Γράφει ο Γιώργος Χριστόπουλος, Μαιευτήρας – Γυναικολόγος, Ειδικός στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή, Μονάδα ΥΓΕΙΑ IVF ΕΜΒΡΥΟΓΕΝΕΣΙΣ
Η διάγνωση της υπογονιμότητας προκαλεί συχνά σύγχυση και προβληματισμό, ενώ η επιτυχία μιας θεραπείας εξωσωματικής γονιμοποίησης εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Το πρώτο βήμα στηρίζεται σε αλλαγές στη διατροφή και στον τρόπο ζωής, που μπορούν να αυξήσουν τις πιθανότητες σύλληψης.
Ένα υγιές βάρος
Στις γυναίκες, η παχυσαρκία σχετίζεται με ορμονικές διαταραχές και το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών. Η ελάττωση της τάξεως του 5-10% του σωματικού βάρους μπορεί να βελτιώσει την λειτουργία των ωοθηκών. Στους άντρες, η παχυσαρκία συνδέεται με χαμηλότερα επίπεδα τεστοστερόνης, χαμηλό αριθμό και κινητικότητα σπερματοζωαρίων. Η επίτευξη ενός υγιούς βάρους πραγματοποιείται μέσω μιας ισορροπημένης διατροφής και όχι μέσω ανορθόδοξων υπερβολών που οδηγούν σε διατροφικές ελλείψεις.
Βιταμίνες και αντιοξειδωτικά συστατικά
Για τη γυναίκα η επάρκεια των αντιοξειδωτικών παραγόντων είναι σημαντική γιατί μειώνει το «οξειδωτικό stress» στα ωάρια, που έχει συσχετισθεί με καλύτερη ποιότητα των ωαρίων αλλά κυρίως των εμβρύων που προκύπτουν από αυτά. Για τον άνδρα τα αντιοξειδωτικά μειώνουν σημαντικά το ποσοστό κατάτμησης του σπερματικού DNA (υψηλά ποσοστά κατάτμησης έχουν συνδεθεί με δυσμενή αναπαραγωγικά αποτελέσματα και πρώιμες αποβολές).
Τα ωμέγα-3 λιπαρά είναι ευεργετικά για τις αντιφλεγμονώδεις ιδιότητές τους και συμμετέχουν στην ομαλή λειτουργία των σπερματοζωαρίων. Συνιστάται επομένως η πρόσληψη επαρκών ποσοτήτων (περίπου 1800mg ημερησίως για 6 μήνες).
Ένα ευεργετικό στοιχείο, ιδίως για την γυναίκα, είναι το συνένζυμο Q10. Πρόσφατα δεδομένα δείχνουν πως η ομαλή εξέλιξη του εμβρύου έως το στάδιο της βλαστοκύστης εξαρτάται από τα μιτοχόνδρια (τμήματα του κυττάρου). Έτσι λοιπόν το συνένζυμο Q10 βοηθά στη σωστή λειτουργία των μιτοχονδρίων του ωαρίου και για τον λόγο αυτό έχει νόημα η συμπληρωματική πρόσληψή του από τις γυναίκες που θα υποβληθούν σε εξωσωματική γονιμοποίηση. Η συνιστώμενη δόση είναι 600mg συνενζύμου Q10 την ημέρα για περίπου 2 μήνες. Τα ζευγάρια που ξεκινούν εξωσωματική γονιμοποίηση πρέπει να στοχεύουν σε επάρκεια βιταμίνης D στο αίμα. Η συνιστώμενη, καθημερινή δόση είναι 1000-2000iu ενώ σε περιπτώσεις σοβαρής έλλειψης, η δόση είναι 20,000iu την εβδομάδα.
Σωστή κατανάλωση υδατανθράκων
Η υπερβολή στην κατανάλωση υδατανθράκων έχει δυσμενή αποτελέσματα ειδικά σε γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών. Καλές πηγές υδατανθράκων αποτελούν τα όσπρια, το καστανό ρύζι, τα μέτρια ώριμα φρούτα με τη φλούδα τους. Οι υδατάνθρακες αυτοί καλύτερα να μοιράζονται σε μικρές ποσότητες μέσα στην ημέρα και όχι να στριμώχνονται σε ένα μεγάλο γεύμα. Μία καλή πρακτική είναι ο συνδυασμός των καλών υδατανθράκων με λαχανικά και πηγές πρωτεΐνης/λιπαρών (αυγά, τυρί, κρέας, κοτόπουλο, ψάρια, ξηροί καρποί).
Είδος λιπαρών
Τα τρανς λιπαρά (όπως επεξεργασμένα προϊόντα, τηγανιτές τροφές, συσκευασμένα μπισκότα) είναι φρόνιμο να αντικατασταθούν από τα μονοακόρεστα λιπαρά (π.χ. ελαιόλαδο, αβοκάντο, φιστίκια, αμύγδαλα). Τα ω3 λιπαρά οξέα φαίνεται να βελτιώνουν την ποιότητα των ωαρίων, ενώ στους άντρες η κατανάλωση ω3 λιπαρών οξέων επιδρά θετικά στην κινητικότητα του σπέρματος.
Σωστή διατροφή
Συνιστάται μια ισορροπημένη και υγιεινή διατροφή «Μεσογειακού» τύπου πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, όσπρια και θαλασσινά. Δεν χρειάζεται υπερβολική κατανάλωση κόκκινου κρέατος και θα πρέπει να αποφεύγονται τροφές με πολλά κορεσμένα λιπαρά. Σε πρόσφατη μελέτη από το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, φάνηκε ότι η κατανάλωση λαχανικών, φρούτων, δημητριακών, ψαριών, ελαιόλαδου για 6 μήνες πριν την εξωσωματική γονιμοποίηση αυξάνει την πιθανότητα επιτυχημένης έκβασης.
Καφές
Υπάρχουν ενδείξεις ότι η κατανάλωση καφέ μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη γονιμότητα. Η λήψη 500mg καφεΐνης την ημέρα μπορεί να καθυστερήσει την επίτευξη εγκυμοσύνης, ενώ η υψηλή κατανάλωση καφέ σχετίζεται με κίνδυνο αποβολών. Συστήνεται η μέτρια κατανάλωση καφεΐνης (<150-200mg) αν είναι επιθυμητό από την γυναίκα.
Κατανάλωση αλκοόλ
Το αλκοόλ σε μεγάλες ποσότητες επηρεάζει την γονιμότητα. Μία μεγάλη μελέτη σε γυναίκες έδειξε ότι 8 ποτά την εβδομάδα μπορούν να καθυστερήσουν την εγκυμοσύνη. Η κατανάλωση μικρών ποσοτήτων καλής ποιότητας αλκοόλ (πχ κόκκινου κρασιού που επιτρέπει και η μεσογειακή διατροφή) αν κάποια γυναίκα το επιθυμεί μπορεί να είναι ανεκτή.
