Ζήσης Ψάλλας
Πριν από μερικές δεκαετίες δεν υπήρχε τίποτα που να υποδηλώνει ότι οι εμπειρίες ζωής ενός ατόμου μπορεί να έχουν επίδραση στους απογόνους του. Αλλά αυτό έχει αρχίσει να αλλάζει με τις έρευνες γύρω από την επιγενετική, η οποία μελετά τα γονίδια που ενεργοποιούνται και απενεργοποιούνται.
To σπέρμα φέρνει «επιγενετικά» σημάδια που επιδρούν στο πώς αναπτύσσονται τα κύτταρα του μωρούΈνα σημείο καμπής για αυτόν τον τομέα της έρευνας ήταν ο λιμός της Ολλανδίας στο τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, ο οποίος οδήγησε σε γέννηση παιδιών μικρότερων σε βάρος, κάτι που διήρκεσε δύο γενιές. Αυτό ήταν το πρώτο αναγνωρισμένο παράδειγμα «κληρονομούμενου τραύματος».
Μια πρωτοποριακή μελέτη το 2013 έδειξε ότι τα ποντίκια μπορούν να κληρονομήσουν τους φόβους των παππούδων και των γονιών τους και ότι αυτός ο φόβος μπορεί να προκληθεί ακόμη και από ίδια μυρωδιά, χωρίς να βιώσουν τα ίδια τον πόνο. Ερευνητές του Emory University έδειξαν ότι αυτό δεν ήταν το αποτέλεσμα κάποιας γενετικής μετάλλαξης αλλά μιας «χημικής τροποποίησης» του DNA που εμπόδισε την έκφραση ενός γονιδίου, χωρίς να το έχει μεταβάλει.
Νωρίτερα εφέτος, μια καναδική μελέτη έδειξε ότι μια ομάδα γυναικών είχε υψηλότερο κίνδυνο κατάθλιψης μετά τον τοκετό και αυτό αποδόθηκε σε γενεές τραύματος και ταλαιπωρίας.
Τώρα, οι επιστήμονες έδειξαν σε μελέτη τους που δημοσιεύθηκε στο «Nature Communications» ότι η κακή διατροφή, ο τρόπος ζωής και το τραύμα του πατέρα μπορεί να επηρεάζουν τα παιδιά του – η μελέτη ωστόσο έγινε σε πειραματόζωα.
To σπέρμα φέρνει «επιγενετικά» σημάδια που επιδρούν στο πώς αναπτύσσονται τα κύτταρα του μωρού, έδειξαν ερευνητές από το University of California. Η μελέτη είναι μία από τις πρώτες που εξηγεί πώς οι γενετικοί δείκτες των γονέων έχουν αντίκτυπο στα παιδιά τους. Για μεγάλο χρονικό διάστημα, οι επιστήμονες απέρριπταν την ιδέα ότι το σπέρμα θα μπορούσε να μεταφέρει επιγενετικές πληροφορίες στους απογόνους, εν μέρει επειδή είναι τόσο δύσκολο να διαπιστωθεί κάτι τέτοιο. Δεν υπάρχουν γενετικές μεταλλάξεις, αλλά ορισμένα γονίδια εμποδίζονται να εκφράζονται πλήρως. Πρόσφατες μελέτες σε ποντίκια και ανθρώπους έδειξαν ότι το 10% των επιγενετικών πληροφοριών διατηρείται στο σπέρμα.
Επιγενετικές αλλαγές στο σπέρμα
Εξετάζοντας ένα είδος σκουληκιών, η δρ Susan Strome και οι συνεργάτες της έδειξαν ότι η επιγενετική πληροφορία στο σπέρμα γνωστή ως «πακετάρισμα ιστόνης» κατευθύνει τον σχηματισμό των κυττάρων των απογόνων. Το εργαστήριο επικεντρώθηκε σε έναν επιγενετικό δείκτη που ονομάζεται H3K27me3 και έχει αποδειχθεί ότι καταστέλλει τη γονιδιακή έκφραση σε πολλές μελέτες. Όταν αφαιρέθηκε αυτός ο δείκτης, στη μεγάλη τους πλειονότητα οι απόγονοι ήταν άγονοι, δείχνοντας ότι είναι απαραίτητος για την ανάπτυξη του απογόνου.
«Οι απόγονοι που δεν κληρονόμησαν φυσιολογικά επιγενετικά σημάδια σπέρματος ήταν άγονοι» ανέφερε η Strome. «Οτιδήποτε μεταφέρεται στους απογόνους πρέπει να περάσει από τα γεννητικά κύτταρα. Θέλουμε να μάθουμε ποια κύτταρα βιώνουν τους περιβαλλοντικούς παράγοντες, πώς μεταδίδουν αυτές τις πληροφορίες στα γεννητικά κύτταρα και πώς επηρεάζουν τους απογόνους» πρόσθεσε.
