Το αμαρτωλό χάδι του ήλιου (Νο2)

Η μείωση του στρώματος του όζοντος έχει οδηγήσει τα τελευταία χρόνια σε σταδιακή αύξηση της ηλιακής ακτινοβολίας που φθάνει μέχρι τη γη και οι βλαβερές συνέπειες της έχουν άμεσο αντίκτυπο στην αύξηση των δερματικών καρκίνων. Στην Ελλάδα, υπολογίζεται πως περίπου ένας στους πέντε Έλληνες θα προσβληθεί από κάποιο είδος καρκίνου του δέρματος στη διάρκεια της ζωής του. Ο καρκίνος του δέρματος αποτελεί τον πιο συχνό τύπο καρκίνου. Είναι δε πολύ συχνός στις χώρες με αυξημένη ηλιακή ακτινοβολία, όπως είναι η Ελλάδα.

Ο καρκίνος του δέρματος εμφανίζεται συχνότερα στην περιοχή του δέρματος που εκτίθεται στην ηλιακή ακτινοβολία. Μπορεί, όμως, να εμφανιστεί και σε σημεία του σώματος που δεν είναι εκτεθειμένα. Υπάρχουν τρεις τύποι καρκίνου του δέρματος: το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα, το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα και το μελάνωμα, που αποτελεί και τον σοβαρότερο τύπο καρκίνου δέρματος. Και οι τρεις τύποι καρκίνου του δέρματος που επεξηγούνται στη συνέχεια μπορεί να προληφθούν.

Βασικοκυτταρικός καρκίνος

• Ένα οζίδιο με υφή κεριού ή μαργαριταριού στο πρόσωπο, τα αυτιά ή το λαιμό.
• Ένας επίπεδος σπίλος στο χρώμα του δέρματος ή μία ουλώδης βλάβη καφέ χρώματος στο στήθος ή στην πλάτη.

Ακανθοκυτταρικός καρκίνος

• Μια ακίνητη, κόκκινη σφαιρική μάζα στο πρόσωπο, στα χείλη, στα αυτιά, στους βραχίονες ή στα χέρια.
• Ένας επίπεδος σπίλος, με φολιδωτή, σκληρή επιφάνεια στο πρόσωπο, στα αυτιά, στο λαιμό, στους βραχίονες ή στα χέρια.

Μελάνωμα
• Μια καφετί κηλίδα με μικρότερες κηλίδες σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος.
• Ένας δερματικός σπίλος σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος, που αλλάζει χρώμα, μέγεθος, υφή ή που αιμορραγεί.
• Ένας μικρός σπίλος με ασαφή όρια και κόκκινα, λευκά, μπλε ή μπλε-μαύρα στίγματα στον κορμό ή στα άκρα του σώματος.
• Ένα γυαλιστερό, ακίνητο οζίδιο με θολωτό σχήμα σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος.
• Σκούρου χρώματος σπίλοι στις παλάμες, στο πέλμα, στα δάχτυλα ή στους βλεννογόνους του στόματος, της μύτης, του κόλπου ή του πρωκτού

Ειδικά τώρα το καλοκαίρι ένας κίνδυνος για την υγεία μας εμφανίζεται ακόμα πιο απειλητικός: είναι το μελάνωμα το οποίο αποτελεί την πιο επιθετική μορφή καρκίνου του δέρματος και οφείλεται κατά κύριο λόγο στην ηλιακή ακτινοβολία. Ποια είναι, όμως, τα σημεία που πρέπει να προσέχουμε και πώς μπορούμε να προστατευτούμε;

Ο καρκίνος του δέρματος, αν διαγνωσθεί έγκαιρα στις, περισσότερες περιπτώσεις (όταν πρόκειται για βασικοκυτταρικό ή ακανθοκυταρικό επιθηλίωμα) θεραπεύεται οριστικά χωρίς κανέναν κίνδυνο για τη ζωή του ασθενούς, Αντίθετα, το μελάνωμα, αν και αποτελεί το 5% περίπου των δερματικών καρκίνων, είναι πολύ επιθετική μορφή καρκίνου με κακή πρόγνωση που οδηγεί στον θάνατο. Αναπτύσσεται ή πάνω σε προϋπάρχουσες ελιές (σπίλους) ή σαν μια νέα δερματική βλάβη.

Το μελάνωμα του δέρματος προέρχεται από τα κύτταρα της επιδερμίδας που παράγουν μελανίνη η οποία δίνει το μελανό χρώμα στο δέρμα μας. Σπάνια αναπτύσσεται εκτός δέρματος, όπως στο μάτι και στους βλεννογόνους. Το μελάνωμα δεν είναι κληρονομική νόσος, όμως οι κοντινοί συγγενείς ενός ασθενούς διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο. Η ηλιακή ακτινοβολία, ειδικά η UVB, θεωρείται ο κυριότερος παράγοντας κινδύνου για ανάπτυξη μελανώματος. Η διακοπτόμενη έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία, όπως η ηλιοθεραπεία στις διακοπές, είναι πιο επικίνδυνη από τη συνεχόμενη ή την επαναλαμβανόμενη κατά μικρά χρονικά διαστήματα, όπως η εργασιακή έκθεση στους αγρότες και στους οικοδόμους.

