O διευθυντής της ΜEΘ του Ναυτικού Νοσοκομείου και Επιστημονικός Υπεύθυνος της Εντατικής Βιοκλινικής Αθηνών, Βασίλης Μπέκος, στο zougla.gr: «Ο πόλεμος της πανδημίας αντιμετωπίζεται με αξιόμαχο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, ολιγομελές αλλά με γνώσεις και εμπειρία»
Συνέντευξη στον Θάνο Ξυδόπουλο
Ο μάχιμος εντατικολόγος, διευθυντής της ΜΕθ του Ναυτικού Νοσοκομείου Αθηνών και Επιστημονικός Υπεύθυνος της Εντατικής Βιοκλινικής Αθηνών κ. Βασίλης Μπέκος, ανοίγει τα χαρτιά του στο zougla.gr για το πώς πρέπει να λειτουργεί ένα σύστημα υγείας ενόψει και μιας φονικής πανδημίας, ενώ αποκωδικοποιεί τη λειτουργία των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας. Ο κ. Μπέκος με την πολυετή του εμπειρία ως στρατιωτικός σημειώνει χαρακτηριστικά με την έλλειψη προετοιμασίας: «Θα πρέπει όταν ο πόλεμος λυσσομανά [πανδημία], τότε να ναυπηγούνται φρεγάτες (νέες κλίνες Εντατικής); Τότε να εξοπλίζονται ταχέως με πολεμικό υλικό (άφθονες εθνικές δωρεές), υλικό μη οικείο πολλές φορές στους χρήστες; Και τότε να αναζητείται προσωπικό, προσωπικό αναπόφευκτα άπειρο στις συνθήκες πολέμου, χωρίς καμία χρονική δυνατότητα διαδικασιών εκπαίδευσης; Βεβαίως όχι! Η ιστορία όμως επαναλαμβάνεται και πάντοτε ψάχνουμε για αναζήτηση ευθυνών όταν έχουμε θύματα πολέμου, στους αγωνιστές της πρώτης γραμμής (Μονάδες Εντατικής) αλλά μας διαφεύγει ότι κάθε πόλεμος είναι επώδυνος. Οι ευθύνες όμως πρέπει να αναζητούνται με αποκλειστικό σκοπό τη βελτίωση της πολεμικής μας ικανότητας (αντοχές του Συστήματος Υγείας) και όχι την καταδίκη. Οι ευθύνες συλλογικά θα πρέπει να αναζητούνται μόνο στις διαδικασίες πρόβλεψης και προετοιμασίας για τον πόλεμο, διότι εάν ήμασταν το δυνατόν προετοιμασμένοι για τον πόλεμο, ακόμη και εάν χαθεί η μάχη, ηττημένοι, θα νιώθουμε δικαιωμένοι ότι αγωνιστήκαμε “αγώνα δικαίου”».
Αναφερόμενος στο επιδημιολογικό προφίλ της νόσου Covid-19 ενόψει και του φθινοπώρου, ο κ. Μπέκος υποστηρίζει χαρακτηριστικά τα εξής: «Προσωπική, και όχι επιστημονική, εκτίμηση είναι ότι βαδίζουμε, αργά και σταθερά, προς τη λύση αυτού του δράματος. Άλλωστε καμία επιδημία δεν κράτησε πολύ περισσότερο. Με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, την περιορίζουμε ή η ίδια αυτοπεριορίζεται μέσω των μεταλλάξεών της και αυτό που θα μείνει θα είναι η επώδυνη εμπειρία, ελπίζω “σχολείο” για μελλοντικές υγειονομικές συμπεριφορές μας».
