Η δεύτερη εβδομάδα του Μαΐου είναι αφιερωμένη στην Καρδιακή Ανεπάρκεια. Γιατί όμως δίνεται ιδιαίτερη αναφορά σε αυτή τη νόσο;
Η απάντηση έγκειται στο γεγονός ότι η καρδιακή ανεπάρκεια αποτελεί τη συχνότερη αιτία νοσηλειών στις καρδιολογικές κλινικές, αλλά και την κύρια αιτία απώλειας ποιότητας ζωής. Δυστυχώς ένα μεγάλο ποσοστό των ασθενών δεν γνωρίζουν πολλά στοιχεία για την πάθησή τους, την τήρηση της φαρμακευτικής αγωγής και την υγιεινοδιαιτητική συμπεριφορά που θα έπρεπε να ακολουθούν.
Η καρδιακή ανεπάρκεια χαρακτηρίζεται από την αδυναμία της καρδιάς να ικανοποιήσει αποτελεσματικά τις ανάγκες του οργανισμού σε αίμα και οξυγόνο με αποτέλεσμα την κατακράτηση υγρών στους πνεύμονες και άλλους ιστούς του σώματος.
Τα συμπτώματα
Τα πιο συχνά συμπτώματα της καρδιακή ανεπάρκεια είναι:
- το λαχάνιασμα ή η δύσπνοια (δεν φτάνει ο αέρας) στην μικρή σχετικά προσπάθεια (π.χ. περπάτημα, καθημερινές δουλειές) ή ακόμα και στην ηρεμία (κύρια όταν ξαπλώνει)
- η εύκολη κούραση, αδυναμία, δυσκολία συχνά και στις απλές καθημερινές δραστηριότητες και
- τα οιδήματα (πρήξιμο) στα πόδια αλλά και στην κοιλιά.
Η καρδιακή ανεπάρκεια αποτελεί ουσιαστικά την τελική κατάληξη όλων των καρδιακών παθήσεων. Η πιο συχνή αιτία είναι η στεφανιαία νόσος – υπολογίζεται ότι σε 7 από τους 10 ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια, αυτή οφείλεται σε ένα ή περισσότερα εμφράγματα του μυοκαρδίου. Άλλες αιτίες είναι δομικές παθήσεις της καρδιάς όπως οι βαλβιδοπάθειες και οι μυοκαρδιοπάθειες, αλλά και οι λοιμώξεις του μυοκαρδίου, καθώς και η χρόνια αρρύθμιστη αρτηριακή υπέρταση.
Η καρδιακή ανεπάρκεια είναι μια σοβαρή διαταραχή που συνδέεται με αυξημένη πιθανότητα θανάτου, έντονα συμπτώματα, κακή υγεία και κακή ποιότητα ζωής. Τα παραπάνω έχουν σαν αποτέλεσμα συχνές νοσηλείες στο Νοσοκομείο, που αποτελούν πολύ μεγάλο πρόβλημα για τους ασθενείς και τις οικογένειές τους, καθώς και μεγάλη οικονομική επιβάρυνση για όλα τα συστήματα υγείας.
Παλιότερα οι ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια ζούσαν κατά μέσο όρο λιγότερο από 5 χρόνια μετά τη διάγνωση. Σήμερα χάρη στις προσπάθειες για πρώιμη διάγνωση, τη στενή παρακολούθηση, την ενημέρωση και εκπαίδευση των ασθενών, τις εξελίξεις στη φαρμακευτική και άλλη θεραπεία, οι ασθενείς που διαγιγνώσκονται με καρδιακή ανεπάρκεια καταφέρνουν και απολαμβάνουν πολύ περισσότερα χρόνια ζωής. Όλα αυτά καταδεικνύουν πόσο σημαντικό είναι ο ασθενής να παραπεμφθεί γρήγορα σε καρδιολόγο ώστε να γίνει έγκαιρα η διάγνωση της πάθησης.
