Συνέντευξη στον Θάνο Ξυδόπουλο
Καθόλη τη διάρκεια της μετάβασης από την αναπαραγωγική ηλικία στην εμμηνόπαυση (αλλιώς περιεμμηνόπαυση ή κλιμακτήριος), μπορεί να συμβούν αλλαγές στο σώμα μιας γυναίκας αναφέρει η κα Χρυσάνθη Σαρδέλη, Μαιευτήρας – Γυναικολόγος με εξειδίκευση στην Κλινική Φαρμακολογίας Αναπλ. Καθηγήτρια Φαρμακολογίας-Κλινικής Φαρμακολογίας Α.Π.Θ. Σε αυτή την απολύτως φυσική κατάσταση η γυναίκα μπορεί να εμφανίσει: ακανόνιστες περιόδους, εξάψεις και νυκτερινούς ιδρώτες, προβλήματα ύπνου, αλλαγές στη διάθεση, προβλήματα (κυρίως ξηρότητα) του κόλπου, μείωση της γονιμότητας, αλλαγές στη σεξουαλική λειτουργία, μείωση της οστικής μάζας, διαταραχές των λιπιδιων του αίματος (συνήθως υπερχοληστερολαιμία). Η μεταβατική περίοδος της περιεμμηνόπαυσης τελειώνει όταν συμπληρωθούν 12 συνεχόμενοι μήνες χωρίς έμμηνο ρύση και από τότε και μετά η γυναίκα βρίσκεται επίσημα στην εμμηνόπαυση.
Κυρία Σαρδέλη, τί αλλαγές μπορεί να περιμένει μια γυναίκα κατά την περιεμμηνόπαυση και τι μπορεί να κάνει;
Αλλαγές στο δέρμα (ελάττωση της ελαστικότητας, εμφάνιση ρυτίδων και δυσχρωμιών, κλπ.), αλλαγές στην καρδιακή λειτουργία (αρρυθμίες), αλλαγές στη λειτουργία της ουροδόχου κύστης (κυστίτιδες, ακράτεια), επιβράδυνση του βασικού μεταβολικού ρυθμού. Υπάρχουν διάφορες εγκεκριμένες φαρμακολογικές θεραπείες που μπορεί να σας συνταγογραφήσει ο/η γιατρός που σας παρακολουθεί.
Η συστηματική θεραπεία με οιστρογόνα – τα οποία κυκλοφορούν σε μορφή χαπιού, επιθέματος, γέλης ή κρέμας – παραμένει η πιο αποτελεσματική θεραπευτική επιλογή για την ανακούφιση από τις περιεμμηνοπαυσιακές και εμμηνοπαυσιακές εξάψεις και νυχτερινές εφιδρώσεις. Ανάλογα με το προσωπικό και οικογενειακό ιατρικό ιστορικό σας, ο/η γιατρός σας μπορεί να σας συστήσει να πάρετε οιστρογόνα στη χαμηλότερη δόση που απαιτείται για να σας προσφέρει ανακούφιση από τα συμπτώματα. Εάν εξακολουθείτε να έχετε τη μήτρα σας, θα χρειαστείτε να πάρετε προγεστερόνη επιπλέον των οιστρογόνων.
Ορισμένα αντικαταθλιπτικά που ανήκουν στην κατηγορία φαρμάκων που ονομάζονται εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRI) μπορεί να μειώσουν τιςεξάψεις κατά την εμμηνόπαυση. Ένα αντικαταθλιπτικό μπορεί να είναι κατάλληλο για γυναίκες που δεν μπορούν να λάβουν οιστρογόνα για λόγους υγείας ή για γυναίκες που χρειάζονται αντικαταθλιπτικά για συνυπάρχουσες διαταραχές της διάθεσης.
Η γκαμπαπεντίνη έχει εγκριθεί για τη θεραπεία επιληπτικών κρίσεων, αλλά έχει επίσης αποδειχθεί ότι βοηθά στη μείωση των εξάψεων. Αυτό το φάρμακο είναι χρήσιμο για τις γυναίκες που δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν θεραπεία με οιστρογόνα για λόγους υγείας και για εκείνες που έχουν επίσης ημικρανίες.
Μπορούν αλλαγές στη διατροφή να βοηθήσουν;
Επειδή ο κίνδυνος οστεοπόρωσης και καρδιακών παθήσεων αυξάνεται αυτή την περίοδο, η υγιεινή διατροφή είναι πιο σημαντικήαπό ποτέ. Υιοθετήστε μια διατροφή με χαμηλά λιπαρά και υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες, πλούσια σε φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής αλέσεως. Προσθέστε τροφές πλούσιες σε ασβέστιο. Αποφύγετε το αλκοόλ και την καφεΐνη, ειδικά αν φαίνεται να πυροδοτούν τις εξάψεις. Ρωτήστε το/την γιατρό σας αν πρέπει να παίρνετε κάποιο συμπλήρωμα ασβεστίου και αν ναι, τι είδους και πόσο – ρωτήστε επίσης αν χρειάζεστε περισσότερη βιταμίνη D, η οποία βοηθά τον οργανισμό σας να απορροφήσει το ασβέστιο.
