Ζήσης Ψάλλας
Οι ιοί δεν σκοτώνουν πάντα τα κύτταρα που μολύνουν. Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Βασιλείας ανακάλυψαν σε πειράματα με ποντίκια ότι τα κύτταρα έχουν τη δύναμη να αυτοθεραπεύονται και να εξαλείφουν τους ιούς. Ωστόσο, τα κύτταρα που έχουν μολυνθεί υφίστανται μακροπρόθεσμες αλλαγές. Τα ευρήματα μπορούν να δώσουν μια ένδειξη στο γιατί οι θεραπευμένοι που ξεπέρασαν την ηπατίτιδα C είναι πιο επιρρεπείς στον καρκίνο του ήπατος πολλά χρόνια αργότερα.
Οι ιοί χρειάζονται μια δομή των κυττάρων του σώματος για να πολλαπλασιαστούν. Με πολλούς τύπους ιών, αυτό σημαίνει τελικά θάνατο για το προσβεβλημένο κύτταρο εάν η μεμβράνη του διαλυθεί και οι νεοσυσταθέντες ιοί συρρέουν για να επιτεθούν σε νέα κύτταρα. Αλλά ορισμένοι ιοί δεν σκοτώνουν τα κύτταρα που μολύνουν -πιθανώς με στόχο τη διατήρηση της μόλυνσης όσο το δυνατόν περισσότερο- και αυτά περιλαμβάνουν τους ιούς της ηπατίτιδας Β και C που προκαλούν χρόνιες λοιμώξεις στον άνθρωπο.
Μέχρι τώρα, θεωρούνταν γενικά ότι τέτοιοι ιοί παραμένουν μόνιμα στα μολυσμένα κύτταρα του σώματος. Ωστόσο, μια ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τον καθηγητή Daniel Pinschewer από το Πανεπιστήμιο της Βασιλείας αναφέρει στο Journal of Experimental Medicine ότι αυτό δεν συμβαίνει. Τα πειράματα αφορούσαν έναν ιό ποντικιών που ονομάζεται ιός λεμφοκυτταρικής χοριομηνιγγίτιδας (LCMV), ο οποίος προκαλεί χρόνια λοίμωξη στο ήπαρ των ποντικιών -παρόμοια με τον ιό της ηπατίτιδας C στους ανθρώπους.
Ο ιός εξαλείφθηκε, αλλά όχι χωρίς ίχνη
Αυτό το μοντέλο επέτρεψε στους ερευνητές να αποδείξουν ότι ο ιός εξαφανίζεται από τα κύρια κύτταρα του ήπατος μετά από μια ορισμένη χρονική περίοδο. Δεν είναι ακόμη σαφές πώς ακριβώς συμβαίνει αυτό. Ωστόσο, οι ερευνητές μπόρεσαν να αποκλείσουν το ενδεχόμενο τα κύτταρα να χρειαστούν την υποστήριξη των ανοσοκυττάρων για να το κάνουν αυτό.
“Τα ηπατικά κύτταρα φαίνεται πως έχουν τον δικό τους μηχανισμό για την απομάκρυνση ενός ιού από μέσα τους”, είπε ο Peter Reuther, ένας από τους δύο κύριους συγγραφείς της μελέτης. Η χρόνια μόλυνση με τέτοιους ιούς βασίζεται σε μια συνεχή μόλυνση νέων κυττάρων.
Παρά την εκπληκτική αυτοθεραπευτική δύναμη των κυττάρων, η μόλυνση δεν περνάει χωρίς να αφήσει ίχνος. Όπως έδειξε η περαιτέρω ανάλυση των θεραπευμένων κυττάρων, το γενετικό τους προφίλ ήταν αλλαγμένο: ορισμένα γονίδια δεν “διαβάζονταν” πλέον στην ίδια ποσότητα όπως στα κύτταρα που δεν είχαν υποστεί μόλυνση. Η αλλαγή επηρέασε ιδιαίτερα τα γονίδια που σχετίζονται με την κυτταρική διαίρεση και τον κυτταρικό μεταβολισμό. Δεν είναι ακόμη σαφές πόσο καιρό επιμένουν αυτές οι αλλαγές.
Παράλληλα με την ηπατίτιδα C
“Βλέπουμε σημαντικούς παραλληλισμούς με άλλες μελέτες για θεραπευμένους ασθενείς με ηπατίτιδα C. Τα ηπατικά κύτταρα που είχαν μολυνθεί στο παρελθόν έδειξαν να αλλάζουν το γενικό υλικό που επηρεάζει τα γενετικά προγράμματα”, εξήγησε η Δρ. Katrin Martin, συν-συγγραφέας της εργασίας. Αυτό υποδηλώνει έντονα ότι τα ευρήματα που αποκτήθηκαν στα ποντίκια μπορούν να επεκταθούν στους ανθρώπους, τουλάχιστον από ορισμένες σημαντικές απόψεις. “Θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί ότι αυτές οι μακροπρόθεσμες αλλαγές είναι ένας λόγος για τον οποίο οι θεραπευμένοι ασθενείς που είχαν με ηπατίτιδα C έχουν αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του ήπατος”.
Σε περαιτέρω μελέτες, οι ερευνητές στοχεύουν να καθορίσουν εάν τέτοιες αλλαγές στα γενετικά προγράμματα αφορούν και κύτταρα άλλων οργάνων μετά από προσωρινές ιογενείς λοιμώξεις. Ταυτόχρονα, θέλουν επίσης να εντοπίσουν το μηχανισμό με τον οποίο τα κύτταρα του σώματος καταφέρνουν να απαλλαγούν από τους ιούς.
“Δύο ερωτήματα προκύπτουν από ιατρική σκοπιά”, είπε ο Pinschewer. “Πώς μπορούν να αποτραπούν αυτοί οι ιοί που εξαπλώνονται από κύτταρο σε κύτταρο σε μια χρόνια λοίμωξη και να επηρεάσουν τόσο μεγάλο αριθμό κυττάρων: Και είναι δυνατόν να αντιστραφούν οι αλλαγές στο γενετικό προφίλ για να αποφευχθεί η επακόλουθη βλάβη;” Το ζήτημα των μακροπρόθεσμων αλλαγών μετά από ιογενή λοίμωξη αφορά και άλλες παθήσεις, όπως π.χ. το άσθμα και η μακροχρόνια νόσος Covid.
