Φαντάζει, ίσως, σαν μία επιστολή που σας απευθύνεται από το μέλλον, και ίσως να μην απέχει και πολύ από την πραγματικότητα.
Όλα τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά, από το χρώμα των ματιών, των μαλλιών, το ύψος, το σχήμα του προσώπου και σώματος, μέχρι και το πώς από ένα κύτταρο σχηματίζεται ένας ολόκληρος οργανισμός είναι κωδικοποιημένα στο ανθρώπινο γενετικό υλικό, στο DNA.
Τα γονίδια είναι οι φορείς των γενετικών πληροφοριών όχι μόνο με την έννοια της διαμόρφωσης και μεταβίβασης ανθρώπινων χαρακτηριστικών από γενιά σε γενιά, αλλά και της διαφοροποίησης και εξειδίκευσης του κάθε κυττάρου για την εκτέλεση των ιδιαίτερων λειτουργιών του, του γονιδιακού του, δηλαδή, πεπρωμένου.
Το ανθρώπινο DNA μεταλλάσσεται κατά τη διάρκεια φυσιολογικών διαδικασιών, όπως η κυτταρική διαίρεση ή σαν αντίδραση σε περιβαλλοντολογικές καταστάσεις, όπως έκθεση σε τοξίνες, σε ραδιενέργεια, στη διατροφή και σε πολλές άλλες περιπτώσεις.
Παρά το γεγονός ότι πολλές μεταλλάξεις δεν έχουν κάποια αρνητική επίδραση στον οργανισμό, πολλές φορές, μπορεί να προξενήσουν από μόνες τους ή σε συνεργασία με άλλους παράγοντες ανθρώπινες ασθένειες.
Η εμφάνιση ασθένειας δεν εξαρτάται μόνο από τη γενετική προδιάθεση αλλά και από τις περιβαλλοντολογικές επιδράσεις και τον τρόπο ζωής του ατόμου. Στην εποχή της Προληπτικής Ιατρικής, η γνώση της προδιάθεσης είναι πολύ χρήσιμη, αν όχι και απόλυτα αναγκαία.
Είναι ιδιαίτερα σημαντικό, να ληφθούν τα απαραίτητα προληπτικά μέτρα και να γίνουν οι κατάλληλες διορθωτικές κινήσεις και παρεμβάσεις, στο άμεσο περιβάλλον και στον τρόπο ζωής του εκάστοτε ενδιαφερομένου. Έτσι θα καταστεί δυνατόν να αποφευχθεί ή να καθυστερήσει σημαντικά η έλευση της ασθένειας, προσφέροντας, κατα αυτόν τον τρόπο, μία ακόμα πιο βελτιωμένη ποιότητα ζωής.
Η εταιρία “Geno-Type Biotechnology” της οποίας έχω την τιμή να είμαι επιστημονικός διευθυντής, είναι η πρώτη στην Ελλάδα και μία από τις λίγες στην Ευρώπη, που έχει αναπτύξει εξετάσεις προγνωστικής γονιδιωματικής, οι οποίες βοηθούν στην απόκτηση της γνώσης για διάφορες ασθένειες και νοσήματα.
Οι εξετάσεις αυτές προσδιορίζουν την γενετική προδιάθεση του οργανισμού, για συγκεκριμένες ασθένειες, έτσι ώστε να γίνουν οι κατάλληλες, ειδικές ή γενικές, διατροφικές και περιβαλλοντολογικές παρεμβάσεις και επιλογές του τρόπου ζωής που θα κριθούν απαραίτητες για την πρόληψη, καθώς και το ενδεικνυόμενο για την περίπτωση ατομικό πρόγραμμα παρακολούθησης και διάγνωσης, που θα κριθεί απαραίτητο για την αποφυγή των συγκεκριμένων ασθενειών.
Οι εξετάσεις DNA παρέχουν την βάση για την καθιέρωση μιας πορείας για βελτιωμένη και μακροπρόθεσμη προστασία και προώθηση της υγείας, καθώς και για μία καλύτερη ποιότητα ζωής. με αυξημένο προσδόκιμο.