Στην Ελλάδα, καταγράφονται κάθε χρόνο περισσότερα από 15.000 νέα περιστατικά στεφανιαίας νόσου, ενώ 1 στους 3 ενήλικες πάσχει από υπέρταση, εκ των οποίων μόλις οι μισοί λαμβάνουν αγωγή. Από αυτά και μόνο τα δεδομένα, γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι το πρόβλημα της καρδιακή ανεπάρκεια στη χώρα μας, αν και δεν έχει καταγραφεί συστηματικά, είναι πολύ μεγάλο. Στη χώρα μας, οι πάσχοντες από καρδιακή ανεπάρκεια εκτιμώνται σε 200.000, ενώ περισσότερα από 500 νοσοκομειακά κρεβάτια είναι μόνιμα κατειλημμένα από αυτούς τους ασθενείς. Και στην Ελλάδα όπως και σε όλο τον κόσμο υπολογίζεται ότι οι νοσηλείες λόγω KA απορροφούν το 2% των συνολικών δαπανών για την υγεία
Η αγωγή
Ανάλογα με το στάδιο και τα συμπτώματα της καρδιακής ανεπάρκειας τροποποιείται η χορηγούμενη αγωγή, από τα βασικά φάρμακα που βελτιώνουν την καρδιακή λειτουργία όπως οι αναστολείς του άξονα ρενίνης- αγγιοτενσίνης-αλδοστερόνης, οι β αποκλειστές και νεότερα ανάλογα και τα διουρητικά για την ανακούφιση των συμπτωμάτων από την κατακράτηση υγρών, έως την αντιμετώπιση του κινδύνου πρώιμου αρρυθμιολογικού θανάτου με τοποθέτηση ειδικού βηματοδότη-απινιδωτή και την μεταμόσχευσηυ καρδιάς ή την τοποθέτηση συσκευών υποβοήθησης του έργου της καρδιάς στα προχωρημένα στάδια.
Η διατροφή, η ψυχολογική υποστήριξη και η συμμετοχή σε προγράμματα αποκατάστασης που περιλαμβάνουν άσκηση και διαιτητική συμβουλευτική είναι απαραίτητη για τους ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια αλλά και τους οικείους τους. Στόχος είναι η ενημέρωση των ασθενών ώστε να γίνουν οι ίδιοι ικανοί να διαχειρίζονται τη νόσο τους, να προλαμβάνουν υποτροπές και να διατηρούν καλή ποιότητα ζωής στον χώρο τους.
Ο στόχος της συγκεκριμένης ημέρας (που στην πραγματικότητα αποτελεί εβδομάδα) είναι η τοποθέτηση του aσθενούς με καρδιακή ανεπάρκεια και των οικείων του προσώπων, στο επίκεντρο της προσοχής των Ιατρών, των Νοσηλευτών, των Παρόχων Υγείας και της Φαρμακευτικής Βιομηχανίας για να προβάλλει το ταξίδι του στη Νόσο, την υποστήριξη που χρειάζεται , την πληροφόρηση που απαιτείται.
Η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία στα πλαίσια του συνεχούς στόχου της που είναι η ενημέρωση του κοινού, η προώθηση της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Πρόληψης στα Καρδιαγγειακά Νοσήματα και η συνεχής εκπαίδευση ιατρών, Παρόχων Υγείας αλλά και ασθενών στα θέματα της νόσου τους, διοργανώνει μια σειρά εκδηλώσεων που στόχο έχουν να προβάλλουν το βίωμα του Έλληνα Ασθενή και να υποστηρίξουν τις ανάγκες του.
Πρέπει να γίνει γνώση ότι η παραμελημένη καρδιακή ανεπάρκεια θα μειώσει χρόνια από τη ζωή μας, θα επηρεάσει σημαντικά την ποιότητα ζωής της δικής μας και των οικείων μας, θα αυξήσει το κόστος για εμάς και για το σύστημα υγείας, και θα οδηγήσει την κοινωνία σε απώλεια παραγωγικών χρόνων.
