Ζήσης Ψάλλας
Σχεδόν όλοι οι οργανισμοί εξελίχθηκαν αποκτώντας έναν μηχανισμό για μια γρήγορη ανταπόκριση στο χαμηλό οξυγόνο -μια κατάσταση που ονομάζεται υποξία.
Στον πυρήνα αυτής της αρχαίας απόκρισης βρίσκονται πρωτεΐνες που ονομάζονται παράγοντες προκαλούμενοι από υποξία (HIF: hypoxia-inducible factors), οι οποίες καθοδηγούν τα κύτταρα να ελαχιστοποιήσουν την κατανάλωση οξυγόνου και να μεγιστοποιήσουν την πρόσβασή τους σ’ αυτό. Οι HIF μπορούν να θεωρηθούν ως οι ήρωες που προσπαθούν να προστατεύσουν και να αναζωογονήσουν τα κύτταρα μπροστά την επείγουσα κατάσταση της υποξίας.
Η παρατεταμένη υποξία προκαλεί δυσλειτουργία σε πολλούς ιστούς. Στην παρούσα μελέτη, οι ερευνητές ανέπτυξαν μια νέα προσέγγιση για να μελετήσουν πώς λειτουργούν οι πρωτεΐνες που βοηθούν απέναντι στην υποξία.
Συγκρίνοντας πώς λειτουργούν τα βλαστοκύτταρα του εγκεφάλου και άλλοι ιστοί, όπως η καρδιά και το δέρμα, οι επιστήμονες επιβεβαίωσαν ότι οι πρωτεΐνες που ανταποκρίνονται στην υποξία έχουν ευεργετική λειτουργία για την επιβίωση των κυττάρων σε συνθήκες χαμηλού οξυγόνου σε όλους τους ιστούς.
Ωστόσο, αυτές οι ίδιες πρωτεΐνες που ανταποκρίθηκαν στην υποξία είχαν μια προηγουμένως μη εκτιμώμενη σκοτεινή πλευρά, καθώς ενεργοποίησαν επίσης άλλες κυτταρικές διεργασίες εκτός της βασικής ευεργετικής απόκρισης.
Η ερευνητική ομάδα έδειξε ότι αυτή η πρόσθετη -και προηγουμένως άγνωστη- απόκριση ήταν που εξασθένισε τη λειτουργία των εγκεφαλικών βλαστικών κυττάρων. Αυτό υποδηλώνει ότι, ενώ οι πρωτεΐνες που ανταποκρίνονται στην υποξία εξελίχθηκαν για να προωθήσουν την επιβίωση των κυττάρων σε όλους τους ιστούς του σώματος σε συνθήκες χαμηλού οξυγόνου, τα αποτελέσματά τους μπορούν επίσης να έχουν ακούσιες συνέπειες στη διαταραχή της λειτουργίας των κυττάρων.
Το αν η βλαβερή πλευρά της απόκρισης στην υποξία είναι μια απρόβλεπτη παθολογική επίδραση ή μια προηγουμένως μη ανακαλυφθείσα φυσιολογική διαδικασία που πάει στραβά σε ασθένειες, παραμένει άγνωστο.
Η μελέτη πάντως ανοίγει την πόρτα σε έναν νέο τρόπο σκέψης για το πώς τα κύτταρα αποκρίνονται στο χαμηλό οξυγόνο και πώς επηρεάζεται η υγεία και οι ασθένειες.
Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Cell Stem Cell.
