Τοξικά λιπαρά οξέα ευθύνονται για τον θάνατο των εγκεφαλικών κυττάρων

Ζήσης Ψάλλας

Τα κύτταρα που φυσιολογικά τρέφουν τους νευρώνες απελευθερώνουν τοξικά λιπαρά οξέα ύστερα από βλάβη των νευρώνων, δείχνει μια νέα μελέτη σε τρωκτικά. Αυτό το φαινόμενο είναι πιθανότατα ο κινητήριος παράγοντας πίσω από τις περισσότερες -αν όχι όλες- τις ασθένειες που επηρεάζουν τη λειτουργία του εγκεφάλου, καθώς και τη φυσική διάσπαση των εγκεφαλικών κυττάρων η οποία παρατηρείται με τη γήρανση, λένε οι ερευνητές.

Με επικεφαλής τους ερευνητές της Ιατρικής Σχολής NYU Grossman, η νέα έρευνα παρέχει την πρώτη απόδειξη ότι η βλάβη των ιστών ωθεί τα αστροκύτταρα να παράγουν δύο είδη λιπών, μακράς αλυσίδας κορεσμένα λιπαρά οξέα και φωσφατιδυλοχολίνες. Αυτά τα λίπη στη συνέχεια προκαλούν κυτταρικό θάνατο σε κατεστραμμένους νευρώνες.

Δημοσιεύοντας τα πορίσματα στο περιοδικό «Nature», η μελέτη έδειξε πως, όταν οι ερευνητές μπλόκαραν τον σχηματισμό λιπαρών οξέων σε ποντίκια, το 75% των νευρώνων επέζησε σε σύγκριση με το 10%, όταν αφέθηκε να σχηματιστούν τα λιπαρά οξέα. Η προηγούμενη εργασία των ερευνητών έδειξε ότι τα εγκεφαλικά κύτταρα συνέχισαν να λειτουργούν όταν προστατεύονται από τις επιθέσεις των αστροκυττάρων.

Αν και παραμένει ασαφές γιατί τα αστροκύτταρα παράγουν αυτές τις τοξίνες, είναι πιθανό να εξελίχθηκαν για να καταστρέψουν τους ελαττωματικούς νευρώνες, προτού να βλάψουν τους γείτονές τους, λέει ο Liddelow. Σημειώνει ότι, ενώ τα υγιή κύτταρα δεν βλάπτονται από τις τοξίνες, οι νευρώνες γίνονται ευαίσθητοι στις βλαβερές συνέπειες όταν τραυματίζονται, μεταλλάσσονται ή μολύνονται από πρίονες. Ίσως σε χρόνιες ασθένειες όπως η άνοια, αυτή η κατά τα άλλα βοηθητική διαδικασία βγαίνει εκτός τροχιάς και γίνεται πρόβλημα, θεωρούν οι συντάκτες της μελέτης.

Για τη διερεύνηση, οι ερευνητές ανέλυσαν τα μόρια που απελευθερώνονται από τα αστροκύτταρα στα τρωκτικά. Επίσης, σχεδίασαν γενετικά ορισμένες ομάδες ποντικών για να αποτρέψουν την κανονική παραγωγή των τοξικών λιπών και έψαξαν αν ο θάνατος των νευρώνων συνέβη μετά έναν οξύ τραυματισμό.

Το επόμενο σχέδιο των ερευνητών είναι να διερευνήσουν ασφαλείς και αποτελεσματικούς τρόπους παρεμβολής στην απελευθέρωση των τοξινών σε ασθενείς. Ο Liddelow και οι συνεργάτες του είχαν δείξει προηγουμένως την παρουσία αυτών των νευροτοξικών αστροκυττάρων στον εγκέφαλο των ασθενών με Πάρκινσον, νόσο Χάντινγκτον και σκλήρυνση κατά πλάκας, μεταξύ άλλων νοσούντων.