Η κατάθλιψη επηρεάζει περισσότερους από 15 στους 100 ανθρώπους κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία και κοινωνικοοικονομική ομάδα. Η συχνότητα εμφάνισής της είναι διπλάσια στις γυναίκες. Περίπου μία στις 5 γυναίκες και ένας στους 8 άνδρες εμφανίζουν κατάθλιψη τουλάχιστον μία φορά στη διάρκεια της ζωής τους. Το 5,6% του πληθυσμού 15 ετών και άνω έχει δηλώσει ότι πάσχει από αγχώδεις διαταραχές και 3,8% από κατάθλιψη, 4,1% επισκέφθηκε ψυχίατρο ή ψυχολόγο για πρόβλημα υγείας που αντιμετωπίζει (των τελευταίων 12 μηνών), ενώ 0,7% του πληθυσμού έκανε «σκέψεις ότι θα ήταν καλύτερα να μην ζει ή θέλει να βλάψει τον εαυτό του», κατά τη διάρκεια των τελευταίων 2 εβδομάδων.
Τα παραπάνω επισημάνθηκαν στη διάρκεια παρουσίασης του συλλογικού ευρωπαϊκού προγράμματος MENTBEST (2023 – 2028), το οποίο χρηματοδοτείται από την ΕΕ και στοχεύει στη μείωση και πρόληψη των προβλημάτων ψυχικής υγείας στον γενικό πληθυσμό και στις ευάλωτες ομάδες που κινδυνεύουν να βρεθούν σε μειονεκτική θέση, λόγω δραματικών κοινωνικών αλλαγών. Το πρόγραμμα υλοποιείται με επικεφαλής την Ευρωπαϊκή Συμμαχία κατά της Κατάθλιψης – EAAD (με μια πολυεπιστημονική κοινοπραξία 13 επιπλέον συνεταίρων), που καλύπτει 10 χώρες και σχετίζεται κυρίως με την κατάθλιψη και τον κίνδυνο αυτοκτονίας, αλλά επίσης με τις αγχώδεις διαταραχές και στρατηγικές προαγωγής της ψυχικής υγείας για πληθυσμούς χωρίς κλινικά προβλήματα.
Το πρόγραμμα παρουσίασε η καθηγήτρια ψυχολογίας SEERC & City College και υπεύθυνη της ερευνητικής ομάδας του MENTBEST στην Ελλάδα, Ana Vivas.
Απαντώντας στο ερώτημα «γιατί η κατάθλιψη συχνά μπορεί να μην ανιχνεύεται;», η κ. Vivas σημείωσε ότι η κατάθλιψη συχνά υποβαθμίζεται σε συναισθήματα απογοήτευσης ή φυσιολογικές αντιδράσεις σε δύσκολες συνθήκες ζωής, ενώ τα άτομα με κατάθλιψη συχνά δεν αναζητούν επαγγελματική βοήθεια, λόγω έλλειψης ενέργειας, απελπισίας ή στιγματισμού. Παράλληλα ανέφερε ότι η κατάθλιψη συχνά κρύβεται πίσω από σωματικές ενοχλήσεις και συχνά παραβλέπεται από επαγγελματίες υγείας.
Αναφερόμενη στα προβλήματα ψυχικής υγείας και στιγματισμού παρουσίασε στοιχεία μελέτης του MENTBEST σε 1000 άτομα 18 ετών και άνω από τους δήμους Θεσσαλονίκης και Λάρισας, σύμφωνα με τα οποία:
-Το 31,6% του πληθυσμού συμφωνεί ότι «Η κατάθλιψη είναι ένα σημάδι προσωπικής αδυναμίας».
-Το 60% του πληθυσμού συμφωνεί ότι «υπάρχει κάτι το άξιο θαυμασμού στη στάση ενός ατόμου που σκοπεύει να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες και τους φόβους του χωρίς να καταφύγει σε επαγγελματική ψυχολογική βοήθεια».
Όσον αφορά τις αυτοκτονίες ανέφερε ότι αποτελούν το 1/3 των βίαιων θανάτων. Επίσης σημείωσε ότι περισσότεροι άνθρωποι πεθαίνουν από αυτοκτονία από ό,τι στον πόλεμο και πρόσθεσε ότι σε κάθε θάνατο από αυτοκτονία υπάρχουν μέλη της οικογένειας και φίλοι, των οποίων καταστρέφονται οι ζωές συναισθηματικά, κοινωνικά και οικονομικά.