Οι Εξετάσεις Προγνωστικής Γονιδιωματικής είναι διαθέσιμες για τις κάτωθι ασθένειες:
Υγεία της Καρδιάς (Καρδιαγγειακά νοσήματα)
Υγεία των Οστών (Οστεοπόρωση)
Αντίσταση στην Ινσουλίνη (Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2)
Θρόμβωση / Εμβολή – Αιμοχρωμάτωση
Φλεγμονώδεις Ασθένειες (Ρευματολογικές παθήσεις, Άσθμα, Αλλεργίες κτλ)
Ικανότητα Αντιοξείδωσης – Αποτοξίνωσης
Παχυσαρκία
Υπέρταση (Ευαισθησία στο αλάτι)
Καρκίνος Παχέος Εντέρου / Μαστού / Προστάτη
Νόσος Alzheimer
Αθλητικές Επιδόσεις (Αθλήματα Αντοχής / Δύναμης / Πρωταθλητισμός)
Τι είναι οι εξετάσεις Προγνωστικής Γονιδιωματικής?
Είναι η χρήση γενετικών εξετάσεων σε ένα ασυμπτωματικό και όχι μόνο, άτομο για την πρόβλεψη του μελλοντικού κινδύνου να νοσήσει από κάποια ασθένεια.
Η βάση αυτών των εξετάσεων είναι ο έγκαιρος εντοπισμός ατόμων που διατρέχουν κίνδυνο για κάποια συγκεκριμένη πάθηση και η μείωση της σχετιζόμενης με αυτή νοσηρότητας και θνησιμότητας, μέσω ενός εξατομικευμένου ελέγχου, παρακολούθησης και εφαρμογής κατάλληλων προληπτικών μέτρων, που αφορούν είτε τον τρόπο ζωής του ατόμου, είτε θεραπευτικές παρεμβάσεις.
Στην εποχή της Προληπτικής Ιατρικής, η γνώση της προδιάθεσης είναι απόλυτα αναγκαία ώστε να ληφθούν τα απαραίτητα προληπτικά μέτρα και να γίνουν οι κατάλληλες διορθωτικές κινήσεις και παρεμβάσεις, με σκοπό την αποτροπή της ασθένειας ή την καθυστέρηση της εμφάνισής της.
Τι είναι η γονιδιακά επιλεγμένη διατροφή?
Εμείς οι άνθρωποι είμαστε μοναδικοί. Ο κάθε ένας από μας είναι μία ολοκληρωμένη, αλλά απόλυτα μοναδική και ξεχωριστή οντότητα Η μοναδική γονιδιακή ταυτότητα του καθενός μας δεν είναι μόνο υπεύθυνη για τη μοναδική μας εξωτερική εμφάνιση αλλά και για την υγεία μας.
Με τον ίδιο τρόπο που κάθε φάρμακο δεν είναι κατάλληλο για κάθε άνθρωπο έτσι και κάθε τροφή δεν είναι κατάλληλη για τον καθένα μας, ακόμα και αν θεωρείται κατά γενική ομολογία «σωστή».
Καθένας από εμάς λοιπόν, έχει ανάγκη την προσωπική του πολύτιμη δίαιτα. Δώστε στα γονίδια σας το σωστό μήνυμα Κάθε μπουκιά που τρώμε διεγείρει τα γονίδια μας να παράγουν ένα μεγάλο αριθμό ζωτικών ουσιών με ρυθμιστικό ρόλο για τη λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού.
Θα πρέπει λοιπόν, να δώσουμε στα γονίδια μας τα σωστά μηνύματα με την κατάλληλη διατροφή ώστε να συνεισφέρουμε στην άρτια λειτουργία του συστήματος μας. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί αναλύοντας ορισμένα από αυτά.
Τι είναι, τελικά, όμως, ο έλεγχος της γονιδιακής προδιάθεσης και η γονιδιακή διατροφή? Είναι ένας εφαρμοσμένος τομέας της Μοριακής Βιολογίας, η οποία μελετά τη σχέση ανάμεσα στις διατροφικές μας ανάγκες και τη γονιδιακή προδιάθεση μας, σε σχέση πάντα με τις τροφές που καταναλώνουμε.
Στόχος του γενετικού ελέγχου της διατροφής είναι η εκπόνηση ενός διατροφικού σχεδίου με βάση τη γονιδιακή προδιάθεση κάθε ατόμου. Θα πρέπει ωστόσο να σημειωθεί ότι ο όρος «σχέδιο διατροφής» σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να ταυτίζεται με τις διάφορες συμβατικές δίαιτες.