Η τακτική άσκηση και η σωματική δραστηριότητα βοηθά στην πρόληψη της αύξησης του σωματικού βάρους, βελτιώνει τον ύπνο σας και ανεβάζει τη διάθεσή σας. Προσπαθήστε να ασκείστε για 30 λεπτά ή περισσότερο τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας, αν και όχι ακριβώς πριν από τον ύπνο. Η τακτική άσκηση έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τον κίνδυνο κατάγματος του ισχίου στις ηλικιωμένες γυναίκες και ενισχύει την οστική πυκνότητα.
Υπάρχουν συμπληρώματα διατροφής που μπορούν να βοηθήσουν;
Αρκετές γυναίκες επιλέγουν εναλλακτικές θεραπείες για την αντιμετώπιση των ενοχλητικών (περι)εμμηνοπαυσιακών συμπτωμάτων, όπως λήψη προϊόντων που περιέχουν ισοφλαβόνες σόγιας, δεϋδροεπιανδροστερόνη (DHEA) ή ρίζα φυγοκορίδας (cimicifuga racemosa ή black cohosh). Τέτοια προϊόντα δεν έχει αποδειχθεί ότι είναι αποτελεσματικά και η ρίζα φυγοκορίδας μπορεί σπανίως να προκαλεί σοβαρή ηπατική βλάβη, ενώ η DHEA μεταβολίζεται σε οιστρογόνα και τεστοστερόνη και μπορεί επίσης να προκαλεί ηπατικήβλάβη.
Τα φυτοοιστρογόνα, που περιέχονται σε κάποια δημητριακά, λαχανικά, όσπρια (όπως η σόγια και το κόκκινο τριφύλλι) ή καρπούς (όπως ο λιναρόσπορος), είναι ουσίες με ασθενή οιστρογονική δράση. Τόσο η αποτελεσματικότητα τους – ως μερικά υποκατάστατα των συνθετικών ή ενδογενώς παραγόμενων οιστρογόνων – αμφισβητείται από αρκετές μελέτες, οι οποίες συχνά εμφανίζουν αντικρουόμενα αποτελέσματα, όσο και η μακροπρόθεσμη ασφάλεια τους παραμένει άγνωστη, αν και η βραχυπρόθεσμη χρήση τους θεωρείται μάλλον ασφαλής. Η χρήση kava, maca, ελαίου νυχτολούλουδου, dong-quai (Angelica
sinensis) και ginseng είναι επίσης ευρέως διαδεδομένη, αν και η αποτελεσματικότητα τους παραμένει αμφιλεγόμενη. Η χρήση kava έχει ενοχοποιηθεί για πρόκληση σοβαρής ηπατικής βλάβης, ενώ η χρήση dong-quai αντενδείκνυται σε ασθενείς που λαμβάνουν το αντιπηκτικό φάρμακο βαρφαρίνη.
Η λήψη βιοπανομοιότυπων ορμονικών σκευασμάτων, εξαιρετικά δημοφιλής στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, αφορά ορμονικά σκευάσματα φυτικής προέλευσης με χημική δομή παρόμοια ή και πανομοιότυπη των αντίστοιχων, ενδογενώς παραγόμενων ορμονών, πρέπει να αποφεύγεται λόγω της έλλειψης πληροφοριών που να επιβεβαιώνουν την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητά τους, αμφιβολιών για την ποιότητα παρασκευής τους και λόγω του ότι η προώθηση τους συχνά συνοδεύεται από παραπλανητικούς ισχυρισμούς, πολλές φορές χωρίς επαρκή ενημέρωση για τους πιθανούς κινδύνους που σχετίζονται με τη λήψη τους.
Η βιταμίνη Β6 μπορεί να βοηθήσει στην αποτροπή των διαταραχών διάθεσης που βιώνουν πολλές γυναίκες κατά αυτή την περίοδο της ζωής τους και να αυξήσει την ενέργεια ενισχύοντας την έκκριση σεροτονίνης. Οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β μπορούν επίσης να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση τυχόναϋπνίας και ενδεχομένως να μειώσουν ακόμη και τις εξάψεις. Είναι επίσης σημαντικές για τη φυσιολογική λειτουργία και την ενίσχυση των γνωστικών-γνωσιακών λειτουργιών.
Τι εξετάσεις χρειάζονται κατά την περιεμμηνόπαυση;
Η περιεμμηνόπαυση είναι μια σταδιακή μετάβαση. Καμία εξέταση ή σύμπτωμα δεν αρκεί για να διαπιστωθεί αν μία γυναίκα βρισκεται στην περιεμμηνόπαυση. Ο/η γιατρός που σας παρακολουθεί λαμβάνει υπόψη του/της πολλά πράγματα, όπως την ηλικία σας, το ιστορικό της εμμήνου ρύσεως και τα συμπτώματα ή τις αλλαγές στο σώμα σας. Ορισμένοι/ορισμένες γιατροί μπορεί να παραγγείλουν κάποιες εξετάσεις για να ελέγξουν τις ορμόνες σας. Εκτός από τον έλεγχο της λειτουργίας του θυρεοειδούς, η κακή λειτουργία του οποίου οποία μπορεί να επηρεάσει τις γυναικείες ορμόνες, οι ορμονικές εξετάσεις είναι σπάνια απαραίτητες ή χρήσιμες για την αξιολόγηση της περιεμμηνόπαυσης.
