Ζήσης Ψάλλας
Ερευνητές από το Πανεπιστήμιου του Στάνφορντ, στις ΗΠΑ, ανακάλυψαν πώς οι στατίνες βελτιώνουν την καρδιαγγειακή υγεία πέρα από τη μείωση της χοληστερόλης. Χρησιμοποιώντας νέα γενετικά εργαλεία σε ανθρώπινα κύτταρα και ποντίκια, οι ερευνητές βρήκαν ότι τα φάρμακα αυτά που μειώνουν τη χοληστερόλη προστατεύουν τα επιθηλιακά κύτταρα που καλύπτουν τα αιμοφόρα αγγεία.
Οι κλινικές δοκιμές έχουν δείξει ότι προστατεύουν από καρδιαγγειακές παθήσεις πέρα από την ικανότητά τους να μειώνουν τη χοληστερόλη. Οι ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια που λαμβάνουν στατίνες, για παράδειγμα, είναι λιγότερο πιθανό να υποστούν δεύτερο έμφραγμα. Έχει επίσης αποδειχθεί ότι αποτρέπουν την απόφραξη των αρτηριών, μειώνουν τη φλεγμονή και ακόμη μειώνουν τον κίνδυνο καρκίνου.
«Οι στατίνες εφευρέθηκαν για να μειώσουν τη χοληστερόλη στοχεύοντας το συκώτι. Αλλά δεν γνωρίζαμε τους στόχους ή τις οδούς στο καρδιαγγειακό σύστημα», δήλωσε ο Chun Liu, συγγραφέας της μελέτης. Για να ρίξουν μια πιο προσεκτική ματιά στην επίδραση των στατινών στα αιμοφόρα αγγεία, ο Liu και οι συνεργάτες του εξέτασαν μια κοινή στατίνη, τη σιμβαστατίνη, σε ανθρώπινα ενδοθηλιακά κύτταρα που αναπτύχθηκαν στο εργαστήριο. Τα ενδοθηλιακά κύτταρα αποτελούν την επένδυση των αιμοφόρων αγγείων, αλλά σε πολλές ασθένειες μεταμορφώνονται σε ένα διαφορετικό τύπο κυττάρων, ως μεσεγχυματικά κύτταρα, τα οποία είναι φτωχά υποκατάστατά τους.
Ο ρόλος των στατινών έγινε εμφανής μόνο όταν χρησιμοποίησαν μια νεότερη τεχνική που ονομάζεται ATAC-seq. Η τεχνική αυτή αποκάλυψε τι συμβαίνει σε επιγενετικό επίπεδο, δηλαδή τις αλλαγές στη γονιδιακή έκφραση που δεν περιλαμβάνουν αλλαγές στη γενετική αλληλουχία.
Οι ερευνητές βρήκαν ότι οι αλλαγές στη γονιδιακή έκφραση προήλθαν από τον τρόπο με τον οποίο συσκευάζονται οι σειρές DNA μέσα στον κυτταρικό πυρήνα.
Η τεχνική ATAC-seq αποκάλυψε ότι τα κύτταρα που υποβλήθηκαν σε αγωγή με σιμβαστατίνη είχαν κλειστές δομές χρωματίνης που μείωσαν την έκφραση των γονιδίων που προκαλούν τη μετάβαση από το ενδοθηλιακό στον μεσεγχυματικό τύπο. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η σιμβαστατίνη εμποδίζει μια πρωτεΐνη γνωστή ως YAP να εισέλθει στον πυρήνα και να ανοίξει τη χρωματίνη. Η πρωτεΐνη YAP είναι γνωστό ότι παίζει σημαντικούς ρόλους στην ανάπτυξη, όπως είναι η ρύθμιση του μεγέθους των οργάνων μας, αλλά έχει επίσης εμπλακεί στην ανώμαλη κυτταρική ανάπτυξη που παρατηρείται στον καρκίνο.