Η πιο σημαντική θεραπεία είναι η πρόληψη. Στον τομέα αυτό η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία, προσπαθεί μέσω συνεδρίων, ομιλιών κοινού, καταχωρήσεων σε έντυπο υλικό, να αφυπνίσει την συνείδηση όλων μας στην εφαρμογή προληπτικού ελέγχου, τον οποίο και παρέχει δωρεάν στους οικονομικά ευάλωτους συνανθρώπους μας. Στόχος της καρδιολογικής κλινικής πράξης είναι η εφαρμογή προγραμμάτων προληπτικής ιατρικής για την εκτίμηση, σχεδιασμό και μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου.
Γνωρίζουμε πια ότι η καρδιακή νόσος ξεκινά από τη νεαρή ηλικία (μέσα στην πρώτη δεκαετία της ζωής) και εξελίσσεται σιωπηρά για δεκαετίες. Τα συμπτώματα συνήθως εμφανίζονται γύρω στην 5η με 6η δεκαετία της ζωής ή και νωρίτερα. Είναι επίσης εμφανές ότι η καρδιακή νόσος δεν είναι αναπόφευκτη. Στην πραγματικότητα, είναι αποτέλεσμα συγκεκριμένων συνηθειών ζωής, οι οποίες αν υποστούν αλλαγή ή τροποποίηση η νόσος μπορεί να προληφθεί ή έστω να διακοπεί η πορεία της.
Τα μετρήσιμα μεγέθη, οι παράγοντες κινδύνου δηλαδή, είναι σημαντικοί για δύο λόγους: Είναι καθοριστικοί για την εκτίμηση του βαθμού του κινδύνου που διατρέχει ένα άτομο για την μελλοντική εμφάνιση στεφανιαίας νόσου και αποτελούν στόχο θεραπευτικών παρεμβάσεων.
Παράγοντες κινδύνου
Παράγοντες που σχετίζονται με τη καρδιακή νόσο και αποδίδονται στο σύγχρονο τρόπο ζωής θεωρούνται:
- η ανθυγιεινή διατροφή,
- η παχυσαρκία,
- τα αυξημένα επίπεδα λιπιδίων,
- η υπέρταση,
- το κάπνισμα,
- η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας,
- το ψυχο-κοινωνικό άγχος και η κατάθλιψη,
- καθώς επίσης και το χαμηλό κοινωνικό-οικονομικό επίπεδο των ανθρώπων.
Η διατήρηση της υγείας της καρδιάς μας είναι αναγκαία για να έχουμε καλή ποιότητα ζωής ανεξάρτητα από την ηλικίας και το φύλο μας. Ο έλεγχος των βασικότερων παραγόντων καρδιαγγειακού κινδύνου, επιλέγοντας μια υγιεινή δίαιτα, αποφεύγοντας το κάπνισμα και ακολουθώντας φυσική άσκηση προλαμβάνει την εμφάνιση καρδιακών και αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων και βοηθά στην επιβράδυνση της γήρανσης της καρδιάς μας. Άλλα και στις περιπτώσεις που έχουμε ήδη καρδιακή ανεπάρκεια, τι μπορούμε να κάνουμε;
Ακολουθούμε τις ιατρικές οδηγίες:
- Προσέχουμε το σωματικό μας βάρος με καθημερινή ζύγιση
- Διακόπτουμε το κάπνισμα
- Ελέγχουμε την αρτηριακή μας πίεση
- Προσέχουμε το αλάτι στο φαγητό (ελέγχουμε τις ετικέτες τροφίμων)
- Τρώμε υγιεινά
- Περιορίζουμε καφέ και αλκοόλ
- Γυμναζόμαστε σύμφωνα με ιατρικές οδηγίες
- Ξεκουραζόμαστε αρκετά
Η σημαντικότερη θεραπεία είναι η πρόληψη και κυρίως η ενημέρωση ασθενών, οικείων τους αλλ;a και υγιών ατόμων για τα 10 μηνύματα της Ευρωπαικής Καρδιολογικής Εταιρείας για την καρδιακή ανεπάρκεια:
- H καρδιακή ανεπάρκεια μειώνει σημαντικά την ποιότητά και διάρκεια ζωής
- Είναι συχνή (26 εκ ενήλικες)
