Γράφει ο Δρ. Ανδρέας Μελιδώνης, Συντονιστής Διευθυντής Διαβητολογικού – Καρδιομεταβολικού Κέντρου Metropolitan Hospital – Πρόεδρος Ε.ΚΟ. ΜΕ.Ν.
Ο προδιαβήτης είναι μία προνοσηρή κατάσταση που αξιολογείται πλέον σαν σημαντική μεταβολική διαταραχή. Ουσιαστικά είναι διαταραχή του μεταβολισμού των υδατανθράκων (του αμύλου δηλαδή, των σακχάρων) με αποτέλεσμα τα επίπεδα γλυκόζης (σακχάρου) στο αίμα να είναι πάνω από τα φυσιολογικά όρια, αλλά κάτω από τα καθορισμένα όρια του Σακχαρώδη Διαβήτη.
Τα άτομα που βρίσκονται σε αυτήν την κατάσταση θεωρείται ότι έχουν αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης του διαβήτη σε ένα βάθος χρόνου 2 με 10 χρόνια. Έτσι στην πενταετία ο κίνδυνος εμφάνισης διαβήτη σε ένα άτομο, που εμφανίζει προδιαβήτη αγγίζει το 30 έως 50% σε πολλές περιπτώσεις. Δικαιολογημένα έτσι ο προδιαβήτης θεωρείται «προθάλαμος» του διαβήτη.
– Πότε εντάσσεται κάποιος στην προδιαβητική κατάσταση?
Φυσιολογικά η γλυκόζη αίματος πρέπει να έχει τιμές μεταξύ 70 – 100mg% και 2 ώρες μετά το γεύμα (ή μετά την φόρτιση με γλυκόζη στην καμπύλη σακχάρου) πρέπει να είναι χαμηλότερη των 140 mg%. Εάν ένας εξεταζόμενος έχει είτε γλυκόζη νηστείας μεταξύ 100 – 125 mg% είτε μεταγευματική γλυκόζη ( 2 ώρες μετά την φόρτιση με γλυκόζη) μεταξύ 140 – 200 mg% ανήκει στη κατηγορία των ατόμων με προδιαβήτη. Εάν έχει αυξημένο (μέχρι 125 mg%) το σάκχαρο νηστείας τότε έχει προδιαβήτη νηστείας (Impaired Fasting Glucose, IFG), εάν δε έχει αυξημένα τα μετά φόρτιση ή μετά γεύμα σάκχαρα τότε έχει προδιαβήτη – διαταραγμένη ανοχή γλυκόζης (Impaired Glucose Tolerance, IGT κατάσταση).
Πόσο συχνός είναι ο προδιαβήτης
Φαίνεται ότι είναι ιδιαίτερα συχνός. Μελέτες στις ΗΠΑ έχουν δείξει ότι η συχνότητα του προδιαβήτη στον πληθυσμό της Αμερικής προσεγγίζει το 35 -38% του πληθυσμού… Ανάλογα είναι και τα επιδημιολογικά δεδομένα και άλλων χωρών, που γενικά δείχνουν ότι το ένα τρίτο του πληθυσμού παρουσιάζει (ή χωρίς να το ξέρει) προδιαβήτη.
Και ποιοι είναι οι κίνδυνοι του προδιαβήτη
Τα άτομα με προδιαβήτη παρουσιάζουν (σε μικρότερη βέβαια συχνότητα) τους κινδύνους και τις επιπλοκές που εμφανίζουν και τα άτομα με διαβήτη. Ενδεικτικά μεγάλες επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών επιπλοκών έως και κατά 40% στα άτομα με προδιαβήτη. Επίσης συγκλίνοντα δεδομένα από διάφορες μελέτες παρατήρησης δείχνουν ότι έως και 21% των ατόμων με προδιαβήτη θα παρουσιάσουν χρόνια νεφρική νόσο, 10% διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, 15% περιφερική νευροπάθεια.
