Καθώς πλησιάζει η στιγμή που θα πραγματοποιηθεί ο Αυθεντικός Μαραθώνιος της Αθήνας (12-13 Νοεμβρίου 2022), ο οποίος συγκεντρώνει μεγάλο αριθμό συμμετεχόντων, είτε αυτοί τρέξουν στην πλήρη διαδρομή είτε σε κάποια από τις μικρότερες, όλοι βρίσκονται σε κατάσταση προετοιμασίας και προπονήσεων.
Είναι γεγονός ότι, βοηθούσης και της καραντίνας, η συχνότητα των αγώνων δρόμου σε διάφορα μέρη της Ελλάδος είναι πλέον πολύ υψηλή και δεν συγκρίνεται με την αντίστοιχη προηγούμενων ετών. Το τρέξιμο είναι ένας πολύ δημοφιλής τρόπος άθλησης στις μέρες μας. Η άνθηση που γνωρίζει έχει πολλές κοινωνικοοικονομικές αιτίες.
Είναι οικονομικό, εύκολο, γρήγορο, μπορεί να είναι μοναχικό ή ομαδικό, δεν χρειάζεται ειδικό χώρο και συνθήκες και δεν έχει περιορισμούς στην ηλικία. Τα δε οφέλη του στην καρδιοαναπνευστική λειτουργία, στη διάθεση, στην ενδυνάμωση του μυοσκελετικού συστήματος, στην καταπολέμηση της παχυσαρκίας, στην εγκεφαλική λειτουργία και τη μνήμη, στην ποιότητα του ύπνου και στη μείωση του άγχους είναι πλέον καλά τεκμηριωμένα.
«Ωστόσο, για να ξεκινήσει κάποιος το τρέξιμο, θα πρέπει πρώτα απ’ όλα να κάνει έναν βασικό καρδιολογικό έλεγχο και, αν υπάρχει κάποια πάθηση να συμβουλευτεί τον θεράποντα ιατρό του.
Όσον αφορά τη συνέχεια, ο ρόλος του ορθοπαιδικού είναι εύλογα μεγίστης σημασίας για την πρόληψη αλλά και για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που μπορούν να προκύψουν από αυτό το είδος της άθλησης.
«Γι’ αυτό ο μελλοντικός δρομέας, ειδικά αν αντιμετωπίζει κάποια ορθοπαιδική πάθηση, θα πρέπει να συμβουλευτεί τον ορθοπαιδικό του», επισημαίνει ο κ. Δημήτριος Δόβρης, Ορθοπαιδικός Χειρουργός, Επιμελητής Ορθοπαιδικός στο Μetropolitan Hospital, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Μαραθωνοδρόμος.
Επιπλέον, καθώς στην πορεία μπορεί να αντιμετωπίσει αρκετά προβλήματα καλό θα είναι να γνωρίζει τις βασικές κακώσεις καταπόνησης που σχετίζονται με το τρέξιμο.
Αυτό είναι αναγκαίο και για ένα επιπρόσθετο λόγο: ο αρχάριος δρομέας, λόγω της «έκρηξης ενδορφινών» που του προκαλεί το τρέξιμο και του ενθουσιασμού που αυτό συνεπάγεται, συχνά αγνοεί τα αρχικά συμπτώματα των συνδρόμων καταπόνησης.
Τα σύνδρομα καταπόνησης ή υπερχρήσης των δρομέων μπορούν αν αγνοηθούν, να διαρκέσουν αρκετά και να δημιουργήσουν προβλήματα που θα αναγκάσουν τον αθλητή σε παρατεταμένη αποχή από την άθληση ή και στην εγκατάλειψή της.
