του ψυχιάτρου – ψυχοθεραπευτή Χρήστου Θελερίτη
Φαίνεται να αλλάζει σιγά σιγά η στάση του κόσμου απέναντι στην Ψυχιατρική. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι απευθύνονται στον ψυχίατρο όχι μόνο όταν έχουν σοβαρά προβλήματα, αλλά και για να ρυθμίσουν προβλήματα διαπροσωπικών ή αισθηματικών σχέσεων, να οργανώσουν καλύτερα τον χρόνο τους, να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν πιο ρεαλιστικά αυτά που τους βασανίζουν.
Οι ψυχίατροι σε πολλές περιπτώσεις κάνουν και ψυχοθεραπεία (που διαφέρει ανάλογα με το πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο καθένας) με αποτελέσματα μόνιμα, αφού ο θεραπευόμενος μαθαίνει να διαχειρίζεται πολύ καλύτερα όλα όσα τον βασανίζουν.
Ψυχοθεραπεία
Η ψυχοθεραπεία εστιάζει στην προσπάθεια να αντιληφθεί ο θεραπευόμενος στην πραγματική τους διάσταση τα όσα συμβαίνουν. Ο καταθλιπτικός, για παράδειγμα, συνηθίζει να τα βλέπει όλα μαύρα: το περιβάλλον του, την εργασία του, τις διαπροσωπικές και αισθηματικές του σχέσεις, το μέλλον του γενικότερα. Νιώθει πως δεν έχει καμία ελπίδα, πως δεν έχει να περιμένει από πουθενά. Στόχος του θεραπευτή είναι να τον βοηθήσει να δει πως τα πράγματα δεν είναι τόσο αρνητικά όσο νομίζει.
Με ερωτήσεις βοηθάει τον ασθενή να δει την υπερβολή που υπάρχει στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται την κατάσταση.
Η Γνωσιακή-Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία πιστεύει πως οι εσφαλμένες δυσλειτουργικές πεποιθήσεις που έχουμε διαμορφώσει στη διάρκεια της ζωής μας μάς ταλαιπωρούν δημιουργώντας αρνητικές αυτόματες σκέψεις, που μπορεί να οδηγήσουν σε αγχώδεις διαταραχές.
Στόχος της Γνωσιακής-Συμπεριφορικής Ψυχοθεραπείας είναι να ανακαλύψει αυτές τις δυσλειτουργικές πεποιθήσεις και να προσθέσει στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τα πράγματα τον ρεαλισμό.
Αλλά και να βοηθήσει αποτελεσματικά ανθρώπους που βασανίζονται από ψυχικά τραύματα, ειδικά όταν αυτά έχουν γίνει σε μικρή ηλικία (παραμέληση, σχολικός εκφοβισμός – bullying -, σωματική ή και σεξουαλική κακοποίηση), ή μεγαλύτερη ηλικία (φυσικές καταστροφές, απώλεια αγαπημένων μας ανθρώπων, εγκληματικές ενέργειες, δυσκολίες λόγω της οικονομικής κρίσης, μετανάστευση).
Σε κάθε περίπτωση, ο άνθρωπος που έχει υποστεί ψυχικό τραύμα θα πρέπει να έχει ψυχοθεραπευτική υποστήριξη από ειδικούς ψυχοθεραπευτές μακροχρόνια.
Διατροφή ασθενών και σωματική άσκηση
Έρευνες χρόνων μάς οδήγησαν στο συμπέρασμα πως η μεσογειακή διατροφή προφυλάσσει από την κατάθλιψη, ενώ η συστηματική σωματική άσκηση (3-5 φορές την εβδομάδα) έχει αντικαταθλιπτικές και αγχολυτικές ιδιότητες. Η σημασία της είναι μεγάλη, αφού με αυτόν τον τρόπο αποφεύγονται τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα.
Σύμφωνα με μελέτες, η άσκηση, πέρα από το ότι αυξάνει τον μεταβολισμό και μας βοηθά να χάσουμε βάρος, φαίνεται να συμβάλλει στην έκκριση ενδορφινών, με αποτέλεσμα να μειώνει το stress, το άγχος αλλά και να συμβάλλει στην ισορροπία των νευρομεταβιβαστών (αυξάνει, σύμφωνα με μελέτες σε ζώα, τη σεροτονίνη και νορεπινεφρίνη) στον εγκέφαλό μας.
Ερευνητές, όπως o Phillips της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, και ο Jonas του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, πιστεύουν πως η άσκηση είναι ιατρική μέθοδος και τη συστήνουν ανεπιφύλακτα σχεδόν σε κάθε ασθενή.
Συμπληρώματα διατροφής
Όπως η φυσική άσκηση, έτσι και η κατάλληλη διατροφή (μεσογειακή) και τα κατάλληλα συμπληρώματα μπορούν να βοηθήσουν στην καταπολέμηση των ψυχικών διαταραχών και των δυσάρεστων συμπτωμάτων τους.
Όπως έδειξε πρόσφατη ανασκόπηση από το Πρόγραμμα Διπολικής Διαταραχής του Γενικού Νοσοκομείου Μασαχουσέτης της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, τα ω-3 Λιπαρά Οξέα, όπως και η χρήση χρωμίου, φαίνεται πως είναι πολύ ωφέλιμα για τους ασθενείς με διπολική διαταραχή. Επιπλέον, ερευνητικά ευρήματα δείχνουν πως η ινοσιτόλη παίζει βοηθητικό ρόλο στην αντιμετώπιση της διπολικής κατάθλιψης, ενώ η χολίνη, η τρυπτοφάνη, το φυλλικό οξύ και το μαγνήσιο μπορεί να έχουν ευεργετική επίδραση στη μείωση των συμπτωμάτων της μανίας.