- Αυξάνεται συνεχώς (4% των διαγνώσεων)
- Υπάρχει σε μεγάλο ποσοστό των ηλικιωμένων (συχνότερη αιτία νοσηλείας ηλικιωμένων)
- Πρόωροι θάνατοι εξ αιτίας της θα μπορούσαν αν προληφθούν
- Η ζωή με καρδιακή ανεπάρκεια καταντά κουραστική
- Αυξάνει το κόστος υγείας (3% του ολικού)
- Η φροντίδα στους ασθενείς μπορεί να βελτιωθεί
- Μπορεί να προληφθεί
- Χρειάζεται συντονισμός
Πρόσφατες επιδημιολογικές μελέτες αναδεικνύουν ότι υπάρχει μια αύξηση του επιπολασμού της καρδιακής ανεπάρκειας στις ηλικίες 70-80 ετών, όπου συνηυπάρχουν και πολλές άλλες συνοσηρότητες. Το κόστος της θεραπείας αυξάνει σημαντικά λόγω των νοσηλειών και όχι λόγω της φαρμακευτικής αγωγής. Καθως η κύρια συνιστώσα του κόστους είναι η νοσηλεία (34-70 δισεκατομμύρια ευρώ για 4.77 ημέρες), ο κύριος στόχος μας παραμένει η μείωση των επανανοσηλειών, μέσω:
- Τήρησης ιατρικών οδηγιών
- Καλής τιτλοποίησης φαρμακευτικής αγωγής
- Βελτίωσης συμμόρφωσης ασθενών
- Ενημέρωσης θεραπόντων
- Προγραμματισμό για εξετάσεις
- Εκπαίδευση ασθενούς
- Τακτική παρακολούθηση
- Καταγραφή ποιότητας ζωής
Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια έντονη ερευνητική δραστηριότητα στην φαρμακοθεραπεία της καρδιακής ανεπάρκειας με ένταξη νεότερων αγωγών αποκλειστών του νευροορμονικού άξονα καθώς και θεραπειών για τον σακχαρώδη διαβήτη που έχουν και ευεργετική δράση στην καρδιακή λειτουργία και μειώνουν την νοσηρότητα και θνητότητα της καρδιακής ανεπάρκειας.
Οι ενέργειες
Η επιμόρφωση των ασθενών καταλαμβάνει σημαντική θέση. Πρόσφατη μελέτη καταγραφής συνηθειών τρόπου ζωής και γνώσεων για την καρδιακή ανεπάρκεια σε ασθενείς που νοσηλεύτηκαν κατά το έτος 2018, ανέδειξε ότι όσοι ακολουθούσαν υγιεινότερο τρόπο διατροφής εμφάνιζαν και υψηλότερο επίπεδο ενημέρωσης και είχαν λιγότερες επανανοσηλείες στο 6-μηνο, σε σύγκριση με σύγκριση με τους υπόλοιπους. Χαρακτηριστικό ήταν στους ασθενείς καλύτερης πορείας η παρουσία υποστηρικτικού οικογενειακού η φιλικού περιβάλλοντος. Αυτό καθιστά και σημαντική η δημιουργία ομάδων ασθενών που θα προάγεται η πρόληψη, η επιμόρφωση και η αλληλοϋποστήριξη. Τέτοιες ομάδες δυστυχώς δεν είναι πολύ διαδεδομένες στον Ελλαδικό χώρο.
Στην ελληνική πραγματικότητα ο ασθενής αντιμετωπίζει αρχικά την διάγνωση της ΚΑ με την αντίστοιχη ψυχολογική επιβάρυνση και στην συνέχεια ένα πλήθος πληροφοριών, εξετάσεων και γραπτών οδηγιών τις οποίες καλείται να υιοθετήσει µε την βοήθεια του καρδιολόγου της πρωτοβάθμιας περίθαλψης. Η σωστή παρακολούθηση και εποπτεία των ασθενών απουσιάζει, καθώς και η επικαιροποίηση των οδηγιών, προοπτικές που εξυπηρετούνται από ένα καλά θεσμοθετημένο και δομημένο πρόγραμμα αποκατάστασης. Σε αυτό άξονες πρέπει να είναι η προσέγγιση του προβλήματος από ομάδα ειδικών και η ενεργή εμπλοκή του ασθενούς και της οικογένειάς του, µε σκοπό την βελτίωση της θεραπευτικής μετάβασης από το νοσοκομείο στο σπίτι.
