Ζήσης Ψάλλας
Η βιολογική ηλικία των ανθρώπων και των ποντικών υφίσταται μια ταχεία αύξηση ως απόκριση σε διαφορετικές μορφές στρες, κάτι όμως που αντιστρέφεται μετά την ανάκαμψη από το στρες, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Cell Metabolism. Αυτές οι αλλαγές συμβαίνουν σε σχετικά σύντομες χρονικές περιόδους ημερών ή μηνών, σύμφωνα με πολλαπλά ανεξάρτητα επιγενετικά ρολόγια γήρανσης.
Η βιολογική ηλικία πιστεύεται ότι αυξάνεται σταθερά κατά τη διάρκεια της ζωής, αλλά είναι πλέον σαφές ότι δεν είναι ανεξίτηλα συνδεδεμένη με τη χρονολογική ηλικία. Τα άτομα μπορεί να είναι βιολογικά μεγαλύτερα ή νεότερα από ό,τι υποδηλώνει η χρονολογική τους ηλικία. Επιπλέον, αυξανόμενα στοιχεία σε ζωικά μοντέλα και ανθρώπους δείχνουν ότι η βιολογική ηλικία μπορεί να επηρεαστεί από ασθένειες, φαρμακευτική αγωγή, αλλαγές στον τρόπο ζωής και περιβαλλοντικές εκθέσεις, μεταξύ άλλων παραγόντων.
Παρά τη διαδεδομένη παραδοχή ότι η βιολογική ηλικία είναι κάπως εύπλαστη, ο βαθμός στον οποίο υπάρχουν αναστρέψιμες αλλαγές καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής και τα γεγονότα που προκαλούν τέτοιες αλλαγές παραμένουν άγνωστα. Για να αντιμετωπίσουν αυτό το κενό γνώσης, οι ερευνητές αξιοποίησαν τη δύναμη των ρολογιών μεθυλίωσης DNA, με βάση την παρατήρηση ότι τα επίπεδα μεθυλίωσης διαφόρων θέσεων σε όλο το γονιδίωμα αλλάζουν αναμενόμενα κατά τη διάρκεια της χρονολογικής ηλικίας. Μέτρησαν τις αλλαγές στη βιολογική ηλικία σε ανθρώπους και ποντίκια ως απόκριση σε διάφορα στρεσογόνα ερεθίσματα.
Τα αποτελέσματα αποκάλυψαν ότι η βιολογική ηλικία μπορεί να αυξηθεί σε σχετικά σύντομες χρονικές περιόδους ως απόκριση στο στρες, αλλά αυτή η αύξηση είναι παροδική και τείνει προς την αρχική τιμή μετά την ανάκαμψη από το στρες.
Όπως είχε προβλεφθεί, παροδικές αλλαγές στη βιολογική ηλικία συνέβησαν επίσης κατά τη διάρκεια μεγάλων χειρουργικών επεμβάσεων, εγκυμοσύνης και σοβαρής μορφής COVID-19 σε ανθρώπους ή ποντίκια. Για παράδειγμα, ασθενείς με τραύμα παρουσίασαν ισχυρή και ταχεία αύξηση της βιολογικής ηλικίας μετά από επείγουσα χειρουργική επέμβαση. Ωστόσο, αυτή η αύξηση αντιστράφηκε και η βιολογική ηλικία αποκαταστάθηκε στην αρχική τιμή τις ημέρες μετά την επέμβαση.
Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι το σοβαρό στρες αυξάνει τη θνησιμότητα, τουλάχιστον εν μέρει, αυξάνοντας τη βιολογική ηλικία. Αυτή η ιδέα υποδηλώνει ότι η θνησιμότητα μπορεί να μειωθεί με τη μείωση της βιολογικής ηλικίας και ότι η ικανότητα ανάκαμψης από το στρες μπορεί να είναι ένας σημαντικός καθοριστικός παράγοντας επιτυχούς γήρανσης και μακροζωίας.
