Γιατί άραγε το πέμπτο και μεγαλύτερο κύμα της πανδημίας του κορωνοϊού που ενέσκηψε στην Ιαπωνία και που οφειλόταν στη μετάλλαξη Δέλτα, σταμάτησε ξαφνικά, μετά από μια φαινομενικά ανεξέλεγκτη αύξηση των νέων περιστατικών; Και τι κάνει την Ιαπωνία να διαφέρει από άλλες ανεπτυγμένες χώρες, που τώρα βλέπουν μια νέα αύξηση των περιστατικών;
Σύμφωνα με μια ομάδα ερευνητών, δεν αποκλείεται η παραλλαγή Δέλτα να… «αυτοκαταστράφηκε».
Τρεις μήνες αφότου η παραλλαγή Δέλτα οδήγησε τον ημερήσιο αριθμό περιστατικών, σε εθνικό επίπεδο, σχεδόν στα 26.000, οι νέες μολύνσεις COVID-19 στην Ιαπωνία μειώθηκαν κατακόρυφα, πέφτοντας κάτω από τις 200 τις τελευταίες εβδομάδες. Εντύπωση προκαλεί, επίσης, πως δεν αναφέρθηκαν θάνατοι στις 7 Νοεμβρίου -η πρώτη φορά που συνέβη αυτό σε περίπου 15 μήνες.
Πολλοί ειδικοί δηλώνουν πως ίσως αυτή η εξέλιξη οφείλεται στο υψηλό ποσοστό εμβολιασμού, αφού το 75,7% των κατοίκων έχει εμβολιαστεί πλήρως. Άλλοι πιθανοί παράγοντες είναι τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης και χρήσης μάσκας που αποτελεί πλέον μέρος της ιαπωνικής κοινωνικής πραγματικότητας.
Αλλά ο κύριος λόγος μπορεί να πηγάζει από τις γενετικές αλλαγές που υφίσταται ο κορωνοϊός κατά την αναπαραγωγή, με ρυθμό περίπου δύο μεταλλάξεις τον μήνα. Σύμφωνα με μια δυνητικά επαναστατική θεωρία που προτάθηκε από τον Ituro Inoue, καθηγητή στο Εθνικό Ινστιτούτο Γενετικής, η μετάλλαξη Δέλτα στην Ιαπωνία συσσώρευσε πάρα πολλές μεταλλάξεις στη μη δομική πρωτεΐνη του ιού που διορθώνει τα σφάλματα και που ονομάζεται nsp14.
Ως αποτέλεσμα, ο ιός επιχείρησε να επιδιορθώσει τα σφάλματα οδηγώντας τελικά στην «αυτοκαταστροφή» του.
Μελέτες έχουν δείξει ότι υπάρχουν περισσότεροι άνθρωποι στην Ασία που έχουν ένα αμυντικό ένζυμο το οποίο ονομάζεται APOBEC3A, που επιτίθεται σε ιούς RNA, συμπεριλαμβανομένου του ιού SARS-CoV-2 που προκαλεί τη COVID-19, σε σύγκριση με ανθρώπους στην Ευρώπη και την Αφρική.
Έτσι, οι ερευνητές από το Εθνικό Ινστιτούτο Γενετικής και το Πανεπιστήμιο Niigata ξεκίνησαν μια έρευνα για το πώς η πρωτεΐνη APOBEC3A επηρεάζει την πρωτεΐνη nsp14 και αν αυτή μπορεί να αναστείλει τη δραστηριότητα του κορωνοϊού. Η ομάδα διεξήγαγε την έρευνα με τα δεδομένα γενετικής ποικιλότητας των παραλλαγών Άλφα και Δέλτα, από μολυσμένα κλινικά δείγματα στην Ιαπωνία, που προέκυψαν από τον Ιούνιο έως τον Οκτώβριο.
