Επιμέλεια: Γιάννα Μυράτ
Μια νέα δημοσίευση που κυκλοφόρησε τη Δευτέρα στο Proceedings of the National Academy of Sciences βρήκε περίπου 240.000 σωματίδια στο μπουκάλι ενός λίτρου εμφιαλωμένου νερού, τα περισσότερα από τα οποία ήταν «νανοπλαστικά» σωματίδια μεγέθους μικρότερου από ένα μικρόμετρο (το μικρόμετρο αποτελεί μονάδα μήκους ίση με το εκατομμυριοστό του μέτρου και λέγεται και μικρόν).
Τα τελευταία αρκετά χρόνια, οι επιστήμονες έψαχναν για «μικροπλαστικά», ή κομμάτια πλαστικού που κυμαίνονται από ένα μικρόμετρο έως μισό εκατοστό σε μήκος, και τα βρήκαν σχεδόν παντού. Τα μικροσκοπικά θραύσματα πλαστικού έχουν αποκαλυφθεί στα πιο βαθιά βάθη του ωκεανού, στις παγωμένες εσοχές του θαλάσσιου πάγου της Ανταρκτικής και στον ανθρώπινο πλακούντα.
Ξεχύνονται από τα πλυντήρια και κρύβονται σε χώματα και άγρια ζωή. Τα μικροπλαστικά βρίσκονται επίσης στα τρόφιμα που τρώμε και στο νερό που πίνουμε: Το 2018, οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι ένα μόνο μπουκάλι νερό περιείχε, κατά μέσο όρο, 325 κομμάτια μικροπλαστικών.
Αλλά οι ερευνητές στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια έχουν πλέον εντοπίσει τον βαθμό στον οποίο τα νανοπλαστικά αποτελούν επίσης απειλή.
«Ό,τι και να κάνει το μικροπλαστικό στην ανθρώπινη υγεία, θα πω ότι τα νανοπλαστικά θα είναι πιο επικίνδυνα», δήλωσε ο Γουέι Μιν, καθηγητής χημείας στο Κολούμπια και ένας από τους συγγραφείς της νέας εργασίας. Οι επιστήμονες έχουν επίσης βρει μικροπλαστικά στο νερό της βρύσης, αλλά σε μικρότερες ποσότητες.
Η Σέρι Μέισον, καθηγήτρια και διευθύντρια βιωσιμότητας στο Penn State Behrend, λέει ότι τα πλαστικά υλικά μοιάζουν λίγο με το δέρμα – αφήνουν κομμάτια σε νερό ή φαγητό ή οποιαδήποτε ουσία αγγίζουν.
«Γνωρίζουμε σε αυτό το σημείο ότι το δέρμα μας πέφτει συνεχώς», είπε. «Και αυτό κάνουν αυτά τα πλαστικά αντικείμενα – απλώς αποβάλουν συνεχώς».
Οι τυπικές μέθοδοι για την εύρεση μικροπλαστικών δεν μπορούν να εφαρμοστούν εύκολα για την εύρεση ακόμη μικρότερων σωματιδίων, αλλά ο Μιν συν-εφηύρε μια μέθοδο που περιλαμβάνει τη στόχευση δύο λέιζερ σε ένα δείγμα και την παρατήρηση του συντονισμού διαφορετικών μορίων. Χρησιμοποιώντας μηχανική μάθηση, η ομάδα κατάφερε να αναγνωρίσει επτά τύπους πλαστικών μορίων σε ένα δείγμα τριών τύπων εμφιαλωμένου νερού.
«Υπάρχουν κάποιες άλλες τεχνικές που έχουν εντοπίσει τα νανοπλαστικά στο παρελθόν», είπε η Νάισεν Tσιάν, φοιτήτρια διδακτορικού χημείας στο Κολούμπια και η πρώτη συγγραφέας της νέας εργασίας. «Αλλά πριν από τη μελέτη μας, οι άνθρωποι δεν είχαν έναν ακριβή αριθμό».
