Ζήσης Ψάλλας
Σε σύγκριση με τους πιο κοντινούς συγγενείς μας, ακόμη και οι άνθρωποι με έξι πακέτα κοιλιακών έχουν σημαντικά αποθέματα λίπους. Ενώ άλλα πρωτεύοντα έχουν λιγότερο από 9% σωματικό λίπος, ένα υγιές εύρος για τους ανθρώπους είναι οπουδήποτε μεταξύ 14% έως 31%.
Για να καταλάβουν πώς ο άνθρωπος έγινε το λιπαρό πρωτεύον, η Swain-Lenz, ο βιολόγος Greg Wray και άλλοι συνέκριναν δείγματα λίπους από ανθρώπους, χιμπατζήδες και ρέζους μακάκους. Χρησιμοποιώντας μια τεχνική που ονομάζεται ATAC-seq, σαρώθηκε το γονιδίωμα κάθε είδους για διαφορές ως προς τον τρόπο συσκευασίας του DNA των λιποκυττάρων.
Συνήθως το μεγαλύτερο μέρος του DNA εντός ενός κυττάρου συμπυκνώνεται σε πηνία και βρόχους και περιτυλίγεται σφιχτά γύρω από τις πρωτεΐνες, έτσι ώστε μόνο ορισμένες περιοχές DNA να είναι αρκετά χαλαρά συσκευασμένες για να είναι προσιτές στον κυτταρικό μηχανισμό που ενεργοποιεί και απενεργοποιεί τα γονίδια.
Οι ερευνητές εντόπισαν περίπου 780 περιοχές DNA που ήταν προσιτές στους χιμπατζήδες και τους μακάκους, αλλά ήταν αυξημένες στον άνθρωπο. Εξετάζοντας λεπτομερώς αυτές τις περιοχές, η ερευνητική ομάδα παρατήρησε ένα επαναλαμβανόμενο απόσπασμα DNA που βοηθάει στη μετατροπή του λίπους από έναν τύπο στον άλλο.
Το μεγαλύτερο μέρος του λίπους αποτελείται από άσπρο λίπος που αποθηκεύει θερμίδες. Είναι αυτό που συσσωρεύεται γύρω από τη μέσης μας. Από την άλλη πλευρά, εξειδικευμένα λιπώδη κύτταρα που ονομάζονται μπεζ και καστανό λίπος μπορούν να κάψουν θερμίδες αντί να το αποθηκεύσουν για να παράγουν θερμότητα και να μας κρατήσουν ζεστούς.
Ένας από τους λόγους για τους οποίους είμαστε τόσο παχύ είδος, σύμφωνα με την έρευνα, είναι ότι οι περιοχές του γονιδιώματος που βοηθούν στη μετατροπή του λευκού λίπους σε καφέ ήταν ουσιαστικά κλειδωμένες στους ανθρώπους αλλά όχι στους χιμπατζήδες.
Οι άνθρωποι, όπως οι χιμπαντζήδες, χρειάζονται λίπος σε καταστάσεις πείνας. Αλλά οι πρώτοι άνθρωποι μπορεί να χρειάζονταν το λίπος και για άλλο λόγο, είπαν οι ερευνητές – ως μια πρόσθετη πηγή ενέργειας για να τροφοδοτήσουν τους αναπτυσσόμενους, πεινασμένους εγκεφάλους.
Στα 6 έως 8 εκατομμύρια χρόνια από τότε που οι άνθρωποι και οι χιμπατζήδες ξεχώρισαν, οι ανθρώπινοι εγκέφαλοι έχουν σχεδόν τριπλασιαστεί σε μέγεθος. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος χρησιμοποιεί περισσότερη ενέργεια, -ανά μονάδα βάρους-, από οποιοδήποτε άλλο ιστό. Το να κατευθύνουν τα λιπώδη κύτταρα προς το άσπρο λίπος που αποθηκεύει θερμίδες αντί για το καφέ λίπος που καταναλώνει θερμίδες, έδινε στους προγόνους μας ένα πλεονέκτημα επιβίωσης.
Τα αποτελέσματα δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Genome Biology and Evolution.
