα πράγματα από σας, τους ανθρώπους… Έμαθα πως όλοι θέλουν να ζήσουν στην κορυφή του βουνού, χωρίς να γνωρίζουν ότι η αληθινή ευτυχία βρίσκεται στον τρόπο που κατεβαίνεις την απόκρημνη πλαγιά. Έμαθα πως όταν το νεογέννητο σφίγγει στη μικρή παλάμη του, για πρώτη φορά, το δάχτυλο του πατέρα του, το αιχμαλωτίζει για πάντα. Έμαθα πως ο άνθρωπος δικαιούται να κοιτά τον άλλον από ψηλά μόνο όταν πρέπει να τον βοηθήσει να σηκωθεί. Είναι τόσα πολλά τα πράγματα που μπόρεσα να μάθω από σας, αλλά δεν θα χρησιμεύσουν αλήθεια πολύ, γιατί όταν θα με κρατούν κλεισμένο μέσα σ’ αυτήν τη βαλίτσα, δυστυχώς θα πεθαίνω.
Να λες πάντα αυτό που νιώθεις και να κάνεις πάντα αυτό που σκέφτεσαι. Αν ήξερα ότι σήμερα θα ήταν η τελευταία φορά που θα σ’ έβλεπα να κοιμάσαι, θα σ’ αγκάλιαζα σφιχτά και θα προσευχόμουν στον Κύριο για να μπορέσω να γίνω ο φύλακας της ψυχής σου. Αν ήξερα ότι αυτή θα ήταν η τελευταία φορά που θα σ’ έβλεπα να βγαίνεις απ’ την πόρτα, θα σ’ αγκάλιαζα και θα σού ‘δινα ένα φιλί και θα σε φώναζα ξανά για να σου δώσω κι άλλα. Αν ήξερα ότι αυτή θα ήταν η τελευταία φορά που θα άκουγα τη φωνή σου, θα ηχογραφούσα κάθε σου λέξη για να μπορώ να τις ακούω ξανά και ξανά. Αν ήξερα ότι αυτές θα ήταν οι τελευταίες στιγμές που σ’ έβλεπα, θα έλεγα “σ’ αγαπώ” και δεν θα υπέθετα, ανόητα, ότι το ξέρεις ήδη. Υπάρχει πάντα ένα αύριο και η ζωή μάς δίνει κι άλλες ευκαιρίες για να κάνουμε τα πράγματα όπως πρέπει, αλλά, σε περίπτωση που κάνω λάθος και μας μένει μόνο το σήμερα, θα ΄θελα να σου πω πόσο σ’ αγαπώ κι ότι ποτέ δεν θα σε ξεχάσω.
Το αύριο δεν το έχει εξασφαλίσει κανείς, είτε νέος είτε γέρος. Σήμερα μπορεί να είναι η τελευταία φορά που βλέπεις τους ανθρώπους που αγαπάς. Γι’ αυτό μην περιμένεις άλλο, κάν’ το σήμερα, γιατί αν το αύριο δεν έρθει ποτέ, θα μετανιώσεις σίγουρα για τη μέρα που δεν βρήκες χρόνο για ένα χαμόγελο, μια αγκαλιά, ένα φιλί και ήσουν πολύ απασχολημένος για να κάνεις πράξη μια τελευταία τους επιθυμία. Κράτα αυτούς που αγαπάς κοντά σου, πες τους ψιθυριστά πόσο πολύ τους χρειάζεσαι, αγάπα τους και φέρσου τους καλά, βρες χρόνο για να τους πεις “συγγνώμη”, “συγχώρεσέ με”, “σε παρακαλώ”, “ευχαριστώ” κι όλα τα λόγια αγάπης που ξέρεις. Κανείς δεν θα σε θυμάται για τις κρυφές σου σκέψεις. Ζήτα απ’ τον Κύριο τη δύναμη και τη σοφία για να τις εκφράσεις. Δείξε στους φίλους σου τι σημαίνουν για σένα.
Στιγμιότυπα της ζωής του
Διαβάστε επίσης Αστείρευτη η αγάπη του Μάρκες για την δημοσιογραφία, Πρώτη καταχώρηση: Παρασκευή, 18 Απριλίου 2014, 08:41
Τριήμερο πένθος στην Κολομβία στη μνήμη του Μάρκες, Πρώτη καταχώρηση: Παρασκευή, 18 Απριλίου 2014, 07:00
Ηγέτες κρατών εκφράζουν τα συλλυπητήρια τους, Πρώτη καταχώρηση: Παρασκευή, 18 Απριλίου 2014, 04:18
Πέθανε ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, Πρώτη καταχώρηση: Πέμπτη, 17 Απριλίου 2014, 23:21
