Ζήσης Ψάλλας
Οι ιοί είναι αναπόφευκτο μέρος της ζωής, ειδικά σε μια παγκόσμια ιική πανδημία. Ωστόσο, ρωτήστε έναν επιστήμονα εάν οι ιοί είναι ζωντανοί και θα λάβετε μια πολύ μικτή ανταπόκριση.
Η αλήθεια είναι ότι δεν καταλαβαίνουμε πλήρως τους ιούς και προσπαθούμε ακόμα να κατανοήσουμε τη ζωή. Ορισμένες ιδιότητες ζωντανών όντων απουσιάζουν από ιούς, όπως η κυτταρική δομή, ο μεταβολισμός (οι χημικές αντιδράσεις που λαμβάνουν χώρα στα κύτταρα) και η ομοιόσταση (διατηρώντας ένα σταθερό εσωτερικό περιβάλλον). Αυτό ξεχωρίζει τους ιούς από τη ζωή, όπως την ορίζουμε αυτήν τη στιγμή.
Υπάρχουν όμως και ιδιότητες που μοιράζονται οι ιοί με τη ζωή. Αναπτύσσονται, για παράδειγμα, μολύνοντας ένα κύτταρο ξενιστή και πολλαπλασιάζονται χρησιμοποιώντας τον ίδιο κυτταρικό μηχανισμό. Αλλά από μόνοι τους δεν μπορούν να πολλαπλασιαστούν -όπως π.χ. τα βακτήρια- γιατί δεν είναι κύτταρα. Είναι κάτι σαν ζόμπι. Είναι πρωτείνες που έχουν ένα περίβλημα αλλά έχουν και γενετικό υλικό. Πολλοί ιοί μπορούν να κόψουν το DNA των μολυσμένων κυττάρων και να το συνενώσουν στο δικό τους γενετικό υλικό έτσι ώστε να αντιγράφονται μαζί με το DNA του ξενιστή τους όποτε το κύτταρο διαιρείται.
Η ανακάλυψη γιγαντιαίων ιών έχει θολώσει τη διάκριση μεταξύ βακτηρίων και ιών. Μερικοί γιγαντιαίοι ιοί μπορούν να έχουν τόσα γονίδια όπως τα βακτήρια, και κωδικοποιούν λειτουργίες που προηγουμένως θεωρούνταν μοναδικές για τους κυτταρικούς οργανισμούς. Αυτές οι νέες πληροφορίες έχουν οδηγήσει σε σύγχυση περί του τι είναι οι ιοί.
Οι επιστήμονες πιστεύουν πως όλη η ζωή στη Γη προήλθε από έναν κοινό πρόγονο στο βαθύ γεωλογικό παρελθόν. Αυτό ήταν πολύ πριν είχαμε οξυγόνο, ή ακόμα και ηπείρους. Δεν γνωρίζουμε πώς μοιάζει αυτός ο πρόγονος, αλλά υποτίθεται ότι ήταν ένα πρωτόγονο κύτταρο που περιείχε τους βασικούς μηχανισμούς αντιγραφής γενετικού υλικού και έκφρασης πρωτεϊνών.
Τελικά, ποια είναι η απάντηση, είναι ιοί ζωντανά όντα; Δεν υπάρχει απάντηση επειδή στην πραγματικότητα δεν έχουμε καταλάβει ακόμα τι είναι η ζωή. Κάποια μέρα, αν έχει κάποια σημασία, μπορεί να είμαστε σε θέση να τη βρούμε. Για την ώρα λέμε, διπλωματικά, ότι πρόκειται για εξελισσόμενες οντότητες που σχετίζονται στενά με την κυτταρική ζωή. Αλλά αυτό που σίγουρα έχει σημασία είναι ότι οι ιοί μπορούν να μας αφανίσουν, όπως δείχνει και το πρόσφατο παράδειγμα του κορωνοϊού.