Συμπερασματικά ο προδιαβήτης είναι κατάσταση που τεκμηριωμένα σχετίζεται με οργανικές επιπλοκές και βέβαια με μεγάλη πιθανότητα εμφάνισης διαβήτη.
Έχει συμπτώματα ο προδιαβήτης?
Στον προδιαβήτη συνήθως δεν υπάρχουν εμφανή συμπτώματα και μπορεί να εξελιχθεί αθόρυβα αν και κάποιες φορές ενδέχεται να παρουσιαστούν κάποια κοινά συμπτώματα διαβήτη όπως αίσθημα δίψας, συχνουρία, αίσθημα κόπωσης, ζάλη και θολή όραση.
Επίσης, κάποια άτομα με προδιαβήτη μπορεί να αναπτύξουν μελανίζουσα ακάνθωση, μια κατάσταση που σχετίζεται με την αντίσταση στην ινσουλίνη, κατά την οποία το δέρμα γίνεται πιο σκούρο και πιο σκληρό.
Τέλος, κάποια άτομα με προδιαβήτη παρουσιάζουν αντιδραστική υπογλυκαιμία 2-3 ώρες μετά το γεύμα τους, εμφανίζοντας τα χαρακτηριστικά συμπτώματά της, όπως αίσθημα νευρικότητας, εφίδρωση, αίσθημα υπνηλίας ή κόπωσης, ζάλη κ.λπ.
Γενικά πάντως απουσιάζουν τα ιδιαίτερα, παθογνωμονικά συμπτώματα στον προδιαβήτη, με αποτέλεσμα κάποιες φορές να γίνεται η διάγνωση του προδιαβήτη κατά την νοσηλεία επιπλοκής του προδιαβήτη όπως είναι η νοσηλεία για καρδιαγγειακή νόσο (π.χ. έμφραγμα μυοκαρδίου)!!!
Και ποιοι πρέπει να υποβάλλονται σε έλεγχο
Σύμφωνα με τις τελευταίες κατευθυντήριες οδηγίες της Αμερικάνικης Διαβητολογικής Εταιρείας αλλά και της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας (ΕΔΕ) όλοι οι ενήλικοι μετά τα 35 έτη θα πρέπει να υποβάλλονται σε test για τον προδιαβήτη με την διενέργεια καμπύλης σακχάρου. Επί αρνητικού αποτελέσματος θα πρέπει να γίνεται επαναληπτικός έλεγχος ανά τριετία.
Πληθυσμοί όμως που έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης προδιαβήτη θα πρέπει πριν από τα 35 έτη και μετά την ενηλικίωση τους να κάνουν τον έλεγχο προδιαβήτη και διαβήτη σε περιοδική βάση.
Και αυτοί είναι: Τα άτομα με παχυσαρκία, οι πρώτου βαθμού συγγενείς ατόμων με διαβήτη, τα άτομα με υπέρταση ή με υπερχοληστεριναιμία ή με ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου, οι γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, με ιστορικό διαβήτη κύησης κ. λ. π.
Τα άτομα με διαγνωσμένο προδιαβήτη θα πρέπει να υποβάλλονται στο test καμπύλης σακχάρου σε ετήσια περιοδική βάση για να διερευνηθεί το ενδεχόμενο εξέλιξης του προδιαβήτη σε διαβήτη.
Ποια η αντιμετώπιση του προδιαβήτη
Ο πυρήνας της αντιμετώπισης του προδιαβήτη είναι η αλλαγή του τρόπου ζωής, η αλλαγή των διατροφικών συνηθειών και η υιοθέτηση υγιεινής διατροφής (όπως είναι η μεσογειακή διατροφή που πλέον και από τις Αμερικάνικες επιστημονικές εταιρείες θεωρείται η κορωνίδα των διαφόρων πρότυπων διατροφής) η εφαρμογή αυξημένης σωματικής δραστηριότητας (150 min. τουλάχιστον μέτριας αερόβιας άσκησης – γρήγορο βάδισμα την εβδομάδα) και καθημερινής άσκησης και η απώλεια βάρους στα υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα.
