Ποια βακτήρια είναι πιο επικίνδυνα

Θάνος Ξυδόπουλος

Όπως όλα τα κύτταρα, τα βακτήρια έχουν κυτταρική μεμβράνη η οποία αποµονώνει το εσωτερικό του κυττάρου από τον εξωτερικό χώρο. Εκτός από κυτταρική μεμβράνη, πολλά βακτήρια έχουν και κυτταρικό τοίχωμα.

Το κυτταρικό τοίχωμα βρίσκεται αμέσως μετά την κυτταρική μεμβράνη. Προστατεύει τα βακτήρια από τοξικές ουσίες, κάτι που τα κάνει ανθεκτικά στους εξωτερικούς βλαπτικούς παράγοντες. Αν αφαιρεθεί, τα βακτήρια καταστρέφονται.

Υπάρχουν δύο τύποι βακτηριακού τοιχώματος που διακρίνονται στην πράξη με μια ειδική σύνθετη χρώση, την χρώση κατά Gram. Ανάλογα με τη συμπεριφορά των βακτηρίων στη χρώση κατά Gram, αυτά ταξινομούνται σε Gram-θετικά (χρωματίζονται μπλε ή μωβ) και Gram-αρνητικά (χρωματίζονται κόκκινα, ροζ ή φούξια).

Οι διαφορές κατά Gram προκύπτουν από τη δομή του κυτταρικού τοιχώματος και η διάκριση σε θετικά και αρνητικά έχει μεγάλη κλινική σημασία γιατί σχετίζεται άμεσα με την ευαισθησία των βακτηρίων απέναντι στα αντιβιοτικά και το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου.

Στα Gram-θετικά υπάρχει ένα ομογενές παχύ κυτταρικό τοίχωμα πεπτιδογλυκάνης και πέραν αυτού δεν υπάρχει κάτι άλλο.

Στα Gram αρνητικά βακτήρια τα πράγματα είναι πιο σύνθετα. Υπάρχει συνήθως ένα πιο λεπτό στρώμα πεπτιδογλυκακών -κυτταρικό τοίχωμα- που περιβάλλει την κυτταρική μεμβράνη. Το οποίο όμως με τη σειρά του περιβάλλεται από μια δεύτερη εξωτερική μεμβράνη ή περίβλημα. Τα Gram-θετικά βακτήρια δεν έχουν εξωτερική μεμβράνη ή περίβλημα στα κύτταρά τους. 

Το εξωτερικό περίβλημα αποτελεί ένα φυσικό εμπόδιο για τα αντιβιοτικά να εισέλθουν μέσα στα βακτήρια. Συνεπώς, τα Gram-αρνητικά βακτήρια είναι μεγαλύτερη απειλή από τα Gram-θετικά βακτήρια τα οποία έχουν την πεπτιδογλυκάνη τους είναι εκτεθειµένη στον εξωκυττάριο χώρο.

Ένα καλά μελετημένο κατά Gram-αρνητικό βακτήριο είναι η E. coli που έχει µορφή ράβδου και ανήκει στην οικογένεια των Eντεροβακτηρίων (Enterobacteriaceae). Είναι ένας συµβιωτικός οργανισµός και εντοπίζεται σε τεράστιους αριθµούς στο κόλον του ανθρώπου και άλλων ζώων. 

Ένα κατά Gram-θετικό βακτήριο είναι ο πνευμονιόκοκκος (Streptococcus pneumoniae) το οποίο εµφανίζεται µε µορφή ζευγών κυττάρων, όταν καλλιεργηθεί σε υγρό θρεπτικό µέσο. Τα κύτταρα αυτά έχουν τη µορφή κόκκων. 

Ο χρυσίζων σταφυλοκκοκος (Staphylococcus aureus) είναι ένας κατά Gram-θετικός κόκκος, Τα διάφορα είδη σταφυλοκόκκων είναι υπεύθυνα για πολλές ανθρώπινες ασθένειες (δερματοπάθειες, μολύνσεις των τραυμάτων, τροφικές δηλητηριάσεις, πνευμονίες, κλπ).