Αποκτήσαμε περισσότερες ΜΕΘ αλλά χάθηκαν εκατοντάδες ζωές λόγω της πανδημίας. Τι φταίει; Θεωρείτε ότι υπάρχει κακή διαχείριση των κρουσμάτων με μη έμπειρο προσωπικό;
Σας ευχαριστώ για το σύνθετο ερώτημα, αλλά θα μου επιτρέψετε να διαφωνήσω με την τοποθέτηση «ποιος φταίει που έχουμε θανάτους στην Εντατική παρά την αύξηση του αριθμού κλινών» γιατί απλά… είναι άτοπο ως ερώτημα. Αλλά θα προσπαθήσω να το κάνω κατανοητό…. Αρχικά θα συμφωνήσουμε όλοι, ότι η Εντατική δεν είναι αντικείμενο, δεν είναι κρεβάτι ή μηχάνημα, δεν είναι ένας χώρος συλλογής σύγχρονων ηλεκτρονικών μηχανημάτων υποστήριξης της ζωής! Δεν είναι απλά ένας αριθμός ατόμων διπλωματούχων από Σχολές Επιστημών Υγείας! Αντιθέτως και πολύ περισσότερο από αυτά, είναι ο κατάλληλα διαμορφωμένος νοσοκομειακός χώρος, σύμφωνα με διεθνείς σαφώς καθορισμένες προδιαγραφές, όπου εξειδικευμένο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, ικανό σε εμπειρία και αριθμό, πάλι σύμφωνα με προδιαγραφές και όχι με προσωπικές εκτιμήσεις, δίνει μάχη «σε μαρμαρένια αλώνια» για τη ζωή και εφόσον την εξασφαλίσει, έπειτα για την ποιότητα ζωής των ασθενών της. Άρα, δεν μπορεί να «φταίει κάποιος» για την απώλεια ζωών στην Εντατική διότι εξ ορισμού χωρίς τη μάχη για τη ζωή στην κάθε Μονάδα Εντατικής, υπάρχει σίγουρα μόνο ο θάνατος. Ευθύνες μπορούν να υπάρχουν μόνο στο υποερώτημα εάν η εσωτερική λειτουργία των Εντατικών είναι σύμφωνη με τις διεθνώς καθορισμένες προδιαγραφές.
Τώρα γίνεται κατανοητό γιατί η αύξηση κλινών και μηχανημάτων Εντατικής σε αυτή την περίπτωση δεν θα μπορούσε να είναι ανάλογη της αύξησης των ποσοστών επιβίωσης, πολύ περισσότερο όταν αυτά συχνά συζητούνται -όχι με διάθεση καταγραφής, μελέτης και βελτίωσης, αλλά κακόπιστης κριτικής- για την εκ των προτέρων απόδοση ευθυνών! Ας μιλήσουμε με ένα παράδειγμα από το στρατιωτικό περιβάλλον, αφού είμαστε στην εμπόλεμη περίοδο μίας πανδημίας. Ας αναλογιστούμε πχ έναν ναύαρχο που σκοπό της ζωής του έχει την ασφάλεια των θαλασσίων συνόρων της χώρας, όπως οι Εντατικολόγοι μας στις Εντατικές. Αγωνίζεται χρόνια πολλά, από τον καιρό της ειρήνης, να ενημερώσει την κοινωνία για την σημασία του Πολεμικού Ναυτικού στη διατήρηση της ειρήνης, στις διαδικασίες προετοιμασίας για έναν επερχόμενο πόλεμο και πολύ περισσότερο να κρούει συνεχώς τον «κώδωνα κινδύνου» για την πλέον αναγκαία και απαραίτητη συνθήκη προετοιμασίας για έναν πόλεμο, εκείνη της στελέχωσης με προσωπικό, προσωπικό ικανό σε αριθμό και γνώσεις. Θα μπορούσαμε να αναζητήσουμε ευθύνες σε αυτό το εικονικό πρόσωπο με θέση ευθύνης, όταν ποτέ δεν εισακούστηκε έγκαιρα και όταν στον καιρό που το «κακό» ήρθε (πανδημία), τότε αποφασίστηκε να ναυπηγούνται φρεγάτες (νέες κλίνες Εντατικής), να εξοπλίζονται ταχέως με πολεμικό υλικό, συχνά