Άτομα ξανθά με φακίδες στο πρόσωπο, με κόκκινα ή πυρρόξανθα μαλλιά και με ανοιχτόχρωμα μάτια, με μελαγχρωματικές δερματικές βλάβες σε περιοχές του σώματος που εκτίθενται στην ηλιακή ακτινοβολία, καθώς και με μεγάλο αριθμό μελαγχρωματικών σπίλων, έχουν αυξημένη πιθανότητα να αναπτύξουν μελάνωμα του δέρματος. Επίσης, σοβαροί παράγοντες είναι:

• Η υπερβολική έκθεση στον ήλιο. Η υπερβολική έκθεση στον ήλιο αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του δέρματος, ακόμη και αν το δέρμα είναι προστατευμένο με ρουχισμό ή αντηλιακό γαλάκτωμα. Το μαύρισμα από την ηλιοθεραπεία είναι η απόκριση του δέρματος στη βλάβη από την υπερβολική ηλιακή ακτινοβολία.
• Το ανοιχτό χρώμα του δέρματος. Η μικρότερη ποσότητα μελανίνης στο δέρμα παρέχει μικρότερη προστασία από τη βλαβερή ηλιακή ακτινοβολία.
• Το ιστορικό ηλιακών εγκαυμάτων. Κάθε ηλιακό έγκαυμα καταστρέφει τα κύτταρα του δέρματος και αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του δέρματος.
• Οι δερματικοί σπίλοι (ελιές) στο δέρμα. Οι φυσιολογικές ή μη φυσιολογικές ελιές του δέρματος, που είναι μεγαλύτερου μεγέθους από το φυσιολογικό, είναι πιο πιθανό να μετατραπούν σε καρκινωματώδεις.
• Οι προκαρκινωματώδεις βλάβες του δέρματος.
• Το θετικό οικογενειακό ιστορικό.
• Το ατομικό ιστορικό καρκίνου του δέρματος.
• Το αποδυναμωμένο ανοσοποιητικό σύστημα.
• Το ευαίσθητο δέρμα, για παράδειγμα, μετά από έγκαυμα.
• Η έκθεση σε περιβαλλοντικούς παράγοντες κινδύνου, κυρίως χημικές ουσίες.
• Η μεγάλη ηλικία.

Πρέπει να προσέχουμε οποιαδήποτε αλλαγή προϋπάρχουσας μελαγχρωματικής δερματικής βλάβης, καθώς και κάθε νέα που εμφανίζεται. Υπάρχουν μερικά χαρακτηριστικά που κάνουν μια δερματική βλάβη ύποπτη για μελάνωμα, όπως ασυμμετρία και ανώμαλο περίγραμμα, δυσχρωμία, διάμετρος μεγαλύτερη του 0,6 εκατ. ή έπαρση της βλάβης. Κνησμός, αιμορραγία και εξέλκωση με εφελκίδα (κάκαδο, κρούστα) της βλάβης αποτελούν άλλα πιθανά συμπτώματα μελανώματος.

• Η χρήση αντιηλιακών προϊόντων είναι επιβεβλημένη χειμώνα και καλοκαίρι, εφόσον δραστηριοποιούμαστε στην ύπαιθρο. Προϊόντα με SPF κάτω του 10 δεν είναι αποτελεσματικά και άνω του 50 δεν έχουν νόημα.
• Πρέπει οπωσδήποτε να προστατεύουν και από τη UVA και από τη UVB.
• Άτομα με ανοιχτόχρωμο δέρμα χρειάζεται να χρησιμοποιούν υψηλότερο SPF.
• Πρέπει να εφαρμόζονται σε στεγνό δέρμα 20΄ – 30΄ πριν από την έκθεση στον ήλιο, σε ποσότητα 35 – 50 gr για κανονικής ανάπτυξης σώμα.
• Χρειάζεται να ανανεώνονται τακτικά, κάθε μία ώρα και συχνότερα εάν ιδρώνουμε, βρεχόμαστε ή τριβόμαστε στην άμμο ή με την πετσέτα.
• Τα παιδιά χρειάζονται κατά πολύ υψηλότερους δείκτες και συχνότερη ανανέωση.
• Υπάρχουν διαφορετικά αντηλιακά προϊόντα για το σώμα και διαφορετικά για το πρόσωπο.
• Κανένα αντηλιακό δεν παρέχει την απόλυτη προστασία
• Η ηλιακή ακτινοβολία αντανακλάται. Όταν κολυμπάμε, το νερό δεν μας προστατεύει, όπως δεν προστατεύει απόλυτα και η συννεφιά
• Σκούρα γυαλιά, καπέλο και ανοιχτόχρωμο T-shirt
• Να προτιμάμε τη σκιά
• Προοδευτική έκθεση στον ήλιο, για να μπορέσει το σώμα μας να παράγει μελανίνη που αποτελεί φυσική προστασία
• Όχι ηλιοθεραπεία το μεσημέρι
• Για την επιλογή του κατάλληλου αντηλιακού για τον τύπο του δέρματός σας, συμβουλευτείτε τον δερματολόγο σας.