Με τον όρο αρθροπλαστική γόνατος εννοούμε την αντικατάσταση της φυσικής άρθρωσης του γόνατος με μία τεχνητή με τη χρήση ειδικών εμφυτευμάτων ή αλλιώς προθέσεων. Η τεχνητή αυτή άρθρωση αποτελείται από ένα εμφύτευμα που τοποθετείται στο μηρό, τη μηριαία πρόθεση, από ένα εμφύτευμα που τοποθετείται στην κνήμη, την κνημιαία πρόθεση και από ένα ειδικό υλικό σαν πλαστικό, το πολυαιθυλένιο, το οποίο τοποθετείται ανάμεσα στα εμφυτεύματα του μηρού και της κνήμης. Σε αντίθεση με το πολυαιθυλένιο, οι προθέσεις του μηρού και της κνήμης είναι μεταλλικές, αποτελούμενες από ειδικά κράματα τιτανίου ή κοβαλτίου-χρωμίου.
Η αρθροπλαστική στο γόνατο έχει θέση στις περιπτώσεις που η άρθρωση ενός ασθενή έχει υποστεί βλάβη στη χόνδρινη επιφάνεια της. Οι αιτίες που μπορεί να προκαλέσουν ζημιά στο χόνδρο και κατά συνέπεια αρθρίτιδα είναι πολλές. Ένα ενδαρθρικό κάταγμα, ένα αυτοάνοσο-ρευματικό νόσημα, μία πάθηση που λέγεται οστεονέκρωση και η οστεοαρθρίτιδα (όταν το αίτιο είναι άγνωστο) είναι το φάσμα των καταστάσεων που μπορεί να βλάψουν το χόνδρο του γόνατος και να προκαλέσουν αρθρίτιδα.
Παρόλ’ αυτά όμως, η ένδειξη για να υποβληθεί κάποιος ασθενής σε ολική αρθροπλαστική γόνατος δεν είναι η αιτία που προκάλεσε τη ζημιά αλλά τα συμπτώματα που έχει ο ασθενής. Και όταν μιλάμε για συμπτώματα εννοούμε τον πόνο, τη δυσκαμψία και την ποιότητα της ζωής που επηρεάζεται από τα παραπάνω. Όταν τα συμπτώματα του ασθενή φτάσουν στο βαθμό να επηρεάζουν την ποιότητα της ζωής του και τα συντηρητικά μέτρα αντιμετώπισης (αντιφλεγμονώδη, αναλγητικά, φυσικοθεραπείες, ενδαρθρικές εγχύσεις) έχουν πάψει να προσφέρουν, τότε λέμε ότι ήρθε η ώρα ο ασθενής να στραφεί στην τελική λύση που είναι η αρθροπλαστική του γόνατος.
Ποιες είναι οι επιλογές στην αρθροπλαστική γόνατος;
Η τεχνολογία στις μέρες μας έχει προχωρήσει σε μεγάλο βαθμό, και οι επιλογές που έχουμε σήμερα στα χέρια μας όσον αφορά στην επιλογή των εμφυτευμάτων και στον τρόπο τοποθέτησής τους είναι πάρα πολλές. Σε γενικές γραμμές τα σύγχρονα εμφυτεύματα είναι τώρα πιο ανατομικά, με μεγαλύτερο εύρος μεγεθών, προσφέρουν πιο βελτιωμένη κινηματική στην άρθρωση, ενώ και ο χρόνος επιβίωσής τους έχει αυξηθεί σημαντικά. Οι τομές στις σύγχρονες αρθροπλαστικές είναι πολύ μικρότερες από ότι στο παρελθόν και δίνεται ιδιαίτερη σημασία στην προστασία των μαλακών μορίων, γεγονός που έχει άμεσο αντίκτυπο στο μετεγχειρητικό πόνο και τη γρήγορη αποκατάσταση.
Όσον αφορά τώρα στον τρόπο με τον οποίο τοποθετούνται τα εμφυτεύματα, η τάση σήμερα είναι να τοποθετούνται οι προθέσεις εξατομικευμένα στον κάθε ασθενή βάσει της ανατομίας του. Η αρθροπλαστική δηλαδή σήμερα δεν τοποθετείται βάσει του μέσου όρου της ανθρώπινης ανατομίας, αλλά με βάση την ανατομία του ασθενή. Οι τρόποι για να επιτευχθεί αυτό είναι πολλοί και αναφέρονται στη ρομποτική χειρουργική, στη χρήση εξατομικευμένων για τον ασθενή εργαλείων και στη χρήση πλοήγησης κατά τη διάρκεια του χειρουργείου. Σε όλες τις περιπτώσεις γίνονται προ της επεμβάσης αξονικές τομογραφίες, μελετάται η ανατομία του ασθενή και στη συνέχεια με τη χρήση κάποιας από τις προαναφερθείσες μεθόδους γίνεται η τοποθέτηση των εμφυτευμάτων. Όλα αυτά τα συστήματα είναι εξαιρετικά ακριβή και εξίσου αποτελεσματικά σύμφωνα με τις μελέτες που έχουν γίνει για την αξιολόγησή τους.