υλικό άγνωστο στους χρήστες του και τότε να αναζητείται προσωπικό για στελέχωση των θέσεων, προσωπικό αναπόφευκτα άπειρο στις συνθήκες πολέμου, ψυχικά και σωματικά και χωρίς καμία χρονική δυνατότητα εφαρμογής διαδικασιών εκπαίδευσης; Βεβαίως όχι! Η ιστορία όμως επαναλαμβάνεται και πάντοτε ψάχνουμε για αναζήτηση ευθυνών όταν έχουμε θύματα πολέμου, στους αγωνιστές της πρώτης γραμμής (Μονάδες Εντατικής) αλλά μας διαφεύγει ότι κάθε πόλεμος είναι επώδυνος. Οι ευθύνες όμως πρέπει να αναζητούνται με αποκλειστικό σκοπό τη βελτίωση της πολεμικής μας ικανότητας (αντοχές του Συστήματος Υγείας) και όχι την καταδίκη. Οι ευθύνες συλλογικά θα πρέπει να αναζητούνται μόνο στις διαδικασίες πρόβλεψης και προετοιμασίας για τον πόλεμο, διότι εάν είμασταν το δυνατόν προετοιμασμένοι για τον πόλεμο, ακόμη και εάν χαθεί η μάχη, ηττημένοι, θα νιώθουμε δικαιωμένοι ότι αγωνιστήκαμε «αγώνα δικαίου». Νομίζω ότι στις Εντατικές έχουμε αυτή την αίσθηση, δώσαμε ο καθένας από τη θέση του και με τα διαθέσιμα μέσα κατά περίπτωση μάχη δύσκολη, επώδυνη αλλά δίκαιη.
Οι ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις μέσα στα νοσοκομεία κατά πόσο επιβαρύνουν το Εθνικό Σύστημα Υγείας και ενόψει της φονικής πανδημίας;
Οι ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις αποτελούσαν γνωστό πρόβλημα στον χώρο της Υγείας, παγκόσμιο πρόβλημα, πολλά χρόνια προ της εμφάνισης της πρόσφατης πανδημίας. Στις Μονάδες Εντατικής το πρόβλημα δυστυχώς μεταφέρεται από άλλους χώρους, με δεδομένο ότι στην Εντατική διακομίζονται ασθενείς που ήδη είναι σε πολύ κρίσιμη κατάσταση της υγείας τους, έχοντας λάβει πλήθος αντιμικροβιακών παραγόντων προ της εισόδου τους στην Εντατική. Η πανδημία δεν επιδείνωσε αυτή την κατάσταση καθόσον τα τηρούμενα μέτρα προφύλαξης από τις λοιμώξεις ουσιαστικά δεν διαφέρουν, αλλά αντιθέτως τηρούνται ιδιαίτερα σχολαστικά. Θα μπορούσα να ισχυριστώ ότι ίσως και προσωρινά να μειώνονται. Η σχολαστική τήρηση των μέτρων προστασίας έναντι των λοιμώξεων στις Εντατικές είναι μία καθημερινότητα για εμάς – με ακρογωνιαίο λίθο όχι τόσο τον ειδικό εξοπλισμό ή τα αντιβιοτικά, αλλά τον επαρκή αριθμό και την εκπαίδευση του προσωπικού μας. Η επιβάρυνση στο Σύστημα Υγείας δεν χρειάζεται τη δική μου τεκμηρίωση… Είναι επαρκώς και διεθνώς τεκμηριωμένη. Τι απαιτείται; Γνώση και εκπαίδευση ώστε να απομακρυνθούν οι φοβίες του παρελθόντος ότι με τα πολλά «αντιβιοτικά» εξασφαλίζουμε υγεία, κανόνες και ποινές για την αυστηρή τήρηση πρωτοκόλλων και περιορισμός των φαινομένων «υπερ-ειδικών» απόψεων, άμεση εφαρμογή θεσμοθετημένων κανόνων (ΦΕΚ 388//18/02/14). Όσο πιο «αγνοί» σε προωθημένα αντιβιοτικά έρχονται οι ασθενείς στις Εντατικές, τόσα περισσότερα όπλα έχουμε να αγωνιστούμε εναντίον των λοιμώξεων και να νικήσουμε.
