Η στεφανιαία νόσος αποτελεί πλέον την πρώτη αιτία θανάτου στις σύγχρονες κοινωνίες. Η σύγχρονη θεραπεία περιλαμβάνει την αγγειοπλαστική με τοποθέτηση στεντ όταν αφορά ένα αγγείο της καρδιάς ή και δύο, και την χειρουργική, το γνωστό bypass, δηλαδή την παράκαμψη της βλάβης του αγγείου με την χρήση αρτηριακών ή φλεβικών μοσχευμάτων-αγγείων από τον ίδιο τον ασθενή όταν αφορά ένα, δύο και κυρίως τα τρία αγγεία της καρδιάς.
O κος Χριστόφορος Κωτούλας, Καρδιοχειρουργός, Διευθυντής Κλινικής Ελάχιστα Επεμβατικής Χειρουργικής Καρδιάς του Metropolitan General αναλύει τους βασικούς παράγοντες για ένα επιτυχημένο bypass.
Από τι εξαρτάται η επιτυχία σε ένα bypass; Τα μυστικά είναι τα ακόλουθα:
Πρώτα από όλα είναι τα συστατικά του bypass. Με την επέμβαση αυτή παρακάμπτουμε το «βούλωμα» του αγγείου της καρδιάς. Για να γίνει αυτό χρησιμοποιούμε μοσχεύματα από τον ίδιο τον ασθενή. Τα μοσχεύματα αυτά είναι αρτηριακά και φλεβικά. Τα αρτηριακά είναι κυρίως και συνήθως η αριστερή και η δεξιά μαστική αρτηρία που βρίσκονται στο στέρνο μας, η κερκιδική αρτηρία που βρίσκεται στο χέρι μας, ενώ φλεβικά είναι κυρίως η φλέβα του ποδιού που λέγεται μείζων σαφηνής φλέβα.
Το δεύτερο αλλά και σημαντικότερο μυστικό είναι όταν ο ασθενής κάνει ένα bypass, αυτό θα πρέπει να είναι πλήρες. Τι σημαίνει αυτό; Όσα bypass χρειάζεται ο ασθενής, τόσα πρέπει να γίνονται. Δεν θα πρέπει να μειώνουμε τον αριθμό των αγγείων που παρακάμπτουμε. Σε πολλαπλές βλάβες όσο περισσότερα μοσχεύματα βάζουμε τόσο καλύτερα. Έτσι όταν ακούμε για τετραπλό ή πενταπλό bypass δεν πρέπει να φοβόμαστε, αλλά να χαιρόμαστε γιατί ο ασθενής μας θα έχει πια μια «καινούρια καρδιά»!
Τρίτο μυστικό, είναι ότι δεν υπάρχει διαφορά πως γίνεται το bypass. Το bypass γίνεται με την καρδιά να πάλλεται και με τη βοήθεια της εξωσωματικής αντλίας, δηλαδή με την σύνδεση της καρδιάς με σωλήνες με μηχανή που παίζει το ρόλο της καρδιάς για καθορισμένο χρόνο και ενώ αυτή έχει σταματήσει. Οι διεθνείς μελέτες (ROOBY και CORONARY) δείχνουν ότι δεν υπάρχει διαφορά στα αποτελέσματα, αν και στην πρώτη μελέτη (ROOBY) παρατηρήθηκε ότι τα bypass βούλωσαν πολύ γρηγορότερα όταν η επέμβαση γινόταν με την καρδιά να πάλλεται, όπως και ότι έμπαιναν λιγότερα μοσχεύματα. Παρόλα αυτά η επέμβαση με πάλλουσα καρδιά φαίνεται να είναι καλύτερη σε περιπτώσεις που η αορτή είναι ασβεστωμένη, όπως και αν ο ασθενής έχει σοβαρό νεφρικό πρόβλημα.
Τέταρτο μυστικό, αποτελεί ο τρόπος που ο καρδιοχειρουργός επιλέγει τι αγγεία χρησιμοποιεί για μοσχεύματα. Η αριστερή μαστική αρτηρία αποτελεί τον απαράβατο κανόνα να χρησιμοποιείται για την «επισκευή» του κυρίως αγγείου της καρδιάς του προσθίου κατιόντα κλάδου. Η δεξιά μαστική αρτηρία πρέπει να χρησιμοποιείται σε όλες τις περιπτώσεις που δεν υπάρχει κίνδυνος για να υπάρχει πρόβλημα με το τραύμα στο θώρακα, αφού οι δύο μαστικές αρτηρίες δίνουν αίμα στο στέρνο. Η κερκιδική αρτηρία πρέπει να χρησιμοποιείται για την «επισκευή» αγγείων της καρδιάς που έχουν απόφραξη πάνω από 90% του αυλού τους γιατί αν δεν είναι έτσι «βουλώνει». Τέλος, οι φλέβες των ποδιών είναι πολύ καλά αγγεία για bypass, αλλά μόνο όταν παρασκευάζονται με τέτοιο τρόπο που δεν αγγίζονται για να μην καταστρέφονται. Από την μεγάλη διεθνή μελέτη ART φαίνεται ότι πιθανόν τα δύο αρτηριακά μοσχεύματα είναι καλύτερα από το ένα, κάτι που θα φανεί καθαρά αν ισχύει με τα αποτελέσματα της νέας μελέτης ROMA.
Τελευταίο, αλλά και βασικό, είναι η εμπειρία του καρδιοχειρουργού και της ομάδας του, τόσο στην παρασκευή των αγγείων, ειδικά των αρτηριακών, όσο και στην χρήση τους. Ο ιδανικός καρδιοχειρουργός προσαρμόζει την επέμβαση στον ασθενή και όχι τον ασθενή σε μία επέμβαση. Εξατομικεύει κάθε περίπτωση και κάνει ότι απαιτείται χωρίς να σκέφτεται χρόνο ή κόπο. Ξέρει να παρασκευάζει όλα τα αρτηριακά ή φλεβικά μοσχεύματα, ξέρει που και πότε να τα χρησιμοποιήσει, ξέρει όλους τους τρόπους να κάνει την επέμβαση, με τη χρήση της εξωσωματικής κυκλοφορίας ή με πάλλουσα καρδιά, με ανοικτό όλο το στέρνο ή μόνο με μία μικρή θωρακοτομή όταν ενδείκνυται και επιλέγει πάντα τον ιδανικό για τον ασθενή του.
Χριστόφορος Κωτούλας, Καρδιοχειρουργός, Διευθυντής Κλινικής Ελάχιστα Επεμβατικής Χειρουργικής Καρδιάς Metropolitan General
