Πώς οι ιοί μπορούν να μας σώσουν από τα βακτήρια

Ζήσης Ψάλλας

Κάθε μέρα, σε χώρες σε όλο τον κόσμο, οι άνθρωποι πεθαίνουν εξαιτίας ενός νέου ιού. Ωστόσο είναι επίσης αλήθεια ότι η συντριπτική πλειονότητα των ιών δεν μολύνει καθόλου τα ανθρώπινα όντα, ούτε γενικότερα τα θηλαστικά. Και πολλοί από αυτούς τους ιούς θα μπορούσαν στην πραγματικότητα να είναι καλοί για εμάς, είτε προωθώντας την υγεία μας είτε σώζοντάς μας από άλλες ασθένειες.

Ενώ τα βακτήρια είναι ζωντανοί οργανισμοί που παράγονται από ένα μόνο κύτταρο, ένας ιός είναι μια οντότητα που περιλαμβάνει μια δέσμη γενετικού υλικού με μια πρωτεϊνική επικάλυψη. Δεν διαθέτει τα μέσα για να εξασφαλίσει τη δική του ανεξάρτητη ύπαρξη, οπότε μολύνει ένα κύτταρο ξενιστή στο οποίο πειράζει τον κυτταρικό του μηχανισμό, επιτρέποντας στον ιό να δημιουργήσει αντίγραφά του. Για να γίνει αυτό, προσκολλάται στην επιφάνεια του κυττάρου και ρίχνει το γενετικό του υλικό στο κύτταρο παίρνοντας τον έλεγχο. 

Οι φάγοι μολύνουν πρώτα τα βακτήρια και στη συνέχεια πολλαπλασιάζονται γρήγορα. Ένας συναρπαστικός τομέας της έρευνας είναι η θεραπεία μέσω φάγων. Ένας ιός ειδικά για ένα επιβλαβές βακτήριο μπορεί να εξαλείψει αυτή τη μόλυνση από το ανθρώπινο σώμα, αφήνοντας τα ανθρώπινα κύτταρα ανέγγιχτα. Σε αυτή την εποχή που υπάρχει μικροβιακή αντοχή -όταν όλο και περισσότερα επιβλαβή βακτήρια γίνονται ανθεκτικά στα αντιβιοτικά- η καταπολέμηση των βακτηρίων με φάγους είναι μια πολλά υποσχόμενη στρατηγική. Τα αντιβιοτικά συνήθως σκοτώνουν ένα ευρύ φάσμα βακτηρίων, συχνά συμπεριλαμβανομένων εκείνων που μας ωφελούν.

Οι ιοί μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για την καταπολέμηση άλλων ιών. Σε μια πρόσφατη μελέτη των μαϊμούδων ρέζους και του ιού SIV (simian immunodeficiency virus), οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ένας άλλος ιός, ο κυτταρομεγαλοϊός ρέζους, θα μπορούσε να εξαναγκαστεί να παράγει τις ίδιες πρωτεΐνες με τον SIV. Αυτό σημαίνει ότι θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως εμβόλιο για να διδάξει αποτελεσματικά στο ανοσοποιητικό σύστημα των ζώων πώς να καταπολεμήσει τον SIV χωρίς έκθεση στον επιβλαβή ιό, μια απόκριση που διατηρείται με την πάροδο του χρόνου.

Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό επειδή οι ιοί ανοσοανεπάρκειας έχουν γίνει ειδικοί στο να κρύβονται από το ανοσοποιητικό σύστημα του ξενιστή με μεταλλάξεις.