Ζήσης Ψάλλας
Ένα μόριο «κατά της πείνας» που παράγεται μετά από έντονη άσκηση είναι υπεύθυνο για τη μικρή απώλεια βάρους που προκαλείται από ένα φάρμακο για τον διαβήτη, τη μετφορμίνη, σύμφωνα με μια μελέτη σε ποντίκια και ανθρώπους. Το μόριο ονομάζεται lac-phe και ανακαλύφθηκε από ερευνητές του Stanford Medicine το 2022.
«Μέχρι τώρα, ο τρόπος με τον οποίο η μετφορμίνη, η οποία συνταγογραφείται για τον έλεγχο των επιπέδων σακχάρου στο αίμα, οδηγεί στην απώλεια βάρους ήταν ασαφής», δήλωσε ο Jonathan Long, επίκουρος καθηγητής παθολογίας.
Πολλά άτομα με διαβήτη που λαμβάνουν μετφορμίνη χάνουν περίπου το 2-3% του σωματικού τους βάρους τον πρώτο χρόνο από την έναρξη του φαρμάκου.
Όταν ο Long και οι συνεργάτες του στο Πανεπιστήμιο Baylor ανακάλυψαν το lac-phe το 2022, αναζητούσαν μικρά μόρια υπεύθυνα για τον περιορισμό της πείνας μετά από έντονη άσκηση. Αυτό που βρήκαν ήταν ένα υποπροϊόν μυϊκής κόπωσης που προέρχεται από το γαλακτικό οξύ (lactate) και ένα αμινοξύ που ονομάζεται φαινυλαλανίνη (phenylalanine). Ονόμασαν το υβριδικό μόριο lac-phe και έδειξαν ότι όχι μόνο είναι πιο άφθονο μετά την άσκηση, αλλά κάνει τους ανθρώπους -επίσης τα ποντίκια και τα άλογα κούρσας- να αισθάνονται λιγότερο πεινασμένοι μετά από σκληρή προπόνηση.
Η μετφορμίνη ήταν ένας προφανής υποψήφιος επειδή διεγείρει τη διάσπαση της γλυκόζης (άρα μειώνει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα) και μπορεί να προκαλέσει τη δημιουργία γαλακτικού οξέος. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα παχύσαρκα εργαστηριακά ποντίκια που έλαβαν μετφορμίνη είχαν αυξημένα επίπεδα lac-phe στο αίμα τους. Έτρωγαν επίσης λιγότερο και έχασαν περίπου 2 γραμμάρια σωματικού βάρους κατά τη διάρκεια του πειράματος των εννέα ημερών.
Οι ερευνητές ανέλυσαν αποθηκευμένα δείγματα αίματος από άτομα με διαβήτη τύπου 2 πριν και 12 εβδομάδες και μετά την έναρξη λήψης μετφορμίνης. Είδαν σημαντικές αυξήσεις στα επίπεδα lac-phe μετά από τη λήψη μετφορμίνης σε σύγκριση με τα επίπεδας πριν τη θεραπεία. Τέλος, 79 συμμετέχοντες σε μια μεγάλη, μελέτη αθηροσκλήρωσης που λάμβαναν μετφορμίνη είχαν σημαντικά υψηλότερα επίπεδα lac-phe που κυκλοφορούσε στο αίμα τους από εκείνους που δεν έπαιρναν το φάρμακο.
Περαιτέρω έρευνα αποκάλυψε ότι το lac-phe παράγεται από τα εντερικά επιθηλιακά κύτταρα στα ζώα. Ο αποκλεισμός της ικανότητας των ποντικών να παράγουν lac-phe διέγραψε την καταστολή της όρεξης και την απώλεια βάρους που παρατηρήθηκε προηγουμένως.
Ο Long σημείωσε ότι, ενώ τα φάρμακα της σεμαγλουτίδης εγχέονται στην κυκλοφορία του αίματος, η μετφορμίνη είναι ένα από του στόματος φάρμακο που έχει ήδη συνταγογραφηθεί σε εκατομμύρια ανθρώπους. «Αυτά τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι μπορεί να υπάρχει ένας τρόπος να βελτιστοποιηθούν τα από του στόματος φάρμακα για να επηρεάσουν αυτές τις οδούς της πείνας και της ενεργειακής ισορροπίας για τον έλεγχο του σωματικού βάρους, της χοληστερόλης και της αρτηριακής πίεσης. Νομίζω ότι αυτό που βλέπουμε τώρα είναι απλώς η αρχή νέων τύπων φαρμάκων απώλειας βάρους».
Η μελέτη δημοσιεύτηκε στο Nature Metabolism.
