Οι καλλιτέχνες έχουν 25% μεγαλύτερη πιθανότητα να διαθέτουν γονίδια που αυξάνουν τον κίνδυνο να εμφανίσουν σχιζοφρένεια ή διπολική διαταραχή (μανιοκατάθλιψη), σύμφωνα με μία νέα διεθνή επιστημονική έρευνα.
Η γενετική μελέτη έρχεται να αναζωπυρώσει τη χρόνια διαμάχη κατά πόσο υπάρχει στους καλλιτέχνες αυξημένο γενετικό υπόβαθρο ψυχικών παθήσεων ή όπως θα έλεγαν παλαιότερα σε ποιο βαθμό η καλλιτεχνική δημιουργικότητα συνορεύει με την τρέλα. Ήδη, από την αρχαία Ελλάδα είχε τεθεί -από τον Αριστοτέλη και άλλους- το ζήτημα της πιθανής σχέσης δημιουργικότητας και τρέλας, ένα ερώτημα που έθιξαν αργότερα διάφοροι άλλοι φιλόσοφοι και καλλιτέχνες, όπως ο Σενέκας, ο Σαίξπηρ και ο λόρδος Βύρων.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Κάρι Στέφανσον της ισλανδικής εταιρείας γενετικής deCODE, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό νευροεπιστήμης «Nature Neuroscience», σύμφωνα με τις βρετανικές «Guardian» και «Independent», συσχέτισαν γενετικά και ιατρικά δεδομένα από 86.000 Ισλανδούς.
Διαπίστωσαν ότι οι καλλιτέχνες ανάμεσα σε αυτά τα άτομα (ζωγράφοι, μουσικοί, συγγραφείς, χορευτές κ.ά.) είχαν κατά μέσο όρο 17% μεγαλύτερη πιθανότητα να διαθέτουν στο γονιδίωμά τους γονίδια που αυξάνουν τον κίνδυνο για σχιζοφρένεια και διπολική διαταραχή.
Σε μια δεύτερη φάση, οι ερευνητές έκαναν κάτι παρόμοιο με 35.000 άτομα στην Ολλανδία και τη Σουηδία, διαπιστώνοντας ακόμη μία μεγαλύτερη συσχέτιση μεταξύ δημιουργικότητας και ψυχικής πάθησης, καθώς όσοι ήταν καλλιτέχνες είχαν 25% μεγαλύτερη πιθανότητα να διαθέτουν τα σχετικά γονίδια αυξημένου κινδύνου, από ό,τι οι άνθρωποι με λιγότερο δημιουργικά επαγγέλματα (χειρώνακτες εργάτες, αγρότες, πωλητές κ.ά.).
«Για να είναι κάποιος δημιουργικός, πρέπει να σκέφτεται διαφορετικά. Και όταν είναι διαφορετικός, τότε υπάρχει η τάση να θεωρείται παράξενος, τρελός ή παράφρων» δήλωσε ο Στέφανσον. Από την άλλη, πρόσθεσε ότι «όταν οι άνθρωποι δημιουργούν κάτι καινούργιο, καταλήγουν να κινούνται μεταξύ λογικού και παράλογου. Τα νέα ευρήματα υποστηρίζουν την παλαιά αντίληψη περί της τρελής μεγαλοφυΐας. Η δημιουργικότητα μας έχει δώσει τον Μότσαρτ, τον Μπαχ, τον Βαν Γκογκ. Είναι μία ιδιότητα πολύ σημαντική για την κοινωνία. Όμως, συνιστά κι έναν κίνδυνο για το ίδιο το άτομο και το 1% του πληθυσμού πληρώνει το τίμημα για αυτήν τη δημιουργικότητα».
Πάντως, σύμφωνα με την έρευνα, οι γενετικοί παράγοντες εξηγούν μόνο το 0,25% των μεγάλων διαφορών καλλιτεχνικής δημιουργικότητας (ταλέντου) μεταξύ των ανθρώπων. Ο Στέφανσον παραδέχθηκε ότι η μελέτη του βρήκε μόνο μία σχετικά αδύναμη συσχέτιση μεταξύ των γονιδίων και της καλλιτεχνικής δημιουργικότητας, κάτι που άλλοι επιστήμονες επεσήμαναν, εκφράζοντας τις επιφυλάξεις τους για τα συμπεράσματα της έρευνας.
Εξάλλου, σύμφωνα με τον καθηγητή ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, Άλμπερτ Ρόθενμπεργκ, σε καμία περίπτωση δεν φαίνεται να συσχετίζεται η τρέλα με την επιστημονική δημιουργικότητα. Μελέτη του σε 45 νομπελίστες δείχνει ότι κανείς δεν εμφανίζει σημάδια ψυχιατρικών διαταραχών.
