Τα τελευταία δύο χρόνια, η εταιρεία 3M πούλησε περίπου 25.000 διαφορετικά προϊόντα που περιέχουν PFAS, τα «παντοτινά χημικά» που σύντομα θα είναι σε μεγάλο βαθμό παράνομα στη Μινεσότα. Ενώ η εταιρεία έχει αναδομήσει σχεδόν το ένα τρίτο αυτών των προϊόντων -κυρίως γυαλόχαρτο και ταινία- αναμένει να χάσει πάνω από 1 δισεκατομμύριο δολάρια σε ετήσιες πωλήσεις καθώς θα καταργήσει σταδιακά την παραγωγή PFAS μέχρι το τέλος του 2024.
Παρόλο που οι κανονισμοί και οι δικαστικές διαφορές οδηγούν τα PFAS προς την εξαφάνιση, δεν υπάρχουν αντικαταστάσεις για όλες τις χρήσεις τους. Οι εταιρείες τρέχουν να βρουν κατάλληλες υποκαταστάσεις σε χιλιάδες καταναλωτικά προϊόντα, όπως οδοντικό νήμα και αδιάβροχα, που βασίζονται στις εξαιρετικά λειτουργικές χημικές ουσίες. «Ασφαλείς, οικονομικά εφικτές εναλλακτικές λύσεις δεν υπάρχουν· δεν είναι άμεσα διαθέσιμες», δήλωσε η Allison Lange Garrison, δικηγόρος ευθύνης προϊόντων στη Nilan Johnson Lewis.
Οι πολυφθοριωμένες αλκυλιωμένες ουσίες είναι μια οικογένεια χημικών για τις οποίες πρωτοστάτησε η 3M και έχουν διαμορφώσει τη σύγχρονη ζωή τα τελευταία 70 χρόνια. Τα καταναλωτικά προϊόντα βασίζονται στα PFAS για να κάνουν δημιουργηθούν αδιάβροχα, ανθεκτικά στους λεκέδες, επιβραδυντικά φλόγας, αντικολλητικά τηγάνια κλπ. Τα PFAS χρησιμοποιούνται για να βοηθήσουν στη μορφοποίηση πλαστικών, στη χάραξη τσιπ ημιαγωγών και στην καταστολή επικίνδυνων πυρκαγιών.
Αυτές οι εξελίξεις, αν και λειτουργικές και βολικές, έχουν μεγάλο κόστος για το περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία. Οι ιδιότητες που καθιστούν τις χημικές ουσίες PFAS τόσο χρήσιμες -σχεδόν άθραυστους μοριακούς δεσμούς- τις κάνουν να παραμένουν στο περιβάλλον επ’ αόριστον και στις ροές του ανθρώπινου αίματος για χρόνια. Ένας αυξανόμενος όγκος επιστημονικής έρευνας έχει συνδέσει αυτές τις χημικές ουσίες με ορισμένους καρκίνους, αναπτυξιακά προβλήματα και μειωμένη ανοσολογική απόκριση.
«Ζούσαμε για χιλιάδες χρόνια χωρίς αυτό το πράγμα. Το χρειαζόμαστε;» είπε η Susan Richardson, επιστήμονας του Πανεπιστημίου της Νότιας Καρολίνας που έχει μελετήσει τα PFAS για δεκαετίες. «Ίσως τα νέα προϊόντα να μην είναι τόσο καλά όσο τα προϊόντα με PFAS. Αλλά έχω πίστη στους έξυπνους χημικούς ότι θα βρουν κάτι που δεν είναι επιβλαβές για τους ανθρώπους και το περιβάλλον».
Το ρολόι τρέχει, καθώς η Μινεσότα το επόμενο έτος θα απαγορεύσει την προσθήκη PFAS σε 11 κατηγορίες προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων των χαλιών, των καλλυντικών, των προϊόντων καθαρισμού και των μαγειρικών σκευών. Αυτό είναι επιπλέον της απαγόρευσης των PFAS σε συσκευασίες τροφίμων που τέθηκε σε ισχύ τον περασμένο μήνα. Μέχρι το 2032, σχεδόν όλες οι χρήσεις PFAS θα είναι παράνομες στην πολιτεία. Υπάρχουν ορισμένες εξαιρέσεις, ειδικά σε ιατροτεχνολογικά προϊόντα, όπου τα PFAS θα επιτρέπονται επ’ αόριστον.
Μία από τις πιο αναγνωρίσιμες χρήσεις των PFAS είναι στα αντικολλητικά τηγάνια -οι χημικές ουσίες βοηθούν την ομελέτα ή τις ψημένες μπριζόλες να γλιστρούν ομαλά από τις επιφάνειες μαγειρέματος. Αλλά η βιομηχανία μαγειρικών σκευών ετοιμαζόταν ήδη να στραφεί σε νέες επικαλύψεις, δήλωσε ο David Dalquist, διευθύνων σύμβουλος της Nordic Ware με έδρα τη Μινεάπολη, του κατασκευαστή μαγειρικών σκευών.
Η Καλιφόρνια απαιτεί ήδη από τις επωνυμίες σκευών ψησίματος και μαγειρικών σκευών να αναφέρουν εάν χρησιμοποιούν πολλά διαφορετικά χημικά, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων τύπων PFAS. Έχει κάνει τους καταναλωτές να γνωρίζουν καλύτερα τα υλικά που επικαλύπτουν τα εργαλεία κουζίνας τους. «Είπαμε κοιτάξτε, θα πρέπει να κάνουμε αλλαγές εδώ», είπε ο Dalquist. «Ας ξεφύγουμε μπροστά από αυτό το πράγμα».
Έως τον Μάιο του 2025, η Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος των ΗΠΑ απαιτεί από τους κατασκευαστές να κάνουν απογραφή όλων των PFAS στα προϊόντα τους, τις διαδικασίες και τις αλυσίδες εφοδιασμού τους, καθώς η ομοσπονδιακή υπηρεσία κινείται προς αυστηρότερους κανονισμούς. Αρκετές χώρες στην Ευρώπη έχουν προτείνει σχεδόν συνολικούς περιορισμούς PFAS και η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να απέχει μόλις λίγα χρόνια από την απαγόρευση σε ολόκληρη την ήπειρο.
Πέρυσι, η 3M συμφώνησε να πληρώσει 6 δισεκατομμύρια δολάρια για τη διευθέτηση αξιώσεων PFAS από δημοτικούς προμηθευτές νερού, οι οποίοι τώρα αγωνίζονται να φιλτράρουν τα χημικά από τα αποθέματα νερού. Η εταιρεία θα μπορούσε να αντιμετωπίσει άλλα 10 έως 30 δισεκατομμύρια δολάρια σε άλλες υποχρεώσεις PFAS, προβλέπουν οι αναλυτές. Με ή χωρίς απαγόρευση, τα PFAS φαίνονται τοξικά από επιχειρηματική άποψη.
