Ζήσης Ψάλλας
Μειώνοντας την ντοπαμίνη ορισμένοι πιστεύουν ότι μπορούν να «επαναφέρουν» τον εγκέφαλό τους ώστε να είναι πιο αποτελεσματικοί και να εκτιμούν εύκολα τα απλά πράγματα. Η “άσκηση” αυτή ονομάστηκε “νηστεία ντοπαμίνης” αλλά τι ακριβώς είναι;
Η ντοπαμίνη είναι σημαντική στο σύστημα ανταμοιβής στον εγκέφαλο. Ενεργοποιείται από πρωτογενείς ανταμοιβές όπως φαγητό, σεξ και άλλα πράγματα που μας είναι αρεστά.Τα θετικά συναισθήματα συνδέονται με πιθανές ανταμοιβές και μπορούν να αυξήσουν τη δραστηριότητα της ντοπαμίνης ακόμη και αν δεν υπάρχει πραγματική ανταμοιβή. Απλά μια βόλτα σε ένα κατάστημα με γλυκά μπορεί να ενεργοποιήσει την ντοπαμίνη.
Η προσδοκία μιας ανταμοιβής ονομάζεται “επιθυμία” στη γλώσσα των νευροεπιστημών και η ντοπαμίνη στηρίζει την επιθυμία. Για παράδειγμα, ένας τοξικομανής μπορεί να αποφασίσει ότι δεν θέλει πλέον να παίρνει ναρκωτικά. Αλλά σε κάποια σημεία του εγκεφάλου του παραμένει η επιθυμία για ναρκωτικά. Το σύστημα επιθυμίας του εγκεφάλου αντιδρά στην απόφασή του γι’ αυτό και στα εξαρτημένα άτομα γίνονται προτροπές από τους γιατρούς να πάρουν κάποιο φάρμακο προκειμένου να κάμψουν την αντίσταση που προβάλλουν ορισμένα μέρη του εγκεφάλου.
Αυτοί που κάνουν τη νηστεία ντοπαμίνης πιστεύουν ότι μπορούν να μειώσουν τις επιθυμίες για τις ανεπιθύμητες συμπεριφορές. Λειτουργεί αυτό;
Όταν έχουμε επιθυμίες σημαίνει μια υπάρχει μια παρακίνηση να συμμετάσχουμε σε συμπεριφορές με αντίστοιχες ανταμοιβές. Συνεπώς, απλά κόβοντας αυτό που μας ανταμείβει δεν εμποδίζει απαραιτήτως τον εγκέφαλό μας να έχει την ίδια επιθυμία, ενεργοποιώντας την ντοπαμίνη. Εάν όμως θέλετε να περιορίσετε κάποιες δραστηριότητες διότι αισθάνεστε ότι είναι ανθυγιεινές ή με κάποιο τρόπο σας κάνουν κακό, όπως η υπερβολική κατανάλωση μεγάλου χρόνου στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης ή στην υπερκατανάλωση ορισμένων τροφών, τότε θα μπορούσατε να ξεκινήσετε μειώνοντας την έκθεσή σας σ’ αυτά. Για παράδειγμα, αν νομίζετε ότι πίνετε πολύ αλκοόλ, καταλήγοντας σε μπαρ με συναδέλφους τις περισσότερες νύχτες της εβδομάδας, προσπαθήστε να πάτε κάπου αλλού τα βράδια, π.χ. στον κινηματογράφο.
Τα συμπτώματα των ανθυγιεινών συμπεριφορών είναι παρόμοια με τα σημάδια της κατάχρησης ουσιών. Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν διάφορα θέματα συμπεριφοράς. Μπορεί να παρατηρήσετε ακόμη και συμπτώματα στέρησης (για παράδειγμα, κατάθλιψη και ευερεθιστότητα) όταν προσπαθήσετε να σταματήσετε μια συμπεριφορά στην οποία έχετε συνηθίσει και σας έγινε επιθυμητή. Σε αυτές τις περιπτώσεις, μπορεί να θέλετε να σκεφτείτε τη “διαγραφή” των ερεθισμάτων που διεγείρουν τους νευρώνες να παράγουν ντοπαμίνη κι αυτό ακριβώς είναι η νηστεία ντοπαμίνης.