Ποια είναι τα σύνδρομα υπερχρήσης ή καταπόνησης των δρομέων;
Το σύνδρομο της λαγονοκνημιαίας ταινίας
Η λαγονοκνημιαία ταινία είναι μια περιτονία, η οποία ξεκινάει κεντρικά της άρθρωσης του ισχίου από τη λαγόνιο ακρολοφία και καταλήγει περιφερικά της άρθρωσης του γόνατος στην εγγύς κνήμη, την επιγονατίδα και τον τένοντα του δικέφαλου μηριαίου. Το σύνδρομο λαγονοκνημιαίας ταινίας προκαλείται από την υπερβολική τριβή του περιφερικού τμήματος της ταινίας, καθώς αυτή κινείται πάνω από τον έξω μηριαίο επικόνδυλο κατά την επαναλαμβανόμενη κάμψη και έκταση του γόνατος, με αποτέλεσμα τον ερεθισμό και τη δημιουργία φλεγμονής.
Παράγοντες που έχουν ενοχοποιηθεί για την εμφάνιση του συνδρόμου είναι: η αδυναμία των μυών του ισχίου και ιδίως του μέσου γλουτιαίου, ο υπερπρηνισμός του άκρου ποδός, η προϋπάρχουσα πάχυνση της λαγονοκνημιαίας ταινίας, η ανισοσκελία και η υπερπροπόνηση.
Το κύριο σύμπτωμα στο σύνδρομο λαγονοκνημιαίας ταινίας είναι ο πόνος στην έξω επιφάνεια του γόνατος. Τυπικά ο πόνος εμφανίζεται μετά το πέρας του τρεξίματος ή αρκετά λεπτά μετά την έναρξή του.
Η ορογονοθυλακίτιδα του χήνειου ποδός
Ο ορογόνος θύλακος του χήνειου ποδός εντοπίζεται στη μέσα πλευρά του γόνατος, κάτω από το επίπεδο της άρθρωσης και είναι ένα ισχυρό τενόντιο σύμπλεγμα που σχηματίζεται από την κατάφυση τριών τενόντων. Οι τένοντες που συμμετέχουν είναι του ραπτικού, του ισχνού προσαγωγού και του ημιτενοντώδους μυός. Η ονομασία του οφείλεται στο γεγονός ότι το τενόντιο αυτό σύμπλεγμα προσομοιάζει με πόδι χήνας.
Η ορογονοθυλακίτιδα του χήνειου πόδα είναι αποτέλεσμα υπερχρήσης των τενόντων του καθώς και της συνεχόμενης τριβής του ομώνυμου θυλάκου.
Στις αιτίες της περιλαμβάνονται: τραυματισμός του γόνατος σε στροφή ή από άμεση πλήξη, ρικνοί (ζαρωμένοι) και δύσκαμπτοι οπίσθιοι μηριαίοι, εξόστωση στην περιοχή, βλάβες στον έσω μηνίσκο, πλατυποδία, βλαισό γόνατο, εσφαλμένες τεχνικές προπόνησης (π.χ. χωρίς διατάσεις), ακατάλληλα υποδήματα τρεξίματος.
Το γόνατο των δρομέων
Ο όρος δεν αφορά μια μεμονωμένη πάθηση αλλά μια ομάδα παθολογικών καταστάσεων που προκαλούν πόνο γύρω από το γόνατο, δηλαδή πίσω και γύρω από την επιγονατίδα.
Μπορεί να οφείλεται σε διαφορετικούς λόγους όπως υπερχρήση, τραυματισμός, βλαισογονία, ραιβογονία, πλατυποδία ,αδύναμοι ή μη ισορροπημένοι μύες των ποδιών.
Κύριο σύμπτωμά του είναι ο πόνος. Μπορεί να παρατηρηθεί μπροστά, πίσω ή γύρω από την επιγονατίδα, σε κινήσεις του γόνατος και μπορεί να εμφανιστεί οίδημα.
