Πώς μπορεί μια κοινωνία να γίνει πιο ευτυχισμένη;

Γράφει ο Sam Wren-Lewis, καθηγητή φιλοσοφίας στο University of Nottingham

Φανταστείτε δύο διαφορετικές κοινωνίες. Στην πρώτη, οι άνθρωποι τείνουν να έχουν άγχος, ένταση, να είναι ευερέθιστοι, αποσπασμένοι και απορροφημένοι με τον εαυτό τους. Στη δεύτερη τείνουν να είναι άνετοι, ανυπόμονοι, να γελούν πιο εύκολα, να προοδεύουν και είναι καθησυχασμένοι

Σύμφωνα με την Παγκόσμια Έκθεση Ευτυχίας, υπάρχουν 6 βασικά συστατικά για την εθνική ευτυχία: εισόδημα, προσδόκιμο ζωής, κοινωνική στήριξη, ελευθερία, εμπιστοσύνη και γενναιοδωρία. Οι σκανδιναβικές χώρες -οι οποίες συνήθως βρίσκονται στην κορυφή της παγκόσμιας κατάταξης ευτυχίας (η Φινλανδία είναι σήμερα η πρώτη)- τείνουν να τα πηγαίνουν καλά σε όλα αυτά τα μέτρα. 

Η ευτυχία βασίζεται πράγματι μόνο σε αυτά τα 6 βασικά συστατικά; Η προσέγγιση των 6 συστατικών είναι πολύ απλή. Το πρόβλημα είναι ότι επικεντρώνεται σε ό, τι είναι η ευτυχία, και όχι στο πώς επιτυγχάνεται.

Συνήθως περνάμε τη ζωή μας με μια λίστα πραγμάτων στο κεφάλι μας, τα οποία νομίζουμε ότι θα μας κάνουν ευτυχισμένους. Η επίτευξη αυτών των πραγμάτων μπορεί βεβαίως να βελτιώσει τη ζωή μας. Αλλά απατούμε τον εαυτό μας αν νομίζουμε ότι θα μας κάνουν μόνιμα ευτυχισμένους. Η ζωή είναι πολύ περίπλοκη για κάτι τέτοιο. Είμαστε ευάλωτα, ανασφαλή πλάσματα και αναπόφευκτα θα βιώνουμε απογοήτευση, απώλεια και δυστυχία. Με την αποκλειστική εστίαση στα πράγματα που νομίζουμε ότι θα μας κάνουν ευτυχισμένους, γινόμαστε τυφλοί σε άλλους τομείς της ζωής που έχουν σημασία.

Οι ψυχολόγοι αρχίζουν να εστιάζουν την προσοχή τους όχι μόνο στα συστατικά της ατομικής ευτυχίας αλλά και στις δυνατότητες που χρειάζεται ο άνθρωπος να είναι ευτυχισμένος σε αναπόφευκτα ανασφαλείς και εύθραυστες περιστάσεις. Για παράδειγμα, το λεγόμενο “δεύτερο κύμα” της θετικής ψυχολογίας ενδιαφέρεται τόσο για τα οφέλη των αρνητικών συναισθημάτων όσο και για τα θετικά. Η τάση της “σύνεσης”, εν τω μεταξύ, προτρέπει τους ανθρώπους να ξεπεράσουν τις ιδέες τους για το καλό και το κακό και αντί αυτού να μάθουν πώς να αποδεχθούν τα πράγματα όπως είναι.

Όσο περισσότερο επικεντρωνόμαστε στη λίστα των επιθυμητών πραγμάτων, τόσο περισσότερο αποτυγχάνουμε να δούμε τι πραγματικά έχει σημασία. Όταν είμαστε σίγουροι για τα πράγματα που μας κάνουν ευτυχισμένους και προσπαθούμε επειγόντως να τα επιτύχουμε, αποτυγχάνουμε να εκτιμήσουμε την αξία των πραγμάτων που έχουμε ήδη και των πολλαπλών άγνωστων ευκαιριών που έχουμε ακόμα να ανακαλύψουμε. 

Μπορούμε να εφαρμόσουμε αυτά τα ίδια μαθήματα σε εθνική κλίμακα.Η δημιουργία μιας ευτυχισμένης κοινωνίας δεν εξαρτάται μόνο από τη δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών. Εξαρτάται επίσης από τη δημιουργία των κατάλληλων θεσμών και διαδικασιών για την ανακάλυψη αυτών των συνθηκών.