Συμπερασματικά λοιπόν θα λέγαμε ότι θα πρέπει να επιλέγονται η τελευταίας γενιάς σύγχρονες προθέσεις, ενώ για τα συστήματα τοποθέτησής τους αφήστε το χειρουργό να επιλέξει τις τεχνικές στις οποίες έχει εκπαιδευτεί και νιώθει ασφάλεια και εμπιστοσύνη με τη χρήση τους.
- Πρέπει να γίνει κάποια ειδική προετοιμασία πριν από την επέμβαση;
Προ της επέμβασης πάντα γίνεται αιματολογικός, καρδιολογικός και αναισθησιολογικός έλεγχος. Σε περίπτωση υποκείμενων παθήσεων μπορεί να ζητηθούν επιπρόσθετες εξετάσεις (πχ σπειρομέτρηση σε πνευμονολογικές παθήσεις, διαβητολογική εκτίμηση σε μη ρυθμισμένο σακχαρώδη διαβήτη κοκ).
Από τη μεριά του ασθενή, απαιτείται προσπάθεια απώλειας κιλών σε περιπτώσεις παχυσαρκίας, ενώ για τους προχωρημένης ηλικίας ασθενείς, καλό θα ήταν προ της επέμβασης να ενισχύσουν τη διατροφή τους με ζωϊκές πρωτεΐνες, να πίνουν πολλά υγρά για ενυδάτωση και να κάνουν ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης, με σκοπό τη βέλτιστη προεγχειρητική προετοιμασία και τη διευκόλυνση της μετεγχειρητικής αποκατάστασης.
- Πόσος χρόνος χρειάζεται για να αναρρώσει κάποιος από την επέμβαση;
Ο χρόνος ανάρρωσης ενός ασθενή εξαρτάται κατά πολύ από την ηλικία του, το σωματικό του βάρος, τη φυσική του κατάσταση και από τα τυχόν συνοδά προβλήματα υγείας που έχει. Σε γενικές γραμμές ο ασθενής κινητοποιείται αμέσως μετά την επέμβαση με τη χρήση κάποιου βοηθήματος. Μόλις νιώσει ασφάλεια, συνήθως μετά από λίγες ημέρες, θα μπορεί να περπατάει ανεξάρτητα, χωρίς τη χρήση βοηθημάτων. Από τις πρώτες ημέρες μετά την επέμβαση ο ασθενής είναι ανεξάρτητος όσον αφορά στην αυτοεξυπηρέτησή του. Πρέπει να αποφύγει την οδήγηση για 1 μήνα, ενώ αν πρόκειται για χειρονάκτη θα μπορέσει να επανέλθει πλήρως στην εργασία του μετά τις 6 εβδομάδες.
- Υπάρχει κίνδυνος επιπλοκών;
Οι επιπλοκές είναι συνυφασμένες με τις χειρουργικές επεμβάσεις. Στην ιατρική δεν υπάρχει επέμβαση που να στερείται της πιθανότητας επιπλοκών. Αυτά που αλλάζει από επέμβαση σε επέμβαση είναι τα ποσοστά και το είδος των επιπλοκών.
Στην αρθροπλαστική γόνατος οι πιθανές επιπλοκές είναι η λοίμωξη, η βλάβη αγγείων και νεύρων, το κάταγμα, η λάθος τοποθέτηση των εμφυτευμάτων, η δυσκαμψία και η θρόμβωση. Για την αποφυγή όλων των επιπλοκών λαμβάνονται φυσικά προφυλάξεις, όπως για παράδειγμα είναι η χρήση αντιθρομβωτικών καλτσών και οι αντιπηκτικές ενέσεις για την πρόληψη των θρομβώσεων. Επίσης, οι περισσότερες επιπλοκές είναι διορθώσιμες. Αυτό που πρέπει να κρατήσει στο μυαλό του ο ασθενής είναι το ποσοστό των επιπλοκών στην αρθροπλαστική του γόνατος είναι εξαιρετικά χαμηλό (1-2%), καθιστώντας την επέμβαση αυτή ως μία από τις πιο επιτυχημένες στην ιστορία όλων των ιατρικών ειδικοτήτων.
Ευχαριστούμε θερμά για την πληροφορίες τον Δημήτριο Λύρα, Ορθοπαιδικό Χειρουργό εξειδικευμένο στις αρθροπλαστικές των μεγάλων αρθρώσεων και τη χειρουργική του ορθοπαιδικού τραύματος.