Η διάγνωση για το γόνατο του δρομέα γίνεται με λήψη ιστορικού του ασθενούς και κλινική εξέταση από τον εξειδικευμένο ιατρό. Σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί ακτινογραφία ή μαγνητική τομογραφία, προκειμένου να γίνει πιο λεπτομερής διάγνωση μέσω της απεικόνισης.
Το σύνδρομο των κοιλιακών-προσαγωγών
Ονομάζεται αλλιώς και κήλη του αθλητή και αναπτύσσεται λόγω πολλών προβλημάτων, τα οποία έχουν ως αποτέλεσμα την εμφάνιση πόνου στη βουβωνική χώρα.
Η βουβωνική χώρα είναι η μεταβατική περιοχή μεταξύ της κοιλιάς και των κάτω άκρων, η οποία αποτελείται από συνδέσμους, μυς και τένοντες. Αν κάποιο από αυτά τα ανατομικά στοιχεία τραυματιστεί ή εξασθενίσει, τότε εμφανίζεται πόνος στην περιοχή του βουβώνα.
Τα συνηθέστερα συμπτώματα του συνδρόμου είναι πόνος στη βουβωνική χώρα, πόνος στο κάτω τμήμα των κοιλιακών, φλεγμονή με έντονο πόνο στους προσαγωγούς, φλεγμονή με έντονο πόνο στην ηβική σύμφυση, πόνος στους όρχεις, έντονο αίσθημα κόπωσης και βάρους στην περιοχή των κοιλιακών μυών και των προσαγωγών.
Οι ασθενείς πολλές φορές φτάνουν καθυστερημένα στον ιατρό επειδή συνεχίζουν να αθλούνται χωρίς να δίνουν ιδιαίτερη σημασία στα συμπτώματα.
Το σύνδρομο του λαγονοψοΐτη
Ο μυς του λαγονοψοΐτη εκτείνεται από τον βουβωνικό σύνδεσμο (προς τα επάνω) έως τον ελάσσονα τροχαντήρα (προς τα κάτω).
Ο ρόλος του έγκειται στο να κάμπτει και να στρέφει ελαφρά προς τα έξω τον μηρό, προς την πύελο.
Η θυλακίτιδα του λαγονοψοΐτη ευθύνεται για πόνο στην πρόσθια επιφάνεια του ισχίου. Συγκεκριμένα, στο σύνδρομο λαγονοψοΐτη αναφέρεται πόνος, ο οποίος εντοπίζεται στην πρόσθια-έσω πλευρά του μηρού και μπορεί να αντανακλάται στο γόνατο, στην κνήμη και τη ράχη. Ο πόνος εμφανίζεται συχνά κατά τη διάρκεια της βάδισης ή κατά την κάμψη, σε έσω στροφή ή παθητική υπερέκταση του ισχίου. Τυπικό χαρακτηριστικό του είναι ότι ο πόνος επιδεινώνεται με τις δραστηριότητες και υποχωρεί με την ανάπαυση. Συμπτώματα όπως αίσθημα δυσκαμψίας του ισχίου μετά από ανάπαυση, ευαισθησία στο ανώτερο τμήμα του τετρακέφαλου και συχνό αίσθημα «πιασίματος» στην πρόσθια επιφάνεια του ισχίου συχνά συνυπάρχουν και είναι σημαντικά για τη σωστή διάγνωση.
Το σύνδρομο καταπόνησης της έσω επιφάνειας της κνήμης
Συχνά αναφέρεται και ως περιοστίτιδα και χαρακτηρίζεται από χρόνιο πόνο κατά μήκος της έσω και οπίσθιας επιφάνειας της κνήμης, ο οποίος επιδεινώνεται με τη σωματική καταπόνηση, ενώ μπορεί να επιμένει και μετά την άσκηση.
