Ζήσης Ψάλλας
Μπορούν τα αυξανόμενα επίπεδα άγχους να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην αυξανόμενη μέση μας; Το άγχος είναι ένας πιθανός παράγοντας κινδύνου που έχει προσελκύσει την προσοχή της έρευνας. Οι άνθρωποι τείνουν να αναφέρουν υπερκατανάλωση τροφής και τροφές που είναι πλούσιες σε ζάχαρη, λιπαρά και θερμίδες όταν είναι αγχωμένοι. Και επειδή η ορμόνη του στρες, η κορτιζόλη παίζει ρόλο στο μεταβολισμό και την αποθήκευση λίπους, υπάρχουν εύλογοι βιολογικοί μηχανισμοί πίσω από μια πιθανή σχέση μεταξύ του στρες και της αύξησης βάρους.
Σε μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Obesity, διαπιστώθηκε ότι το χρόνιο στρες συνδέθηκε σταθερά με τα άτομα να είναι επίμονα υπέρβαρα. Τα δεδομένα συλλέχθηκαν σε μια περίοδο τεσσάρων ετών στο πλαίσιο της English Longitudinal Study of Ageing, μιας μελέτης που παρακολουθεί μια μεγάλη ομάδα ατόμων ηλικίας 50 ετών και άνω. Βρήκαμε ότι τα άτομα που είχαν υψηλότερα επίπεδα κορτιζόλης στα μαλλιά τους έτειναν να έχουν μεγαλύτερη περίμετρο μέσης, ήταν πιο βαριά και είχαν υψηλότερο δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ). Τα άτομα που ταξινομήθηκαν ως παχύσαρκα με βάση τον ΔΜΣ (≥30) ή την περίμετρο της μέσης τους (≥102cm στους άνδρες, ≥88cm στις γυναίκες) είχαν ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα κορτιζόλης στα μαλλιά τους.
Κοιτώντας το βάρος των ανθρώπων σε μια περίοδο τεσσάρων ετών, διαπιστώθηκε ότι όσοι είχαν πιο επίμονη παχυσαρκία είχαν υψηλότερες μετρήσεις κορτιζόλης στα μαλλιά από εκείνους των οποίων το βάρος είχε διακυμάνσεις ή που είχαν σταθερά υγιές βάρος.
Προηγούμενες μελέτες που εξέταζαν τη σχέση μεταξύ κορτιζόλης και παχυσαρκίας βασίστηκαν κυρίως σε μετρήσεις της ορμόνης στο αίμα, το σάλιο ή τα ούρα, οι οποίες μπορεί να ποικίλλουν ανάλογα με την ώρα της ημέρας και άλλους «καταστασιακούς παράγοντες», όπως η διατροφή ή οι ασθένειες. Επειδή αυτές οι μέθοδοι δίνουν μια πολύ βραχυπρόθεσμη εικόνα των επιπέδων στρες ενός ατόμου, αυτές οι μελέτες δεν ήταν σε θέση να αξιολογήσουν τη σχέση μεταξύ παχυσαρκίας και μακροπρόθεσμου στρες. Η διάκριση μεταξύ οξέος (βραχυπρόθεσμου) και χρόνιου (μακροπρόθεσμου) στρες είναι σημαντική επειδή το πρώτο θεωρείται ότι χρησιμεύει ως προστατευτική απόκριση μάχης ή φυγής ενώ το δεύτερο μπορεί να έχει καταστροφική επίδραση στο σώμα.
Την τελευταία δεκαετία, αναπτύχθηκε μια νέα μέθοδος για τη μέτρηση των επιπέδων κορτιζόλης στα μαλλιά και έχει αποδειχθεί ότι είναι ένας αξιόπιστος τρόπος αξιολόγησης της έκθεσης στο χρόνιο στρες. Για τη μελέτη, λήφθηκε μια τούφα μαλλιών μήκους δύο εκατοστών από κάθε συμμετέχοντα, κομμένη όσο το δυνατόν πιο κοντά στο τριχωτό της κεφαλής.
Μετρήθηκε το βάρος, το ύψος και η περίμετρος μέσης των ανθρώπων και αξιολογήθηκε η σχέση των επιπέδων κορτιζόλης στις τρίχες των μαλλιών με την παχυσαρκία. Δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι από αυτή τη μελέτη ότι το άγχος προκαλεί παχυσαρκία, αλλά εάν η αιτιότητα μπορεί να αποδειχθεί μέσω περαιτέρω έρευνας, η σχέση μεταξύ χρόνιου στρες και παχυσαρκίας προσφέρει έναν πιθανό στόχο για παρεμβάσεις που στοχεύουν στην πρόληψη και τη θεραπεία της παχυσαρκίας.
