Η λιποπρωτεΐνη(α) ή Lp(a), είναι ένας τύπος λιπιδίου. Είναι παρόμοια στη δομή με τη χοληστερόλη λιποπρωτεΐνης χαμηλής πυκνότητας (LDL) που συχνά αποκαλείται “κακή χοληστερόλη”. Όπως η LDL χοληστερόλη, η Lp(a) εναποθέτει χοληστερόλη στις αρτηρίες και μπορεί να εμφανιστεί στην πλάκα. Βρίσκεται επίσης σε κύτταρα που επενδύουν τα μικρά αιμοφόρα αγγεία και σε ιστούς όπου συμβαίνει η αναγέννηση και η επούλωση.
«Υπάρχει πολλή ίντριγκα γύρω από την Lp(a)», λέει ο Σωτήριος Τσιμίκας, ερευνητής Lp(a) και καθηγητής ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο.
«Η Lp(a) είναι πιο περίπλοκη από την LDL», λέει ο Lijuan Liu, που ειδικεύεται στον μεταβολισμό των λιπιδίων και την αθηροσκλήρωση στο Τμήμα Καρδιαγγειακών Επιστημών στο NHLBI. «Φαίνεται να έχει όλα τα κακά χαρακτηριστικά της LDL», προσθέτει ο Alan T. Remaley, ανώτερος ερευνητής στο Εργαστήριο Μεταβολισμού Λιποπρωτεϊνών του NHLBI, «αλλά και μερικά επιπλέον επιβλαβή χαρακτηριστικά που δεν καταλαβαίνουμε πλήρως. Για παράδειγμα, η Lp(a) δρα ως μόριο που υποστηρίζει την πήξη και αυτό, μεταξύ άλλων χαρακτηριστικών, φαίνεται να την κάνει ακόμη χειρότερη από την LDL ως δείκτη κινδύνου για καρδιαγγειακές παθήσεις.
Για δεκαετίες τα αυξημένα επίπεδα Lp(a) έχουν συνδεθεί με υψηλότερο κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου. Αυτό περιλαμβάνει καρδιακή προσβολή, εγκεφαλικό επεισόδιο και μια σειρά παθήσεων όπως ακανόνιστους καρδιακούς ρυθμούς, νόσο των καρδιακών βαλβίδων και περιορισμένη κυκλοφορία στο κάτω μέρος του σώματος.
Οι συνδέσεις αποκρυσταλλώθηκαν στα τέλη της δεκαετίας του 1990, όταν οι ερευνητές άρχισαν να βλέπουν περισσότερους ασθενείς με αυξημένα επίπεδα Lp(a) που χρειάζονταν επαναγγειώσεις στεφανιαίων αγγείων, μια διαδικασία για την αποκατάσταση της ροής του αίματος προς και γύρω από την καρδιά. Την ίδια περίοδο, οι ερευνητές έμαθαν για το πώς η Lp(a) συνδέεται με τη φλεγμονή. Γενετικές μελέτες διαπίστωσαν ότι μερικοί άνθρωποι είχαν διαφορετικές εκφράσεις του γονιδίου LPA, γεγονός που θα μπορούσε να αυξήσει τον κίνδυνο να έχουν αυξημένα επίπεδα Lp(a). Σήμερα, περίπου το 20-30% των ανθρώπων παγκοσμίως υπολογίζεται ότι έχουν αυξημένα επίπεδα Lp(a), τα οποία γενικά πιστεύεται ότι ξεκινούν από 30-50 mg/dL.
Η Lp(a) είναι πιθανότατα ο κύριος κληρονομικός κίνδυνος για καρδιαγγειακά νοσήματα. «Είναι πιο κληρονομική από την υπέρταση, τον διαβήτη και την παχυσαρκία», λέει ο Σωτήριος Τσιμίκας. Ωστόσο, «ακόμα κι αν το επίπεδο είναι αυξημένο, δεν σημαίνει ότι θα έχετε μια εκδήλωση. Απλώς σας θέτει σε μεγαλύτερο κίνδυνο».
Επί του παρόντος, εάν ένα άτομο έχει αυξημένα επίπεδα Lp(a), πιθανότατα θα συνεργαστεί με τον γιατρό του για να δημιουργήσει ένα πλάνο για να υποστηρίξει την υγιή ζωή της καρδιάς και να ελαχιστοποιήσει τυχόν κινδύνους, όπως υψηλή αρτηριακή πίεση ή υψηλή χοληστερόλη.
Οι ερευνητές μελετούν επίσης στοχευμένες προσεγγίσεις για χαμηλότερη Lp(a) και προσεγγίσεις για περαιτέρω υποστήριξη των ασθενών. Επίσης την επίδραση της ασπιρίνης στη μείωση της φλεγμονής σε άτομα με αυξημένα επίπεδα Lp(a).
Μια δευτερεύουσα εστίαση της συνεχιζόμενης έρευνας για την Lp(a) είναι να εντοπιστεί εάν και πότε προκύπτουν οφέλη σε διαφορετικά σημεία παρέμβασης. Οι συμμετέχοντες στις μελέτες φάσης 3 έχουν επίπεδα Lp(a) μεταξύ 70-80 mg/dL. Μελλοντικές μελέτες μπορεί να βρουν ότι η μείωση της Lp(a) σε επίπεδα κάτω από 50 mg/dL ή 20-30 mg/dL έχει οφέλη.