Με την παράδοση και επεξήγηση των αποτελεσμάτων θα προταθεί στον κάθε ενδιαφερόμενο μια ολοκληρωμένη εξατομικευμένη και εξειδικευμένη πρόταση διατροφής με βάση τις τροφές που πρέπει να προτιμά ή να αποφεύγει Στην περίπτωση που το τεστ δείξει πιθανούς γονιδιακούς πολυμορφισμούς είναι απαραίτητη η αλλαγή όχι μόνο της διατροφής αλλά ίσως και, εν μέρει, του «τρόπου ζωής».
Πώς γίνεται η λήψη του δείγματος για την γονιδιακή ανάλυση DNA? Πόσο διαρκεί?
H λήψη του δείγματος DNA γίνεται με τρόπο ανώδυνο και αναίμακτο, παίρνοντας κύτταρα από το εσωτερικό της παρειάς (μάγουλο) με ειδικό αποστειρωμένο στυλεό – μπατονέττα.
Η διαδικασία δεν διαρκεί περισσότερο από ένα λεπτό και μπορεί να γίνει και από τον ίδιο τον εξεταζόμενο αν ακολουθήσει προσεκτικά τις οδηγίες λήψης. Εντός 5-6 εργάσιμων ημερών το εργαστήριο έχει διαθέσιμα τα αποτελέσματα.
Χρειάζεται κάποια ιδιαίτερη προετοιμασία?
Συνιστάται η μη κατανάλωση φαγητού, καφέ ή τσαγιού, 1 ώρα πριν από την λήψη του δείγματος. Επίσης σημαντική είναι η αποχή από το κάπνισμα τουλάχιστον 30 λεπτά πριν την δειγματοληψία.
Η εξέταση γίνεται εφ’ άπαξ ή πρέπει να την επαναλάβω?
Η εξέταση αυτή γίνεται εφ’ άπαξ, δεν επαναλαμβάνεται, καθώς τα γονίδιά μας δεν αλλάζουν, γι’ αυτό και η μέθοδος είναι απόλυτα αξιόπιστη. Όμως είναι σχεδόν σίγουρο, ότι στο μέλλον συνεχώς θα προστίθενται νέα προς έλεγχο γονίδια, τα οποία θα μπορούμε να εξετάσουμε, για να έχουμε μια ακόμα πιο ολοκληρωμένη εικόνα της λειτουργίας του οργανισμού μας στους τομείς που αυτά θα αναφέρονται.
Πρέπει να γνωρίζει κανείς τα γονίδια του για να προσέχει την υγεία του;
Φυσικά και οι συμβουλές ως προς τη διατροφή, τον τρόπο ζωής και ιδιαίτερα την τακτική προσέλευση στο γιατρό για προσυμπτωματικό έλεγχο μπορούν και οφείλουν να εφαρμόζονται από όλους, ανεξαρτήτως γενετικού προφίλ. Πόσοι όμως έχουν την αυτοπειθαρχία να το κάνουν αυτό;
Για κάποιον που ανήκει σε αυτή την κατηγορία, μπορεί η γονιδιακή πληροφορία να μην έχει αξία ίδια με αυτή που θα έχει για κάποιον εντελώς «απείθαρχο» στα θέματα πρόληψης.Δεν είναι αποδεδειγμένο ότι όποιος έχει τη γονιδιακή προδιάθεση αργά ή γρήγορα θα νοσήσει!
Πολλές νοσηρές καταστάσεις, μεταξύ των οποίων και οι περισσότερες από αυτές που ελέγχονται, καθορίζονται και κρίνονται από τη συνδυαστική δράση μεμονωμένα γονιδιακών παραγόντων, μεμονωμένα περιβαλλοντικών παραγόντων και παραγόντων που αφορούν αρχικά τα γονίδια αλλά μπορούν να τροποποιηθούν από το περιβάλλον, ιδίως σε μικρότερη ηλικία.
Ο προσδιορισμός του γονιδιακού προφίλ είναι μια πιθανολογική πληροφορία, η οποία από μόνη της δεν έχει καμία πρακτική αξία, όμως γίνεται πολύτιμο εργαλείο σε όποιον προτίθεται να την χρησιμοποιήσει με το σωστό τρόπο.
Ο Θοδωρής Γιάνναρος είναι μοριακός – πυρηνικός βιολόγος
Επικοινωνία: theogiannaros@in.gr και στο τηλ. 210- 9340880