Αποδίδεται στη μακροχρόνια και επαναλαμβανόμενη έλξη από τους καμπτήρες μυς των δακτύλων και τον οπίσθιο κνημιαίο μυ, η οποία προκαλεί αυξημένες πιέσεις στο αντίστοιχο διαμέρισμα του οπίσθιου-έσω περιφερικού άκρου της κνήμης. Σημειώνεται επίσης οστική απορρόφηση του φλοιού της κνήμης, η οποία υπερέχει του σχηματισμού του νέου οστού και περιοστική διέργεση, η οποία έχει ως αποτέλεσμα την εγκατάσταση του συνδρόμου.
Μπορεί να οφείλεται σε προπονητικά λάθη, στο ελαττωμένο εύρος κίνησης της έσω στροφής του ισχίου, στην αυξημένη πελματιαία κάμψη, στη μειωμένη ποδική καμάρα και σε υπερπρηνισμό του άκρου ποδός.
Η διαφορική διάγνωση περιλαμβάνει: το χρόνιο σύνδρομο διαμερίσματος της κνήμης, κατάγματα κοπώσεως, μυοκήλες ή άλλες μυϊκές και τενόντιες παθήσεις, ριζοπάθεια και θρόμβωση.
Η τενοντοπάθεια του αχίλλειου τένοντα
Όταν υπάρχει εκφύλιση και φλεγμονή του αχίλλειου τένοντα, η κατάσταση ονομάζεται τενοντοπάθεια αχίλλειου.
Οι ασθενείς έχουν πόνο και τις περισσότερες φορές δεν υπάρχει ιστορικό κάκωσης, αλλά μάλλον μια αργή εξέλιξη του πόνου. Μπορεί να δυσκολεύονται να ανεβούν σκάλες ή να τρέξουν, μπορεί επίσης να πονέσουν όταν βαδίσουν αφού έχουν καθίσει για μεγάλο χρονικό διάστημα ή μετά τον ύπνο. Πολλοί ασθενείς θα παρατηρήσουν ένα εξόγκωμα είτε στον τένοντα είτε ακριβώς πίσω από το οστό της πτέρνας (καταφυτική τενοντίτιδα αχίλλειου). Αυτό είναι γνωστό με την ονομασία σύνδρομο ή εξόστωση Haglund.
Προκαλείται συνήθως από βραχύ αχίλλειο τένοντα και γαστροκνήμιους με υπερτονία.
Για να εκτιμηθεί σε τι ποσοστό έχει επηρεαστεί ο τένοντας και να αναζητηθούν τυχόν ρήξεις μέσα στη μάζα του, μπορεί να χρειαστεί μαγνητική τομογραφία ή υπερηχογράφημα.
Η πελματιαία απονευρωσίτιδα
Η πελματιαία απονευρωσίτιδα είναι μια επώδυνη φλεγμονώδης κατάσταση του πέλματος που εμφανίζεται με τη μορφή πόνου κατά τη βάδιση.
Η πελματιαία απονεύρωση είναι μια πυκνή ινώδης ταινία συνεκτικού ιστού και μοιάζει με τένοντα που ξεκινά από την πτέρνα. Εκτείνεται δια του άκρου ποδός προς τα πέντε δάκτυλα και υποστηρίζει την ποδική καμάρα.
Αίτια που μπορεί να προκαλέσουν την πελματιαία απονευρωσίτιδα, μπορεί να είναι: οι πολύ σφικτοί γαστροκνήμιοι μύες, η ορθοστασία, η κοιλοποδία, η πλατυποδία, η βλαισοποδία, το αυξημένο σωματικό βάρος, οι επαναλαμβανόμενοι μικροτραυματισμοί.
Το κάταγμα εκ κοπώσεως
Τα κατάγματα κοπώσεως είναι ρωγμώδη κατάγματα τα οποία προκαλούνται από τη συνεχή και επαναλαμβανόμενη επιβάρυνση ενός οστού.