Από την εμπειρία σας και από τα σημερινά επιδημιολογικά δεδομένα θεωρείτε ότι το φθινόπωρο θα είναι δύσκολο λόγω των μεταλλάξεων του ιού;
Δεν μπορώ να σας απαντήσω για την επιδημιολογική εικόνα του φθινοπώρου και δεν βρίσκω απαραίτητη την ενασχόλησή μας σε προγνωστικά και προβλέψεις. Οι Μονάδες Εντατικής παραμένουν σε πλήρη ανάπτυξη και ετοιμοπόλεμες όλη αυτή την περίοδο. Ακόμη και όταν καταλαγιάσει ο πανικός, εμείς θα παραμείνουμε σε λειτουργική ένταση με τις απώτερες επιπλοκές και την αποκατάσταση σημαντικών ελλειμμάτων των ασθενών που θα επιβιώσουν από τη βαριά αυτή ίωση. Προσωπική, και όχι επιστημονική, εκτίμηση είναι ότι βαδίζουμε, αργά και σταθερά, προς τη λύση αυτού του δράματος. Με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, την περιορίζουμε ή η ίδια η νόσος αυτοπεριορίζεται μέσω των μεταλλάξεών της και αυτό που θα μείνει θα είναι η επώδυνη εμπειρία, ελπίζω «σχολείο» για μελλοντικές υγειονομικές συμπεριφορές μας.
Το Ναυτικό Νοσοκομείο έχει μία από τις πιο σύγχρονες μονάδες Εντατικής Θεραπείας. Για ποιον λόγο ξεχωρίζετε σε σχέση με τις υπόλοιπες Δημόσιες Δομές Υγείας;
Πράγματι έχω την τιμή και ευθύνη να υπηρετώ σε μία από τις καλύτερες Εντατικές που θα μπορούσαν να αναπτυχθούν. Τιμή μου διότι αυτό είναι αποτέλεσμα όχι μόνο αυτών που το οραματίστηκαν και το ανέπτυξαν, δηλαδή των νοσηλευτών της και των γιατρών της, που μέχρι σήμερα εργάστηκαν αρμονικά ως μία ενιαία και αδιαίρετη ομάδα, αλλά και της ηγεσίας που πίστεψε στην αναγκαιότητα δημιουργίας μας και ενδυνάμωσε το όραμα μέχρι που έγινε πραγματικότητα, επενδύοντας έμπρακτα και όχι υποσκάπτοντας τη λειτουργία μας. Η ευθύνη μου συνίσταται αφενός στη δημιουργία μιας άρτιας και πλήρως εξοπλισμένης Μονάδας Εντατικής του 21ου αιώνα με κορωνίδα όλων την απόλυτη ηλεκτρονική καταγραφή της υποστήριξης των ασθενών (από τον ηλεκτρονικό φάκελο Crit.I.S. σε άμεση διασύνδεση και έλεγχο κάθε συσκευής παρακολούθησης και εφαρμογής επί των ασθενών) εξασφαλίζοντας την τεκμηριωμένη και πλήρως ελεγχόμενη νοσηλεία λεπτό προς λεπτό σε όλους τους ασθενείς μας και αφετέρου συνίσταται στην επίτευξη μίας εσωτερικής λειτουργίας Μονάδας Εντατικής που μπόρεσε να εξασφαλίσει τα διεθνώς καθορισμένα στους κανόνες ασφαλείας -με την αναλογία εκπαιδευμένων και έμπειρων νοσηλευτών ανά κλίνη ασθενούς- και ιατρικά, με την αδιάλειπτη ιατρικο-εντατικολογική παρουσία.