Η απώλεια βάρους μπορεί από μόνη της να αποτρέψει την εξέλιξη του προδιαβήτη σε φυσιολογική μεταβολική και οργανική κατάσταση.
Στην προσπάθεια απώλειας βάρους και της εξέλιξης του προδιαβήτη σε διαβήτη απαιτείται η τήρηση ενός εξισορροπημένου προγράμματος διατροφής ανάλογου με αυτό που δίνεται σε άτομα που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, το οποίο θα πρέπει να σχεδιάζεται από τον θεράποντα ιατρό ή τον διατροφολόγο.
Το πρόγραμμα αυτό θα πρέπει να περιλαμβάνει κυρίως πρωτεΐνη υψηλής βιολογικής αξίας (όπως άπαχα κρέατα, ψάρια και ασπράδια αυγών), φυτικές ίνες (όπως λαχανικά, άγουρα φρούτα και δημητριακά ολικής άλεσης), καλά λιπαρά οξέα (από σολομό, αμύγδαλα, αβοκάντο) και θα πρέπει να περιορίζει τα σάκχαρα (ζάχαρη, γλυκά), τα αμυλούχα τρόφιμα (όπως πατάτα, ζυμαρικά, ψωμί) και τα ζωικά λίπη (όπως χοιρινό κρέας, αλλαντικά κ.λπ.).
Μεγάλες διεθνείς προοπτικές μελέτες έχουν δείξει ότι η συστηματική αλλαγή του τρόπου ζωής σε μια υγιεινή κατεύθυνση μειώνει έως και 70% τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη στην φάση του προδιαβήτη. Και το σημαντικότερο σύμφωνα με μελέτες είναι ότι η υγιεινή αλλαγή του τρόπου ζωής εγκαθιστά και θετική μεταβολική μνήμη στον οργανισμό με αποτέλεσμα ακόμη και όταν μειωθεί ή προσωρινά ανασταλεί η εφαρμογή της εξακολουθεί να υπάρχει θετική, ευνοϊκή επίδραση στην μείωση του κινδύνου εμφάνισης ΣΔ τύπου 2.
Αυτή η αξία της υγιεινοδιαιτητικής παρέμβασης έχει αξιολογηθεί σημαντικά από την Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία με συνέπεια να την προτείνει σαν την βασική και αναντικατάστατη παρέμβαση στον προδιαβήτη.
Βεβαίως από άλλες διεθνείς επιστημονικές εταιρείες (όπως η Αμερικάνικη Διαβητολογική Εταιρεία) προτείνονται και φαρμακευτικές αγωγές (όπως η μετφορμίνη) στον προδιαβήτη, αγωγές που έδειξαν όφελος στην αποτροπή εξέλιξης του προδιαβήτη σε ΣΔ2. Όμως καμία φαρμακευτική αγωγή δεν έδειξε ότι δημιουργεί θετική μεταβολική μνήμη στον οργανισμό και η όποια ευνοϊκή δράση υπάρχει μόνο κατά την περίοδο χορήγησης της φαρμακευτικής αγωγής, εν αντιθέσει με την υγιεινοδιαιτητική παρέμβαση.
Συμπερασματικά
Ο προδιαβήτης είναι μία συχνή, σιωπηλή, όμως επιβαρυντική κατάσταση για την μεταβολική υγεία του οργανισμού μας. Μία προνοσηρή κατάσταση που μπορεί να συνοδευθεί με πολλές συστημικές επιπλοκές και κυρίως με ιδιαίτερα αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης του ΣΔ2. Ο προληπτικός έλεγχος και η διάγνωση του είναι σήμερα απολύτως επιβαλλόμενη διαδικασία.
Η διαχείριση του προδιαβήτη επικεντρώνεται κυρίως στην σωστή διατροφή, στην σωματική άσκηση και στην απώλεια σωματικού βάρους που αποτελούν τους θεμελιώδους λίθους της αντιμετώπισης αυτής της βραδυφλεγούς βόμβας για την υγεία μας, της βόμβας του προδιαβήτη.
