Ζήσης Ψάλλας
Μια πρόσφατη μελέτη που συνέταξε ο Eric Cerino, επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Ψυχολογικών Επιστημών, εξέτασε τους καθημερινούς στρεσογόνους παράγοντες που βιώνουν οι ενήλικες και πώς αλλάζουν οι συναισθηματικές τους αντιδράσεις στο στρες καθώς μεγαλώνουν. Αυτή η μελέτη έγινε στα πλαίσιο του ερωτήματος πώς το άγχος μπορεί να γεράσει το σώμα μας πιο γρήγορα και να επηρεάσει την υγεία μας.
Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Developmental Psychology βασίζεται σε δεδομένα από την National Study of Daily Experiences (NSDE), μια έρευνα σε Αμερικανούς ενήλικες μεταξύ 22 και 77 ετών που ξεκίνησε το 1996. Τα καλά νέα είναι ότι το άγχος και οι επιπτώσεις του μειώνονται με την πάροδο του χρόνου, τόσο λόγω λιγότερων στρεσογόνων παραγόντων αλλά και επειδή όλες αυτές οι δεκαετίες αντιμετώπισης του άγχους εξοπλίζουν τους ανθρώπους να το αντιμετωπίζουν καλύτερα.
Η αναφερόμενη μείωση πιθανότατα σχετίζεται με άτομα που ξεπερνούν τις τυπικές αγχωτικές εμπειρίες της ζωής -ξεκίνημα νέας δουλειάς ή σχέσης, ανατροφή μικρών παιδιών, έναρξη καριέρας, ανησυχίες για τα χρήματα- όσο και με καλύτερους μηχανισμούς αντιμετώπισης και διαφορετική άποψη για τη ζωή.
«Καθώς μεγαλώνουμε και κάνουμε έναν απολογισμό του χρόνου που μας απομένει στη ζωή, οι προτεραιότητες, οι κοινωνικοί ρόλοι και τα κίνητρά μας στη ζωή αλλάζουν και μπορεί να οδηγήσουν σε λιγότερο άγχος λόγω της προτεραιότητας των καλών πραγμάτων στη ζωή και της προσπάθειας αποφυγής των περιττών πηγών καθημερινού στρες», είπε ο Cerino. «Καθώς μεγαλώνουμε, μπορεί να γινόμαστε καλύτεροι στη ρύθμιση των συναισθημάτων και στην αποφυγή πιθανών στρεσογόνων παραγόντων».
Η μελέτη NSDE είναι ένα μοναδικό σύνολο δεδομένων. Οι συμμετέχοντες μοιράστηκαν πληροφορίες για τη ζωή τους τα τελευταία 20 χρόνια. Κάθε λίγα χρόνια, οι συμμετέχοντες απαντούν σε μια σειρά ερωτήσεων στο τέλος κάθε μέρας για οκτώ συνεχόμενες ημέρες. Οι ερευνητές ρώτησαν πώς περνούσαν τις μέρες τους, τη διάθεσή τους, τα σωματικά συμπτώματα, τις αλληλεπιδράσεις τους και άλλες ερωτήσεις σχετικά με το είδος των αγχωτικών εμπειριών που είχαν κατά τη διάρκεια της ημέρας. Αυτή η μέθοδος τους επέτρεψε να βουτήξουν βαθιά στους διάφορους παράγοντες που προκάλεσαν στρες, στο πώς οι άνθρωποι αντέδρασαν διανοητικά, σωματικά και συναισθηματικά σε αυτούς τους στρεσογόνους παράγοντες και πώς αυτές οι αντιδράσεις άλλαξαν με τα χρόνια.
Η μελέτη έδειξε ότι η έκθεση στο καθημερινό στρες μειώνεται καθώς οι άνθρωποι μεγαλώνουν και οι αρνητικές συναισθηματικές αποκρίσεις τους στο καθημερινό στρες μειώνονται επίσης μέχρι περίπου την ηλικία των 55 ετών. Δεν εξέτασαν τους λόγους για αυτές τις αλλαγές, αλλά ο Cerino είπε ότι είχαν μια υπόθεση: Νέοι κοινωνικοί ρόλοι που είναι πιο πιθανό να αναλάβουν οι άνθρωποι νωρίτερα στην ενήλικη ζωή μπορεί να είναι αρκετά αγχωτικοί. Μπορεί να είναι πολλά, ειδικά για όσους αναλαμβάνουν πολλαπλούς κοινωνικούς ρόλους ταυτόχρονα.
«Αυτή η μελέτη μας βοηθά να καταλάβουμε πώς μοιάζει το καθημερινό άγχος καθώς μεγαλώνουμε», είπε. «Είναι ενθαρρυντικό να βλέπουμε μείωση της έκθεσης στο στρες καθώς μεγαλώνουμε, αλλά είναι επίσης σημαντικό να αναγνωρίζουμε πώς αλλάζουν οι συναισθηματικές μας αντιδράσεις στο στρες. Δεδομένης της προηγούμενης έρευνας από την ομάδα μας και άλλων που υποδηλώνουν ότι δεν είναι ο αριθμός των καθημερινών στρεσογόνων παραγόντων που βιώνουμε, αλλά οι συναισθηματικές μας αντιδράσεις σε αυτούς που σχετίζονται με την υγεία, ο εντοπισμός τρόπων αντιμετώπισης των στρεσογόνων παραγόντων μπορεί να συμβάλει σε υγιή αποτελέσματα γήρανσης».
Προηγούμενη έρευνα έδειξε ότι οι περιθωριοποιημένοι ενήλικες τείνουν να έχουν εντονότερα αρνητικά συναισθήματα στο καθημερινό στρες. Τα συστημικά εμπόδια στην πρόσβαση σε υγιείς μηχανισμούς αντιμετώπισης μπορούν να δημιουργήσουν ανισότητες και να αυξήσουν το άγχος. Η κοινωνία και ο τομέας της ψυχολογίας πρέπει να δώσουν προτεραιότητα στους τρόπους παροχής πόρων που προάγουν την ισότητα στην υγεία και υποστηρίζουν την υγιή γήρανση.
