Σύνταξη-επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Η ανακάλυψη δείχνει ότι τα σωματίδια μπορούν να ταξιδέψουν σε όλο το σώμα και μπορεί να εγκατασταθούν σε όργανα. Μια ρύπανση με μικροπλαστικά ανιχνεύτηκε στο ανθρώπινο αίμα για πρώτη φορά, με τους επιστήμονες που την ανακάλυψαν να βρίσκουν τα μικροσκοπικά σωματίδια σχεδόν στο 80% των ανθρώπων που εξετάστηκαν.
Η ανακάλυψη δείχνει ότι τα σωματίδια μπορούν να ταξιδέψουν μέσα το σώμα και να εγκατασταθούν σε διάφορα όργανα. Όμως, οι επιπτώσεις στην υγεία είναι ακόμη άγνωστες. Ωστόσο, οι ερευνητές ανησυχούν επειδή τα μικροπλαστικά προκαλούν βλάβη στα ανθρώπινα κύτταρα σε συνθήκες εργαστηρίου και τα σωματίδια της ατμοσφαιρικής ρύπανσης είναι ήδη γνωστό ότι εισέρχονται στο σώμα και προκαλούν εκατομμύρια πρόωρους θανάτους, ετησίως.
Τεράστιες ποσότητες πλαστικών απορρίπτονται στο περιβάλλον και τα μικροπλαστικά μολύνουν πλέον ολόκληρο τον πλανήτη – από την κορυφή του Έβερεστ έως τα βάθη των ωκεανών. Ήταν ήδη γνωστό ότι οι άνθρωποι καταναλώνουν αυτά τα μικροσκοπικά σωματίδια μέσω της τροφής και του νερού καθώς και μέσα από την εισπνοή τους – και έχουν βρεθεί στα κόπρανα μωρών και ενηλίκων.
Οι επιστήμονες ανέλυσαν δείγματα αίματος από 22 ανώνυμους δότες – όλοι υγιείς ενήλικες – και βρήκαν πλαστικά σωματίδια σε 17. Τα μισά δείγματα περιείχαν to πλαστικό τερεφθαλικό πολυαιθυλένιο (Polyethylene Terephthalate – PET), το οποίο χρησιμοποιείται συνήθως σε μπουκάλια ποτών, ενώ ένα τρίτο περιείχε πολυστυρένιο (Polystyrene), που χρησιμοποιείται για τη συσκευασία τροφίμων και άλλων προϊόντων. Το ένα τέταρτο των δειγμάτων αίματος περιείχε πολυαιθυλένιο (Polyethylene), από το οποίο κατασκευάζονται πλαστικές σακούλες μεταφοράς.
«Η μελέτη μας είναι η πρώτη ένδειξη ότι έχουμε σωματίδια πολυμερών στο αίμα μας – είναι ένα επαναστατικό αποτέλεσμα», δήλωσε ο καθηγητής Dick Vethaak, οικοτοξικολόγος στο Vrije Universiteit Amsterdam της Ολλανδίας. «Όμως, πρέπει να επεκτείνουμε την έρευνα και να αυξήσουμε τα μεγέθη των δειγμάτων, τον αριθμό των πολυμερών που αξιολογούνται κλπ». Περαιτέρω μελέτες από διάφορες ομάδες βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη.
«Είναι σίγουρα λογικό να ανησυχούμε», πρόσθεσε ο Vethaak. «Τα σωματίδια είναι στο αίμα μας και μεταφέρονται σε όλο το σώμα». Προηγούμενες μελέτες είχαν δείξει ότι τα μικροπλαστικά ήταν 10 φορές υψηλότερα στα κόπρανα των μωρών, σε σύγκριση με τους ενήλικες και ότι τα μωρά που τρέφονται με πλαστικά μπουκάλια καταπίνουν εκατομμύρια μικροπλαστικά σωματίδια την ημέρα. «Γνωρίζουμε επίσης, γενικά, ότι τα μωρά και τα μικρά παιδιά είναι πιο ευάλωτα στην έκθεση σε χημικά και σωματίδια», συνέχισε ο Vethaak. «Αυτό με ανησυχεί πολύ».
