Ζήσης Ψάλλας
Ερευνητές από το Queen’s University, στο Μπέλφαστ, βρήκαν για πρώτη φορά ότι ένα συγκεκριμένο βακτήριο του εντέρου παράγει πρωτεϊνικά μόρια τα οποία μιμούνται μια ανθρώπινη πρωτεΐνη, προκαλώντας ίσως έτσι το ανοσοποιητικό να επιτεθεί στα δικά του κύτταρα, κατά λάθος.
Ο ένοχος στην περίπτωση αυτή ονομάζεται Bacteroides fragilis, ένα βακτήριο που ζει φυσιολογικά στο ανθρώπινο έντερο. Η ερευνητική ομάδα έδειξε ότι αυτό το βακτήριο παράγει μια ανθρώπινη πρωτεΐνη που θα μπορούσε να προκαλέσει αυτοάνοσες ασθένειες, όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα. Αυτή η πρωτεΐνη ονομάζεται ουβικουιτίνη (ubiquitin) και είναι απαραίτητη για τις φυσιολογικές κυτταρικές διεργασίες στο σώμα μας.
Είναι γνωστό από τη δεκαετία του 1990 ότι μερικοί άνθρωποι με αυτοάνοσες ασθένειες έχουν αντισώματα που στοχεύουν στη δική τους ανθρώπινη ουβικουιτίνηΗ μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Clinical and Experimental Immunology», της Βρετανικής Εταιρείας για την Ανοσολογία, συνιστά μια σημαντική ανακάλυψη. Οι «μιμικές» πρωτεΐνες μπερδεύουν το ανοσοποιητικό σύστημα, με αποτέλεσμα τις αυτοάνοσες ασθένειες. Όπως είναι γνωστό, υπάρχουν περισσότεροι από 80 διαφορετικοί τύποι αυτοάνοσων νόσων: ρευματοειδής αρθρίτιδα, πολλαπλή σκλήρυνση, λύκος κ.ά. Πολλά εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως υποφέρουν από αυτές τις εξουθενωτικές και οδυνηρές καταστάσεις, που επί του παρόντος δεν έχουν ίαση.
Σε μια αυτοάνοση ασθένεια, το ανοσοποιητικό επιτίθεται λανθασμένα στο σώμα. Τα αντισώματα που αποτελούν μέρος του ανοσοποιητικού συνήθως στοχεύουν σε βακτήρια ή ιούς, αλλά έχουν κακό προσανατολισμό στα άτομα με αυτοάνοσες ασθένειες. Γίνονται αυτοαντισώματα που μπορούν να επιτεθούν σε διάφορα υγιή μέρη, π.χ. στις αρθρώσεις στην περίπτωση της ρευματοειδούς αρθρίτιδας.
H Sheila Patrick, καθηγήτρια στο Queen’s University, εξήγησε: «Όταν χαρτογραφήσαμε το γονιδίωμα του Bacteroides fragilis πριν από μερικά χρόνια, εκπλαγήκαμε που ανακαλύψαμε ένα ανθρώπινο γονίδιο το οποίο δεν υπάρχει σε κανένα άλλο βακτήριο. Το γονίδιο αυτό παράγει μια πρωτεΐνη που έχει σχεδόν ίδιο σχήμα με μια ανθρώπινη πρωτεΐνη η οποία παράγεται σχεδόν σε κάθε ανθρώπινο κύτταρο».
Ερευνάται ο ρόλος της βακτηριακής πρωτεΐνης
«Όταν ανακαλύψαμε ότι το Bacteroides fragilis παράγει πολλές ποσότητες από αυτήν την πρωτεΐνη, ήμασταν πολύ ενθουσιασμένοι. Κανένα άλλο βακτήριο δεν παρήγαγε ένα μιμητικό της ανθρώπινης ουβικουιτίνης και αυτό ζει στο έντερό μας. Αμέσως αναρωτηθήκαμε αν μπορεί να συνδεθεί με αυτοάνοσες ασθένειες όπως ο λύκος. Είναι γνωστό από τη δεκαετία του 1990 ότι μερικοί άνθρωποι με αυτοάνοσες ασθένειες έχουν αντισώματα που στοχεύουν στη δική τους ανθρώπινη ουβικουιτίνη, αλλά δεν γνωρίζουμε γιατί συμβαίνει αυτό. Έτσι αποφασίσαμε να δούμε αν οι άνθρωποι έχουν αντισώματα που στοχεύουν στην εκδοχή της ουβικουιτίνης που παράγει το Bacteroides fragilis» πρόσθεσε.
Η Linda Stewart, λέκτορας της Σχολής Βιολογικών Επιστημών, η οποία συμμετείχε στη μελέτη, ανέφερε: «Έχουμε διαπιστώσει ότι μερικά άτομα με αυτοάνοση ασθένεια έχουν υψηλά επίπεδα αντισωμάτων έναντι της βακτηριακής ουβικουιτίνης. Είναι επίσης πιθανό να έχουν αντισώματα τόσο στην ανθρώπινη όσο και στη βακτηριακή εκδοχή. Τώρα πρέπει να δούμε αν η βακτηριακή ουβικουιτίνη δημιουργεί την λανθασμένη ανοσοαπόκριση. Έτσι θα μπορούμε να εντοπίσουμε έγκαιρα ορισμένες αυτοάνοσες νόσους και να αποτρέψουμε κάποιες από αυτές πριν συμβούν».