«Είναι πραγματικά πρωτοποριακό», είπε η Μέισον, η οποία δεν συμμετείχε στην έρευνα αλλά ήταν μια από τους πρώτους ερευνητές που εντόπισαν πλαστικά σε εμφιαλωμένο νερό. Η νέα μελέτη, λέει, δείχνει πόσο εκτεταμένα είναι τα νανοπλαστικά και παρέχει ένα σημείο εκκίνησης για την αξιολόγηση των επιπτώσεών τους στην υγεία μας.
«Οι κανονικοί άνθρωποι κοιτάζουν ένα δείγμα νερού – αν υπάρχει ορατό πλαστικό σε αυτό, θα απενεργοποιηθούν», είπε. «Αλλά δεν συνειδητοποιούν ότι είναι στην πραγματικότητα τα αόρατα πλαστικά που είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα».
Η νέα μελέτη βρήκε κομμάτια PET (τερεφθαλικό πολυαιθυλένιο), από το οποίο κατασκευάζονται τα περισσότερα πλαστικά μπουκάλια νερού, και πολυαμίδιο, ένα είδος πλαστικού που υπάρχει στα φίλτρα νερού. Οι ερευνητές υπέθεσαν ότι αυτό σημαίνει ότι το πλαστικό εισέρχεται στο νερό τόσο από το μπουκάλι όσο και από τη διαδικασία φιλτραρίσματος.
Οι ερευνητές δεν γνωρίζουν ακόμη πόσο επικίνδυνα είναι τα μικροσκοπικά πλαστικά για την ανθρώπινη υγεία. Σε μια μεγάλη ανασκόπηση που δημοσιεύθηκε το 2019, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας είπε ότι δεν υπάρχουν αρκετά σταθερά στοιχεία που να συνδέουν τα μικροπλαστικά στο νερό με την ανθρώπινη υγεία, αλλά περιέγραψε την επείγουσα ανάγκη για περαιτέρω έρευνα.
Θεωρητικά, τα νανοπλαστικά είναι αρκετά μικρά ώστε να μπουν στο αίμα, το συκώτι και τον εγκέφαλο ενός ατόμου. Και τα νανοπλαστικά είναι πιθανό να εμφανίζονται σε πολύ μεγαλύτερες ποσότητες από τα μικροπλαστικά – στη νέα έρευνα, το 90 τοις εκατό των πλαστικών σωματιδίων που βρέθηκαν στο δείγμα ήταν νανοπλαστικά και μόνο το 10 τοις εκατό ήταν μεγαλύτερα μικροπλαστικά.
Η Τζιλ Κουλόρα, εκπρόσωπος της Διεθνούς Ένωσης Εμφιαλωμένου Νερού, ανέφερε σε ένα email ότι «υπάρχει έλλειψη τυποποιημένων μεθόδων και καμία επιστημονική συναίνεση σχετικά με τις πιθανές επιπτώσεις στην υγεία των πλαστικών νανο- και μικρο- σωματιδίων. Ως εκ τούτου, οι αναφορές των μέσων ενημέρωσης σχετικά με αυτά τα σωματίδια στο πόσιμο νερό δεν κάνουν τίποτα περισσότερο από το να τρομάζουν άσκοπα τους καταναλωτές».
Η εύρεση μιας σύνδεσης μεταξύ μικροπλαστικών και προβλημάτων υγείας στον άνθρωπο είναι περίπλοκη – υπάρχουν χιλιάδες είδη πλαστικών και πάνω από 10.000 χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή τους. Αλλά σε κάποιο σημείο, είπε η Mέισον, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και το κοινό πρέπει να προετοιμαστούν για την πιθανότητα τα μικροσκοπικά πλαστικά στον αέρα που αναπνέουμε, το νερό που πίνουμε και τα ρούχα που φοράμε έχουν σοβαρές και επικίνδυνες επιπτώσεις.
«Υπάρχουν ακόμα πολλοί ανθρώποι που, λόγω του μάρκετινγκ, είναι πεπεισμένοι ότι το εμφιαλωμένο νερό είναι καλύτερο», είπε η Μέισον. «Αλλά αυτό είναι που πίνετε μαζί με το H2O».
