Μια πολύτιμη διαγνωστική εξέταση χωρίς καθόλου ακτινοβολία, το διαθωρακικό υπερηχογράφημα πνευμόνων, χρησιμοποιεί ηχητικά κύματα υψηλής συχνότητας, μη αντιληπτά από το ανθρώπινο αυτί, για την απεικόνιση των πνευμόνων και του χώρου ανάμεσα σε αυτούς και το εσωτερικό τοίχωμα του θώρακα (υπεζωκοτική κοιλότητα). Πρόκειται για μία μη επεμβατική διαγνωστική εξέταση που διενεργείται ως επί το πλείστον από εξειδικευμένους πνευμονολόγους.
Είναι μια συνήθης διαγνωστική εξέταση;
Το διαθωρακικό υπερηχογράφημα πνευμόνων είναι μια απεικονιστική εξέταση που γνώρισε ευρεία διάδοση τα τελευταία 15 χρόνια, καθώς στο παρελθόν η μελέτη των πνευμόνων με υπερήχους δεν θεωρείτο δυνατή λόγω της παρουσίας αέρα σε αυτούς, η οποία εμπόδιζε τη μετάδοση των ηχητικών κυμάτων και επομένως την δι’ αυτών απεικόνιση.
«Όμως η συστηματική μελέτη των πνευμόνων μας αποκάλυψε ότι η αλληλεπίδραση του αέρα, του υγρού, του πνευμονικού παρεγχύματος και του υπεζωκότα (της μεμβράνης που περιβάλλει τους πνεύμονες), δημιουργεί χαρακτηριστικά τεχνικά σφάλματα (artifacts), τα οποία είναι ανάλογα με την παθολογία των υποκείμενων δομών. Έτσι, εν αντιθέσει με τα υπερηχογραφήματα άλλων περιοχών ή οργάνων του σώματος όπου μελετάται η αναπαράσταση οργάνων και δομών, στο υπερηχογράφημα των πνευμόνων μελετώνται τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά τεχνικά σφάλματα σε συνδυασμό με την απεικόνιση σε πραγματικό χρόνο (real time) των υποκείμενων δομών», αναφέρει η κ. Χριστίνα Γκόγκα, Πνευμονολόγος, Διευθύντρια Δ’ Πνευμονολογικής Κλινικής Metropolitan General.
Ποια είναι τα πλεονεκτήματα του διαθωρακικού υπερηχογραφήματος πνευμόνων;
- Είναι μια ασφαλής εξέταση: Με τους υπερήχους, τόσο οι ασθενείς όσο και οι ιατροί δεν εκτίθενται σε ακτινοβολία. Αυτό σημαίνει ότι παιδιά, άτομα με ανάγκη για τακτική απεικονιστική παρακολούθηση των πνευμόνων και εγκυμονούσες σε οποιοδήποτε στάδιο μπορούν να υποβληθούν στη συγκεκριμένη εξέταση με μεγάλη ασφάλεια.
- Είναι εξέταση υψηλής διαγνωστικής αξίας για τις παθήσεις του αναπνευστικού: Μεγάλες πολυκεντρικές μελέτες έχουν τεκμηριώσει την υψηλή ειδικότητα και ευαισθησία του υπερηχογραφήματος πνευμόνων για συγκεκριμένα νοσήματα του αναπνευστικού ως παρόμοιας διαγνωστικής ακρίβειας ακόμα και με την αξονική τομογραφία θώρακος η οποία αποτελεί σήμερα εξέταση αναφοράς (gold standard) για την απεικόνιση του αναπνευστικού συστήματος, (πίνακας 1).
- Είναι ευέλικτη και γρήγορη εξέταση: Το υπερηχογράφημα πνευμόνων δύναται να πραγματοποιηθεί ακόμη και παρά την κλίνη του ασθενούς, όπως πολλές φορές χρειάζεται, όταν η μετακίνησή του είναι δύσκολη λόγω της κρισιμότητας της κατάστασής του (πχ σε ασθενείς στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών ή στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας).
- Είναι οικονομική εξέταση.
Πώς γίνεται η εξέταση;
Η εξέταση είναι τελείως ανώδυνη και δεν απαιτεί καμία προετοιμασία από τον ασθενή.
Ο ιατρός επιλέγει πρωτόκολλο −υπάρχουν αρκετά− και τοποθετεί την κεφαλή του υπερήχου με λίγο ειδικό gel σε διάφορα σημεία του θώρακα, από ένα έως δεκατέσσερα, ανάλογα με το πρωτόκολλο που ακολουθεί.
Κατά την εστιασμένη μελέτη, ο ιατρός ελέγχει εάν υπάρχει ή όχι νόσος του πνευμονικού παρεγχύματος, υπεζωκοτική συλλογή, πνευμοθώρακας ή ακόμα και πνευμονικό οίδημα, ενώ κατά τη διαγνωστική μελέτη που είναι πιο αναλυτική, παίρνει επιπλέον πληροφορίες για κάθε ένα από τα παραπάνω νοσήματα.