Η νέα έρευνα δημοσιεύεται στο περιοδικό Environment International και προσάρμοσε τις υπάρχουσες τεχνικές για την ανίχνευση και ανάλυση σωματιδίων της τάξεως μεγέθους 0,0007 mm. Μερικά από τα δείγματα αίματος περιείχαν δύο ή τρεις τύπους πλαστικού. Η ομάδα χρησιμοποίησε βελόνες από χάλυβα και γυάλινα σωληνάρια για να αποφύγει την επιμόλυνση των δειγμάτων από πλαστικά και απέκλεισε ενδεχόμενη προΰπαρξη μικροπλαστικών, ελέγχοντας κενά δείγματα.
Ο Vethaak παραδέχτηκε ότι η ποσότητα και ο τύπος των πλαστικών διέφεραν σημαντικά μεταξύ των δειγμάτων αίματος των δοτών και ανέφερε ότι οι διαφορές μπορεί να αντικατοπτρίζουν τη βραχυπρόθεσμη έκθεση των εθελοντών πριν από τη λήψη των δειγμάτων αίματος, όπως η κατανάλωση από ένα φλιτζάνι καφέ με πλαστική επένδυση ή η χρήση πλαστικής μάσκας προσώπου.
«Πρόκειται για μια πρωτοποριακή μελέτη που θα χρειαστεί τώρα περισσότερη δουλειά», συμπλήρωσε. «Το μεγάλο ερώτημα είναι το τι συμβαίνει στο σώμα μας» αναρωτιέται ο Vethaak. «Διατηρούνται τα σωματίδια στο σώμα; Μεταφέρονται σε ορισμένα όργανα, μπορούν να ξεπεράσουν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό και να εγκατασταθούν στον εγκέφαλο; Και είναι αυτά τα επίπεδα αρκετά υψηλά για να προκαλέσουν ασθένεια; Πρέπει επειγόντως να χρηματοδοτήσουμε περαιτέρω έρευνα για να μπορέσουμε να μάθουμε», καταλήγει.
Η νέα έρευνα χρηματοδοτήθηκε από τον Ολλανδικό Εθνικό Οργανισμό για την Έρευνα και την Ανάπτυξη της Υγείας και την οργάνωση Κοινές Θάλασσες (Common Seas), μια κοινωνική επιχείρηση που εργάζεται για τη μείωση της ρύπανσης από πλαστικά. «Η παραγωγή πλαστικών πρόκειται να διπλασιαστεί μέχρι το 2040», λεει ο Jo Royle, ιδρυτής της φιλανθρωπικής οργάνωσης Κοινές Θάλασσες «Έχουμε δικαίωμα να γνωρίζουμε τι κάνει όλο αυτό το πλαστικό στο σώμα μας». Η οργάνωση μας, μαζί με περισσότερες από 80 ΜΚΟ, επιστήμονες και βουλευτές, ζητούν από την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου να διαθέσει 15 εκατομμύρια λίρες για την έρευνα σχετικά με τις επιπτώσεις του πλαστικού στην ανθρώπινη υγεία. Η ΕΕ χρηματοδοτεί ήδη έρευνα σχετικά με την επίδραση του μικροπλαστικού στα έμβρυα και τα μωρά, καθώς και στο ανοσοποιητικό σύστημα.
Μια πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι τα μικροπλαστικά μπορούν να προσκολληθούν στην εξωτερική μεμβράνη των ερυθρών αιμοσφαιρίων και να περιορίσουν την ικανότητά τους να μεταφέρουν οξυγόνο. Τα σωματίδια έχουν επίσης βρεθεί στον πλακούντα εγκύων γυναικών ενώ σε πειράματα με εγκύους αρουραίους βρέθηκε ότι περνούν γρήγορα μέσω των πνευμόνων στην καρδιά, τον εγκέφαλο και άλλα όργανα των εμβρύων.
Μια νέα ανασκόπηση που δημοσιεύθηκε την προηγούμενη Τρίτη, με συν-συγγραφέα τον καθηγητή Vethaak, αξιολόγησε τον κίνδυνο καρκίνου και κατέληξε: «Απαιτείται επειγόντως μια πιο λεπτομερής έρευνα σχετικά με το πώς τα μικρο – και τα νανοπλαστικά επηρεάζουν τις δομές και τις διαδικασίες του ανθρώπινου σώματος και αν και πώς μπορούν να μεταμορφώσουν κύτταρα και να προκαλέσουν καρκινογένεση, ιδίως υπό το φως της εκθετικής αύξησης της παραγωγής πλαστικών. Το πρόβλημα γίνεται όλο και πιο επείγον κάθε μέρα που περνά».