Ποσοστό 15% των ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια φαίνεται αν συνεχίζει να καπνίζει, ενώ οι ασθενείς που λάμβαναν βέλτιστη φαρμακευτική αγωγή, είχαν εμφυτευμενη απινιδωτική συσκευή, υψηλότερη βαυμολογία στο σκορ γνώσεων και επαρκές μορφωτικό επίπεδο (>6 έτη σχολείου) και καλύτερη υιοθέτηση Μεσογειακού τύπου διατροφής, είχαν την καλύτερη πορεία και ποιότητα ζωής εκτός νοσοκομείου.
Έχοντας ως κεντρική θέση ότι η καλύτερη θεραπεία είναι η Πρόληψη, οι εκδηλώσεις της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας θα απευθύνονται σε όλο το κοινό και θα πραγματοποιηθούν κυρίως Σάββατο 11 Μαΐου 2019 στην Αθήνα και την Παρασκευή 17 Μαΐου σε 4 Ελληνικές πόλεις.
- Συνέντευξη Τύπου 8 Μαΐου στην ΕΚΕ για την Ημέρα Αφύπνισης Καρδιακής Ανεπάρκειας και τις πρωτοβουλίες της ΕΚΕ
- Ενημέρωση με Δελτίο Τύπου στο ραδιόφωνο όλη την εβδομάδα
- Πανευρωπαική Ημέρα Αφύπνισης για την Καρδιακή Ανεπάρκεια -11 Μάϊου 2019: Ενημέρωση κοινού στην Αθήνα με περίπτερο στη συμβολή των οδών Βουκουρεστίου και Βαλαωρίτου.
- Διαδικτυακό Σεμινάριο για την Προχωρημένη Καρδιακή Ανεπάρκεια την Τετάρτη 9/5/2019 στην ΕΚΕ, απευθυνόμενο σε φοιτητές, ιατρούς και νοσηλευτές.
- Παγκόσμια Ημέρα Αρτηριακής Υπέρτασης – 17 Μαϊου 2019: Ενημέρωση κοινού στις πόλεις Αθήνα και παράλληλα ενημέρωση για Καρδιακή Ανεπάρκεια & Αρτηριακή Υπέρταση με εξέταση και υπολογισμό καρδιαγγειακού κινδύνου σε κοινό, στις πόλεις Θεσσαλονίκη, Ιωάννινα, Πάτρα, Ηράκλειο.
- Πανευρωπαϊκό Συνέδριο Καρδιακής Ανεπάρκειας στο Μέγαρο Μουσικής. Η εγγραφή για τους Έλληνες και τους Κυπρίους Καρδιολόγους με την επίδειξη ταυτότητας θα είναι 200€ και δωρεάν για τους Ειδικευομένους και τους φοιτητές ιατρικής.
- Στο πλαίσιο των εργασιών του Ευρωπαϊκού Συνεδρίου Καρδιακής Ανεπάρκειας, συνδιοργανώνεται από την Heart Failure Association της European Society of Cardiology και την ΕΚΕ περιπατητικός δρόμος υγείας 3 χλμ τη Δευτέρα 27 Μαϊου και ώρα 18.00 με αφετηρία το Σύνταγμα στην περιοχή της Διονυσίου Αρεοπαγίτου – Άρειος Πάγος . (HOT WALK).
- Διοργάνωση Ημερίδων στην Θεσσαλονίκη με συνοδιοργάνωση με τους τοπικούς Δήμους για συζήτηση με ασθενείς με Καρδιακή Ανεπάρκεια κατά την διάρκεια της εβδομάδας 6-12 Μάιου 2019.
- Οργάνωση δραστηριότητας βάδισης στην 3 χλμ στην Θεσσαλονίκη.