Στη συνέχεια, δημιούργησαν μια απεικόνιση με τις «σχέσεις» μεταξύ των αλληλουχιών DNA του ιού SARS-CoV-2 για να δείξουν τη γενετική ποικιλομορφία σε ένα διάγραμμα που ονομάζεται δίκτυο απλοτύπων. Γενικά, όσο μεγαλύτερο είναι το δίκτυο, τόσο περισσότερες είναι οι θετικές περιπτώσεις.
Το δίκτυο της παραλλαγής Άλφα, που ήταν η βασική πηγή για το τέταρτο κύμα στην Ιαπωνία από τον Μάρτιο έως τον Ιούνιο, είχε πέντε μεγάλες ομάδες με πολλές μεταλλάξεις να διακλαδίζονται, επιβεβαιώνοντας ένα υψηλό επίπεδο γενετικής ποικιλότητας. Οι ερευνητές θεώρησαν ότι η παραλλαγή Δέλτα, η οποία σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ έχει υπερδιπλάσια μεταδοτικότητα από τις προηγούμενες παραλλαγές και μπορεί να επηρεάσει πιο σοβαρά μη εμβολιασμένους ανθρώπους, θα είχε πολύ πιο μεγάλη γενετική ποικιλότητα.
Παραδόξως όμως ανακάλυψαν το αντίθετο. Το δίκτυο απλοτύπων είχε μόνο δύο μεγάλες ομάδες και οι μεταλλάξεις σταματούσαν ξαφνικά στη μέση της εξελικτικής διαδικασίας. Όταν οι ερευνητές συνέχισαν την ανάλυση του ενζύμου nsp14 που διορθώνει τα «σφάλματα» του ιού, ανακάλυψαν ότι η συντριπτική πλειονότητα των δειγμάτων nsp14 στην Ιαπωνία φαινόταν να έχει υποστεί πολλές γενετικές αλλαγές σε θέσεις μετάλλαξης που ονομάζονται A394V.
«Ήμασταν κυριολεκτικά σοκαρισμένοι όταν είδαμε τα ευρήματα», είπε ο Inoue στους The Japan Times. «Η παραλλαγή Δέλτα στην Ιαπωνία ήταν εξαιρετικά μεταδοτική και εμπόδιζε τις άλλες παραλλαγές. Αλλά καθώς οι μεταλλάξεις συσσωρεύονταν, πιστεύουμε ότι τελικά προέκυψε ένας ελαττωματικός ιός και δεν μπόρεσε να δημιουργήσει αντίγραφα του εαυτού του. Λαμβάνοντας υπόψη ότι τα περιστατικά δεν αυξάνονται, πιστεύουμε ότι κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια αυτών των μεταλλάξεων ο ιός οδηγήθηκε στην αυτοκαταστροφή του».
Η θεωρία του Inoue είναι καινοτόμα και προσφέρει μια εξήγηση στη μυστηριώδη μείωση της εξάπλωσης της παραλλαγής Δέλτα στην Ιαπωνία. Ενώ μεγάλο μέρος του υπόλοιπου κόσμου, με παρόμοια υψηλά ποσοστά εμβολιασμού, συμπεριλαμβανομένης της Νότιας Κορέας και ορισμένων δυτικών χωρών, υποφέρει από ρεκόρ νέων μολύνσεων, η Ιαπωνία φαίνεται να είναι μια παράξενη περίπτωση, καθώς τα περιστατικά COVID-19 παραμένουν χαμηλά παρά τα τρένα και τα εστιατόρια που γεμίζουν κάθε μέρα πλέον.
«Αν ο ιός συνέχιζε την κανονική του πορεία, τα περιστατικά σίγουρα θα αυξάνονταν, καθώς οι μάσκες και ο εμβολιασμός δεν αποτρέπουν τις λοιμώξεις σε ορισμένες περιπτώσεις», είπε ο Ινούε.
Πράγματι, η απροσδόκητη μείωση των νέων περιστατικών μετά το κύμα του καλοκαιριού ήταν ένα δημοφιλές θέμα συζήτησης μεταξύ πολλών ειδικών, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που δεν διεξήγαγαν μελέτες για τον κορωνοϊό, σύμφωνα με τον Takeshi Urano, καθηγητή στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Shimane, που δεν συμμετείχε στην έρευνα με επικεφαλής τον Inoue.