Ενδείξεις διενέργειας διαθωρακικού υπερηχογραφήματος πνευμόνων
1) Διαγνωστική εφαρμογή
- Νοσήματα του υπεζωκότα: Η πιο συχνή ένδειξη για τη διενέργεια διαθωρακικού υπερηχογραφήματος πνευμόνων είναι η εκτίμηση της συλλογής υγρού στην υπεζωκοτική κοιλότητα. Με την εξέταση αυτή μπορούμε να βγάλουμε συμπεράσματα για τη σύσταση και την προέλευση της συλλογής και να τη χαρακτηρίσουμε ανάλογα «ελεύθερη», «εγκυστωμένη», «απλή» ή «επιπλεγμένη». Επίσης, εκτιμάται αν ο υποκείμενος πνεύμονας εμφανίζει παθολογικά ευρήματα όπως ατελεκτασία ή στοιχεία πύκνωσης που μοιάζει με πνευμονία ή με κακοήθη εξεργασία του πνευμονικού παρεγχύματος. Με την ίδια εξέταση μπορούμε να διαγνώσουμε την παρουσία πνευμοθώρακα (ελεύθερος αέρας στην υπεζωκοτική κοιλότητα). Γενικά το υπερηχογράφημα πνευμόνων έχει υψηλή ευαισθησία και ειδικότητα στην εκτίμηση νοσημάτων του υπεζωκότα, απεικονίζοντας επίσης τυχόν παχύνσεις του καθώς και άλλες μορφολογικές παραλλαγές που εμφανίζονται σε κακοήθεις καταστάσεις (μεσοθηλίωμα ή μεταστατική νόσος).
- Παρεγχυματικές βλάβες: Η εξέταση απεικονίζει τις περιφερικές πυκνωτικές βλάβες του πνευμονικού παρεγχύματος, τόσο αυτές που προκαλούνται από πνευμονία όσο και αυτές που προκαλούνται στον καρκίνο του πνεύμονα. Η διαφορική διάγνωση των συγκεκριμένων νοσημάτων μπορεί να διευκολυνθεί με τη χρήση Doppler που μπορεί να απεικονίσει τυχόν παθολογική αγγείωση εντός της πύκνωσης όπως αυτή εμφανίζεται στις νεοπλασίες. Επιπλέον, η εξέλιξη και ο εμπλουτισμός των γνώσεων για την εξέταση έχουν καταστήσει δυνατή τη διάγνωση διάμεσου πνευμονικού οιδήματος και διάχυτης διάμεσης πνευμονοπάθειας.
- Κινητικότητα των διαφραγμάτων: Μία πολύ σημαντική εφαρμογή της εξέτασης αφορά την εκτίμηση της κινητικότητας των διαφραγμάτων (των μυών που συμβάλλουν στην κίνηση των πνευμόνων) με το sniff test, που κατά παράδοση γινόταν με ακτινοσκόπηση.
- Πνευμονική εμβολή.
2) Καθοδήγηση επεμβατικών πράξεων:
Οι περισσότερες από τις ευρωπαϊκές εταιρείες θώρακος συστήνουν στις κατευθυντήριες οδηγίες τους, τη χρήση του διαθωρακικού υπερηχογράφηματος θώρακα για την καθοδήγηση όλων των επεμβατικών πράξεων σε αυτόν: Διαγνωστική και εκκενωτική παρακέντηση υπεζωκοτικής συλλογής, τοποθέτηση μικρής διαμέτρου θωρακικού σωλήνα παροχέτευσης, θωρακοσκόπηση, βιοψία περιφερικών βλαβών του πνεύμονα και του θωρακικού τοιχώματος. Αυτό διότι μεγάλες, πολυκεντρικές μελέτες έχουν δείξει ότι η διενέργεια όλων των παραπάνω επεμβατικών πράξεων υπό την καθοδήγηση των υπερήχων οδηγεί σαφώς σε λιγότερες ή και μηδαμινές επιπλοκές.
Το υπερηχογράφημα πνευμόνων στο Metropolitan General
Tο υπερηχογράφημα πνευμόνων είναι μια γρήγορη, ευέλικτη, οικονομική και πολύτιμη διαγνωστική εξέταση, που μπορεί να επαναληφθεί άφοβα καθώς δεν εκθέτει ασθενείς και ιατρούς σε ακτινοβολία, ενώ προσφέρει τη δυνατότητα ουσιαστικής αξιολόγησης για οξέα και χρόνια αναπνευστικά νοσήματα εσωτερικών και εξωτερικών ασθενών στο βρογχολογικό εργαστήριο, στους θαλάμους νοσηλείας, στο τμήμα επειγόντων περιστατικών, στη μονάδα εντατικής θεραπείας, ακόμα και στο σπίτι. Διενεργείται από εξειδικευμένους πνευμονολόγους με πολυετή εμπειρία σε αυτήν.