Για την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων, η Ευρωπαϊκή Συμμαχία κατά της Κατάθλιψης (EAAD) υλοποιεί παρεμβάσεις 4 επιπέδων σε περισσότερες από 120 περιφέρειες, σε 15 χώρες στην Ευρώπη -και όχι μόνο. Οι παρεμβάσεις αυτές περιλαμβάνουν εκπαιδευτικά σεμινάρια για τη βελτιστοποίηση των ικανοτήτων των επαγγελματιών στα επίπεδα της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και των διαμεσολαβητών στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης και της αυτοκτονικής συμπεριφοράς. Επίσης, στις παρεμβάσεις περιλαμβάνεται δημόσια εκστρατεία για την ψυχική υγεία, με προσέγγιση θετικής ψυχικής υγείας, δίνοντας έμφαση στη διαθεσιμότητα αποτελεσματικών θεραπευτικών προσεγγίσεων και των διαθέσιμων θεραπευτικών υπηρεσιών.
Επίσης, στις δράσεις της παρέμβασης 4 επιπέδων περιλαμβάνεται ψηφιακό υλικό και συγκεκριμένα:
* Το εργαλείο iFightDepression για επαγγελματίες υγείας (αυτοδιαχείριση της ήπιας έως μέτριας κατάθλιψης).
* Την ιστοσελίδα iFightDepression για ενημέρωση και ευαισθητοποίηση σχετικά με την κατάθλιψη και
* Την ιστοσελίδα iFight4Wellbeing για προαγωγή της ψυχικής υγείας σε πληθυσμούς χωρίς κλινικά προβλήματα.
Ο πρεσβευτής επικοινωνίας της Συμμαχίας, Μπάνε Πρέλεβιτς, σημείωσε ότι τα θέματα αυτά είναι επίκαιρα αλλά και αντιμετωπίσιμα. «Θέλουμε να περάσουμε και στον κόσμο ότι είναι πολύ σημαντικό να αναγνωρίσεις το πρόβλημα, να το αποδεχτείς και να το αντιμετωπίσεις. Υπάρχουν σε όλους τους χώρους και σε όλες τις ηλικίες και είναι αντιμετωπίσιμα κι εφόσον αποδεχτείς το θέμα που έχεις και το αντιμετωπίσεις, μπορεί να σου δημιουργήσει το συναίσθημα και την αίσθηση μιας καινούργιας αρχής».
Μία πραγματική ιστορία πανικού και κατάθλιψης
Την εμπειρία της από τις κρίσεις πανικού και την κατάθλιψη που βίωσε αφηγήθηκε, στη διάρκεια της εκδήλωσης, η σχεδιάστρια κοσμημάτων Χριστίνα Λυμπεροπούλου. Πριν από τέσσερα χρόνια, στη διάρκεια του ύπνου της, έπαθε μια κρίση πανικού, η οποία της άφησε πολύ έντονα συμπτώματα. «Πέρασα μία περιπέτεια 6 μηνών και ύστερα από αυτό άλλαξα σιγά σιγά τον τρόπο ζωής μου. Ζήτησα βοήθεια, δεν γινόταν διαφορετικά. Νομίζω ότι αυτό συνέβη λόγω της υπερβολική πίεσης στον εαυτό μου, για να ανταπεξέλθω σε καταστάσεις τις οποίες δεν θα έπρεπε να διαχειρίζομαι μόνη μου. Πήγα σε πάρα πολλούς γιατρούς, που δεν καταλάβαιναν ότι ουσιαστικά από πίσω ήταν άγχος ή ψυχικά φορτία και χρειάστηκε τελικά να κάνω και θεραπευτική αγωγή για κάποιο διάστημα, να ακολουθήσω ψυχοθεραπεία και πλέον να είμαι σε καθημερινή φροντίδα του εαυτού μου, αυτογνωσίας και φροντίδας του σώματός μου», ανέφερε.
Στο ερώτημα «τι θα συμβουλεύατε τους ανθρώπους, που έχουν παρόμοια προβλήματα και δεν ξέρουν πώς να το διαχειριστούν;», απάντησε: «Ο βασικός κανόνας της ζωής μου είναι ότι πάνω απ’ όλα και απ’ όλους, το πιο σημαντικό είναι η ψυχική και η σωματική μου υγεία. Οπότε, με αυτό ξυπνάω, με αυτό κοιμάμαι. Άρα φροντίζω πάρα πολύ το σώμα μου, την ψυχή μου, την ηρεμία μου. Αυτό το κρατάμε, όταν είμαστε καλά. Όταν νιώσει κάποιος ότι το άγχος του υπερβαίνει την κατάσταση που αντιμετωπίζει θα πρέπει οπωσδήποτε να ζητήσει κάποια βοήθεια, αρχικά από το στενό του περιβάλλον, γιατί αυτοί είναι που έχουν πιο καθαρό μυαλό για να τον καθοδηγήσουν, και μετά να βρουν τα θεραπευτή που τους ταιριάζει, να τον εμπιστευτούν, να τον ακούσουν και να πιστέψουν ότι θα γιατρευτούν -και θα γιατρευτούν, το υπογράφω».
Η κ. Λυμπεροπούλου κατέληξε, λέγοντας: «Η ζωή εκεί έξω μπορεί να είναι δύσκολη, αλλά ευτυχώς έχουμε ο ένας τον άλλον για να θεραπεύσουμε τις πληγές μας».