Lifestyle programs
Η Ιατρική Νου και Σώματος χρησιμοποιείται με εξαιρετικά αποτελέσματα στη Διασυνδετική Υπηρεσία του Γενικού Νοσοκομείου της Μασαχουσέτης, στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ στη Βοστώνη των ΗΠΑ, προκειμένου να ανακουφισθούν από το έντονο stress και τα αρνητικά του επακόλουθα ασθενείς που αντιμετωπίζουν πληθώρα ασθενειών και σωματικών όσο και ψυχολογικών συμπτωμάτων.
Προτείνει συγκεκριμένα προγράμματα τρόπου ζωής (lifestyle programs, mindfulness) που μειώνουν το stress, ενώ συγχρόνως βελτιώνουν τη διάθεση και την ευεξία του ατόμου. Έχω εκπαιδευθεί στο Benson-Henry Institute και γνώρισα από κοντά τον δρ Μπένσον, επίτιμο καθηγητή του Χάρβαρντ, που υιοθέτησε την ολιστική θεώρηση, ως αποτέλεσμα ερευνητικών μελετών. Ο δρ Χέρμπερτ Μπένσον έφθασε μέχρι το Θιβέτ αναζητώντας απαντήσεις και μελέτησε τη ζωή των μοναχών. Πώς κυρίως κατορθώνουν να μηδενίσουν το άγχος τους. Πόσο πολύ μειώνουν τον «ανταγωνισμό» του σώματός τους μέσα από τον διαλογισμό.
Είναι πολύ σημαντική η προσφορά αυτού του ανθρώπου. Έδωσε τη δυνατότητα σε πολλούς θεραπευτές να προτείνουν και άλλους εναλλακτικούς τρόπους. Μίλησε για τη σχέση μεταξύ Νου και Σώματος. Για την Ιατρική Νου και Σώματος. Είναι η ολιστική διάσταση της υγείας που προτείνουμε στις μέρες μας.
Η Ιατρική Νου/Σώματος αποτελεί πρωτοποριακή μέθοδο που συνδυάζει: τη συμβουλευτική για σωστή διατροφή και λήψη συμπληρωμάτων και βιταμινών, τη φυσική άσκηση, τη γνωσιακή-συμπεριφορική ψυχοθεραπεία, την ποικιλία τεχνικών χαλάρωσης, αλλά και παρότρυνση, ώστε ο θεραπευόμενος να εμπλακεί σε πνευματικού τύπου διεργασίες.
O δρ Χέρμπερτ Μπένσον κατόρθωσε, σε μια εποχή που ο δυτικός κόσμος θεωρούσε τη σάρκα και το πνεύμα ασύμβατα, να αποδείξει πως είχαν άμεση σχέση σώμα και μυαλό, πως το ανθρώπινο μυαλό είναι το πιο ισχυρό γιατρικό, ελιξήριο νεότητας και αγχολυτικό.
Στο βιβλίο του Μπένσον, «Relaxation response» («Αντίδραση Χαλάρωσης»), που έγινε μπεστ σέλερ, η τεχνική που χρησιμοποιεί για την καταπολέμηση του άγχους είναι απλή: βαθιές αναπνοές, επανάληψη μιας λέξης ή μιας φράσης για 10-20 λεπτά, πρωί και βράδυ.
Στο εργαστήριό του απέδειξε ότι, όταν οι ασθενείς χαλαρώσουν και κάνουν θετικές σκέψεις με την «τεχνική της χαλάρωσης», μειώνεται η αρτηριακή τους πίεση και ο μεταβολισμός τους. Οι σφυγμοί τους ελαττώνονται και η αναπνοή τους γίνεται πιο ξεκούραστη. Σήμερα, οι κανόνες του Μπένσον εφαρμόζονται και στην ψυχιατρική ως ένας τρόπος για να καταπολεμηθούν οι διαταραχές άγχους και οι έμμονες ιδέες.
Παράλληλα, ο δρ Χέρμπερτ Μπένσον άνοιξε μια πύλη στη γιόγκα, τον ιουδαϊσμό, τον ταοϊσμό, τις προσευχές των μουσουλμάνων, θεωρώντας πως μοιράζονται παρόμοιες τεχνικές χαλάρωσης.
«Υπάρχει Θεός;». «Δεν έχω βρει ακόμα απάντηση σε αυτό» εξηγεί ο καρδιολόγος. «Δεν ξέρω αν αυτή η θεραπευτική δύναμη του μυαλού είναι κάτι που μας δώρισε ο Θεός ή κάτι που αποκτήσαμε με την εξέλιξή μας ως ανθρώπινο είδος. Αυτό που προτείνουμε εμείς δεν είναι προσευχή. Είναι μια τεχνική χαλάρωσης. Αν ο ασθενής είναι θρησκευόμενος, τον ενθαρρύνουμε να προσευχηθεί. Δεν θα κάνουμε, όμως, το ίδιο με έναν άθεο».
* Ο Χ. Θελερίτης είναι:
• Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
• Τακτικό Μέλος Αμερικανικής Εταιρείας Νευροεπιστημών
• Τακτικό Μέλος Αμερικανικής Εταιρείας Φυσιολογίας
• Διά Βίου Μέλος Αμερικανικής Εταιρείας Μεταπτυχιακών
• Σπουδών Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Χάρβαρντ
• Ερευνητής στο τομέα της Ψύχωσης στο Ινστιτούτο Ψυχιατρικής του Βασιλικού Κολεγίου του Πανεπιστημίου του Λονδίνου
ΡΑΒΙΝΕ 11-13, έναντι Ευαγγελισμού,
τηλ. επικοινωνίας: 210 7222279, 6932 368287
e-mail: christostheleritis@gmail.com
https://www.facebook.com/#/christostheleritis?ref=tn_tnmn