Τα συμπτώματά τους συχνά είναι ήπια στην αρχή, γι’ αυτό και συνήθως ο αθλητής προσέρχεται για εξέταση 2-3 εβδομάδες μετά την έναρξη του προβλήματος. Εμφανίζονται ως πόνος κατά την άσκηση, ο οποίος υφίεται με την ανάπαυση. Για το λόγο αυτό, η κάκωση συχνά εκλαμβάνεται λανθασμένα ως μια «θλάση». Μπορεί να εμφανιστεί τοπικό οίδημα, το τυπικότερο σύμπτωμα, όμως, είναι η υποτροπή του πόνου, αμέσως μόλις ο ασθενής/αθλητής αρχίσει την προπόνηση.
Τα οστά που προσβάλλονται συχνότερα είναι: η κνήμη, τα μετατάρσια, το μηριαίο (κυρίως ο αυχένας του μηριαίου) και τα οστά του ταρσού του ποδός (με πιο συχνό το οστό της πτέρνας).
Πώς γίνεται η διάγνωση των συνδρόμων;
«Η διάγνωση αρχικά γίνεται με τη λήψη ενός λεπτομερούς ιστορικού σε συνδυασμό με την κλινική εξέταση από ορθοπαιδικό εξειδικευμένο στις αθλητικές κακώσεις. Επιπλέον, στις περισσότερες περιπτώσεις απαιτούνται και απεικονιστικές εξετάσεις όπως ακτινογραφίες, μαγνητική τομογραφία ή υπέρηχος μαλακών μορίων», εξηγεί ο ιατρός.
Πώς επιτυγχάνεται η πρόληψη;
- Με διατήρηση της ελαστικότητας των μυών, τενόντων και συνδέσμων με συχνές διατάσεις
- Με σωστά διαστήματα αποχής ανάμεσα στις προπονήσεις
- Με ασκήσεις ενδυνάμωσης
- Με εναλλαγές δραστηριοτήτων: εναλλαγή τρεξίματος με κολύμβηση, ποδηλασία και ενδυνάμωση
- Με αύξηση του όγκου της προπόνησης με σταθερό εβδομαδιαίο ρυθμό. Συνήθως ακολουθείται ένας μέγιστος ρυθμός αύξησης 10-30%, ανάλογα με το επίπεδο του αθλητή
- Με τα σωστά υποδήματα
- Με βελτίωση της τεχνικής του τρεξίματος
- Με ανάπαυση και ξεκούραση σε περίπτωση ενόχλησης.
- Με αποφυγή του καπνίσματος, καθώς αυτό προκαλεί αργή αποκατάσταση αλλά και ευκολία στην εμφάνιση τραυματισμών, ιδίως στους τένοντες.
Ποια είναι η συντηρητική αντιμετώπιση των συνδρόμων;
- Τροποποίηση της έντασης ή της διάρκειας δραστηριότητας
- Φυσικοθεραπεία
- Ανάπαυση
- Κρυοθεραπεία και παγοθεραπεία
- Αναλγητικά και αντιφλεγμονώδη (επί ενδείξεων)
- Βιολογική θεραπεία με πλάσμα πλούσιο σε αιμοπετάλια PRP.
Πότε αντιμετωπίζονται χειρουργικά τα σύνδρομα υπερχρήσης;
- Όταν η συντηρητική αντιμετώπιση αποτύχει μετά από διάστημα 3- 6 μηνών
- Σε περιπτώσεις ασβεστοποίησης μέρους ή ολόκληρου του τένοντα ή του συνδέσμου
- Σε περιπτώσεις πάχυνσης του ελύτρου ενός τένοντα που εμποδίζει την ολίσθηση του τένοντα
- Σε ρήξη τένοντα ή συνδέσμου.
«Κάθε αθλητής θα πρέπει να αξιολογείται ξεχωριστά και να εξετάζεται για παράγοντες κινδύνου και, αν αυτοί υπάρχουν, να συμβουλεύεται τον ορθοπαιδικό του για την αντιμετώπισή τους», καταλήγει ο κ. Δόβρης.
