Ζήσης Ψάλλας
Δεκαετίες έρευνας δείχνουν μια εντυπωσιακή συσχέτιση μεταξύ του κινδύνου της νόσου Αλτσχάιμερ και της μόλυνσης με τον ιό του απλού έρπητα 1 (HSV1) σε άτομα που φέρουν ένα συγκεκριμένο γονίδιο. Τώρα, πρόσφατα διαθέσιμα επιδημιολογικά δεδομένα παρέχουν μια αιτιώδη συνάφεια μεταξύ της λοίμωξης από τον HSV1 και της γεροντικής άνοιας.
Τι προκαλεί τη νόσο Αλτσχάιμερ; Η απάντηση θα μπορούσε να είναι βρίσκεται κάτω από τη μύτη μας, γράφει η Ruth Itzhaki καθηγήτρια στο University of Manchester, στη Βρετανία, στο τελευταίο της άρθρο που παρουσιάζει μια σχετική ανασκόπηση της έρευνας για το θέμα.
Φαίνεται ότι ο ιός του έρπητα που είναι υπεύθυνος για πληγές στο στόμα μας μπορεί επίσης να προκαλέσει τη νόσο Αλτσχάιμερ. Τα νέα δεδομένα δείχνουν ότι τα αντιιικά φάρμακα μειώνουν δραστικά τον κίνδυνο εμφάνισης γεροντικής άνοιας σε ασθενείς με σοβαρές λοιμώξεις από έρπητα. Η ανασκόπηση δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Frontiers in Ageing Neuroscience.
Ο HSV1 προκαλεί πρωτεϊνικές αποθέσεις χαρακτηριστικές του Αλτσχάιμερ: «πλάκες» ανάμεσα στους νευρώνες και «κουβάρια από στριμμένα νήματα»Οι ιοί του έρπητα παραμένουν δια βίου στους νευρώνες και στα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος. Δραστηριοποιούνται ξανά όταν κάποιος έχει άγχος ή μια ασθένεια, προκαλώντας χαρακτηριστικές φουσκάλες και εκδορές. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν μολυνθεί από τον ιό του απλού έρπητα 1 μέχρι να φτάσουν σε προχωρημένη ηλικία. Αλλά τι συμβαίνει με τους μολυσμένους νευρώνες στον εγκέφαλό μας κατά τη διάρκεια αυτής της επανενεργοποίησης;
Ο HSV1 θα μπορούσε να αντιπροσωπεύει το 50%των περιπτώσεων της νόσου Αλτσχάιμερ, λέει η Itzhaki, που πέρασε πάνω από 25 χρόνια στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ διερευνώντας αυτή τη σύνδεση. Η Itzhaki έχει δείξει προηγουμένως ότι οι πληγές εμφανίζονται πιο συχνά στους φορείς του APOE-ε4 – μια παραλλαγή γονιδίου που προσδίδει αυξημένο κίνδυνο. «Η θεωρία μας είναι ότι στους φορείς του APOE-ε4 η επανενεργοποίηση είναι συχνότερη ή πιο επιβλαβής σε εγκεφαλικά κύτταρα που έχουν μολυνθεί από τον HSV1 και ως εκ τούτου συσσωρεύονται βλάβες που κορυφώνονται στην ανάπτυξη της νόσου Αλτσχάιμερ» λέει η ειδικός.
Αιτιώδης σχέση
Λίγες χώρες συλλέγουν στοιχεία πληθυσμού που απαιτούνται για τη δοκιμή αυτής της θεωρίας – για παράδειγμα, για να διαπιστώσουν εάν οι αντιιικές θεραπείες μειώνουν τον κίνδυνο άνοιας. Στην Ταϊβάν ωστόσο, οι ερευνητές το έχουν κάνει αυτό. Εκεί, το 99,9% του πληθυσμού εγγράφεται σε μια εθνική βάση δεδομένων όπου υπάρχουν πληροφορίες σχετικά με τις μικροβιακές λοιμώξεις και τις ασθένειες. Το 2017-2018 δημοσιεύθηκαν τρεις μελέτες που περιγράφουν δεδομένα της Ταϊβάν σχετικά με την ανάπτυξη γεροντικής άνοιας και τη θεραπεία ασθενών με εμφανή σημεία μόλυνσης με τον ιό HSV ή τον ιό της ανεμοβλογιάς. Τα στοιχεία δείχνουν ότι ο κίνδυνος γεροντικής άνοιας είναι πολύ μεγαλύτερος σε όσους έχουν μολυνθεί από τον HSV. Επίσης δείχνουν ότι η θεραπεία κατά του έρπητα προκαλεί δραματική μείωση του αριθμού των ατόμων που επηρεάζονται σοβαρά από τον HSV1 και αργότερα αναπτύσσουν άνοια.
Προηγούμενα ευρήματα από την ερευνητική ομάδα της Itzhaki παρέχουν μια μηχανική σύνδεση που υποστηρίζει αυτά τα επιδημιολογικά ευρήματα. Διαπίστωσαν ότι ο HSV1 προκαλεί πρωτεϊνικές αποθέσεις χαρακτηριστικές του Αλτσχάιμερ: «πλάκες» ανάμεσα στους νευρώνες και «κουβάρια από στριμμένα νήματα» μέσα σε αυτά. Το DNA του ιού βρίσκεται μέσα σε πλάκες στον ιστό του εγκεφάλου στους πάσχοντες από τον Αλτσχάιμερ. Οι κύριες πρωτεΐνες τόσο των πλακών όσο και τα κουβάρια από στριμμένα νήματα συσσωρεύονται επίσης σε κυτταροκαλλιέργειες μολυσμένες με HSV1 ενώ τα αντιιικά φάρμακα μπορούν να τις αποτρέψουν.
