Ο καρκίνος του πνεύμονα αποτελεί την πιο συχνή αιτία θανάτου από καρκίνο στους άνδρες και είναι δεύτερος σε συχνότητα στις γυναίκες παγκοσμίως. Στη συντριπτική πλειονότητα οι ασθενείς είναι καπνιστές.
Η θεραπεία με τις περισσότερες πιθανότητες ίασης ή/και μακρόχρονης επιβίωσης είναι η χειρουργική. Δυστυχώς, σε ποσοστό 60-70% των ανθρώπων που διαγιγνώσκονται με καρκίνο του πνεύμονα η νόσος είναι ήδη προχωρημένη, με αποτέλεσμα τα θεραπευτικά όπλα να είναι περιορισμένα, χωρίς ωστόσο να παραβλέπουμε τη σημαντική εξέλιξη στην ογκολογία/ακτινοθεραπεία με τη χρησιμοποίηση στοχευμένων φαρμάκων και τη βελτίωση των τεχνικών ακτινοθεραπείας.
«Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, μεγάλες μελέτες έχουν αναδείξει το ρόλο του προληπτικού ελέγχου (screening) σε υψηλού κινδύνου ασθενείς (κυρίως καπνιστές άνω των 50 ετών) με τη διενέργεια αξονικής τομογραφίας χαμηλής δόσης που μπορεί να ανακαλύψει μια κακοήθεια-έναν κακοήθη όζο πνεύμονα σε πολύ αρχικό στάδιο», εξηγεί ο κ. Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης, MD, MSc, FEBTS, Χειρουργός Θώρακα, Διευθυντής Β΄ Θωρακοχειρουργικής Κλινικής/Κλινικής Ελάχιστα Επεμβατικής Χειρουργικής Θώρακος του Metropolitan General.
Τι είναι η λοβεκτομή;
Οι πνεύμονές μας αποτελούνται από τμήματα τα οποία ονομάζονται λοβοί. Ο δεξιός πνεύμονας έχει 3 λοβούς και ο αριστερός 2. Η λοβεκτομή είναι πολύπλοκη επέμβαση και περιλαμβάνει τη χειρουργική αφαίρεση του λοβού στον οποίο έχει εντοπισθεί ο καρκίνος. Η επέμβαση αυτή είναι θεραπευτική για την αντιμετώπιση ενός μη μικροκυτταρικού καρκίνου του πνεύμονα αρχικού σταδίου. Ταυτόχρονα γίνεται και αφαίρεση λεμφαδένων του μεσοθωρακίου, του χώρου δηλαδή που βρίσκεται μεταξύ των δύο πνευμόνων. Σε αρκετές περιπτώσεις, όταν η νόσος βρίσκεται σε σχετικά προχωρημένο στάδιο, μπορεί να προηγηθεί χημειοθεραπεία ή/και ακτινοθεραπεία και στη συνέχεια να ακολουθήσει η λοβεκτομή.
Κατά την εκτίμηση των ασθενών που είναι υποψήφιοι για χειρουργείο, βασική εξέταση είναι η σπιρομέτρηση, που θα μας επιτρέψει να προβλέψουμε εάν ένας ασθενής μπορεί να υποβληθεί σε λοβεκτομή. Σε ανθρώπους που έχουν επηρεασμένη λειτουργία των πνευμόνων και εφόσον το επιτρέπει η ανατομία μπορεί να γίνει τμηματεκτομή ή σφηνοειδής εκτομή ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνος για αναπνευστικές επιπλοκές μετεγχειρητικά. Εξίσου σημαντικός είναι και ο καρδιολογικός έλεγχος, συνήθως με υπερηχογράφημα καρδιάς.
Τι είναι η θωρακοσκοπική χειρουργική (vats) και γιατί πλεονεκτεί έναντι της κλασικής θωρακοτομίας;
Η θωρακοσκόπηση (VATS-Video Assisted Thoracic Surgery) είναι μια ελάχιστα επεμβατική τεχνική που γίνεται με μικρές οπές στο θωρακικό τοίχωμα (συνήθως 1 ή 2) και τη χρήση camera υψηλής ευκρίνειας. Με ειδικά θωρακοσκοπικά εργαλεία πραγματοποιείται η αφαίρεση του λοβού και ταυτόχρονα οι λεμφαδένες του μεσοθωρακίου. Η πλειονότητα των ανθρώπων με καρκίνο του πνεύμονα μπορεί να αντιμετωπισθεί με αυτήν την τεχνική.
«Τα οφέλη είναι πολλά. Αρχικά το χειρουργικό τραύμα είναι σαφώς μικρότερο και δεν χρησιμοποιείται διαστολέας πλευρών όπως στην κλασική θωρακοτομή. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την ελαχιστοποίηση του πόνου, ο οποίος έχει καθοριστική σημασία για τη μετεγχειρητική πορεία. Ο ασθενής μπορεί να κινητοποιηθεί άμεσα, λίγες ώρες μετά την επέμβαση, και να κάνει τις αναπνευστικές ασκήσεις που χρειάζονται, γεγονός που συμβάλλει κατά πολύ στη μείωση των πιθανών αναπνευστικών επιπλοκών. Οι μεταγγίσεις αίματος είναι εξαιρετικά σπάνιες καθώς το τραύμα είναι μικρότερο ενώ δεν χρειάζεται νοσηλεία σε μονάδα εντατικής θεραπείας εκτός βέβαια αν συντρέχουν ιατρικοί λόγοι από τη γενικότερη κατάσταση του κάθε ασθενούς. Ο μέσος όρος νοσηλείας μετά από την επέμβαση είναι 3-4 μέρες. Η επάνοδος στην καθημερινότητα και στην εργασία είναι πολύ πιο άμεση», αναφέρει ο ιατρός.
Επιπρόσθετα, εάν κάποιοι ασθενείς χρειαστούν συμπληρωματική χημειοθεραπεία, φαίνεται ότι μπορούν να τη λάβουν όντας σε καλύτερη φυσική κατάσταση.
Το ογκολογικό αποτέλεσμα δεν διαφέρει σε σύγκριση με την ανοιχτή θωρακοτομή, αν και φαίνεται ότι ο λεμφαδενικός καθαρισμός πλεονεκτεί καθώς ο χειρουργός βλέπει από οθόνη υψηλής ευκρίνειας και σε μεγέθυνση οπότε έχει καλύτερη προσέγγιση στην ανατομική περιοχή των λεμφαδένων.
Υπάρχουν μελέτες που να αποδεικνύουν το όφελος της θωρακοσκοπικής χειρουργικής;
Η θωρακοσκοπική λοβεκτομή έχει μελετηθεί την τελευταία εικοσαετία τόσο σε σχέση με τα οφέλη της έναντι της θωρακοτομής όσο και κατά πόσο μπορεί να έχει τα επιθυμητά ογκολογικά αποτελέσματα. Πλέον, έχει εδραιωθεί στις κατευθυντήριες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Θωρακοχειρουργικής Εταιρείας (ESTS-European Society of Thoracic Surgeons), της Ευρωπαϊκής Ογκολογικής Εταιρείας (ESMO-European Society of Medical Oncology) και της Αμερικάνικης Ογκολογικής Εταιρείας (NCCN-National Comprehensive Cancer Network, ASCO), ως προτιμώμενη για σταδίου Ι και ΙΙ μη μικροκυτταρικό καρκίνο πνεύμονα.