«Το nsp14 λειτουργεί με άλλες πρωτεΐνες και προστατεύει το RNA του ιού από τη διάσπαση», είπε όταν ρωτήθηκε για τα ευρήματα του Inoue. «Μελέτες έχουν δείξει ότι ένας ιός με “φθαρμένο” nsp14 έχει μειωμένη ικανότητα αναπαραγωγής, επομένως αυτό μπορεί να είναι ένας από τους παράγοντες που κρύβονται πίσω από την ταχεία μείωση των νέων περιστατικών. Το nsp14 προέρχεται από τον ιό και ο χημικός παράγοντας για τον περιορισμό αυτής της πρωτεΐνης θα μπορούσε να γίνει ένα πολλά υποσχόμενο φάρμακο, με την ανάπτυξή του να βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη».
Η Ιαπωνία φαίνεται να αποτελεί μια ανωμαλία λόγω του γεγονότος ότι η παραλλαγή Δέλτα ουσιαστικά εμπόδιζε την εξάπλωση των άλλων παραλλαγών μέχρι τα τέλη Αυγούστου. Αντίθετα, άλλες χώρες – συμπεριλαμβανομένων της Ινδίας και της Ινδονησίας, οι οποίες επλήγησαν ιδιαίτερα σκληρά από την παραλλαγή Δέλτα – ανέφεραν ένα μείγμα στελεχών Άλφα και Δέλτα μεταξύ των περιπτώσεων.
«Μια παρόμοια περίπτωση φυσικής εξαφάνισης του κορωνοϊού θα μπορούσε ενδεχομένως να παρατηρηθεί στο εξωτερικό», λέει ο Inoue, προσθέτοντας ότι η ανίχνευσή της θα ήταν δύσκολη καθώς καμία άλλη χώρα δεν φαίνεται να έχει συσσωρεύσει τόσες μεταλλάξεις στο nsp14 του ιού, αν και παρόμοιες μεταλλάξεις στο A394V έχουν ανακαλυφθεί σε τουλάχιστον 24 χώρες.
Επίσης, η θεωρία του Inoue μπορεί να αποτελεί την απάντηση στο ερώτημα που προέκυψε το 2003, όταν το ξέσπασμα του σοβαρού οξέος αναπνευστικού συνδρόμου (SARS) έληξε απότομα. Ένα πείραμα, στο οποίο οι ερευνητές πυροδότησαν εσκεμμένα μεταλλάξεις στο nsp14 του ιού που προκαλεί τον SARS, οδήγησε στο συμπέρασμα ότι ο ιός έχασε τη δυνατότητα αναπαραγωγής όταν συσσωρεύτηκαν πολλές μεταλλάξεις.
«Δεν υπάρχουν δεδομένα του γονιδιώματος, επομένως είναι απλά μια υπόθεση», είπε.
Ποιες είναι λοιπόν οι πιθανότητες να δούμε μια παρόμοια φυσική εξαφάνιση του ιού SARS-CoV-2 σε άλλες χώρες;
«Οι πιθανότητες δεν είναι μηδενικές, αλλά αυτό θα ήταν ένα πολύ αισιόδοξο σενάριο προς το παρόν, καθώς δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν κάτι τέτοιο, αν και έχουμε εξετάσει διάφορα δεδομένα άλλων χωρών», είπε.
Μετά από την έξαρση στα μέσα Αυγούστου, τα καθημερινά περιστατικά COVID-19 στην Ιαπωνία έπεσαν κάτω από τις 5.000 στα μέσα Σεπτεμβρίου και κάτω από τα 200 μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου. «Η χώρα παρουσιάζει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά μόλυνσης εδώ και αρκετό καιρό, αλλά δεν έχει ανοσία σε κάποιο επόμενο κύμα της πανδημίας», προειδοποιεί ο Inoue.
Πηγή: Japan Times
