Ζήσης Ψάλλας
Νέες γνώσεις σχετικά με τις αντίθετες δράσεις των νευρικών ινών που παράγουν σεροτονίνη σε ποντίκια θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε φάρμακα για τη θεραπεία των εθισμών και της μείζονος κατάθλιψης. Επιστήμονες στην Ιαπωνία εντόπισαν ένα νευρικό μονοπάτι που εμπλέκεται στην επεξεργασία ανταμοιβών και δυσάρεστων ερεθισμάτων και καταστάσεων σε ποντίκια.
Η νέα οδός, που προέρχεται από μια δέσμη νευρικών ινών του εγκεφαλικού στελέχους που ονομάζεται διάμεσος πυρήνας ράχης, δρα αντίθετα με ένα προηγουμένως αναγνωρισμένο μονοπάτι ανταμοιβής/αποστροφής που προέρχεται από τον κοντινό ραχιαίο πυρήνα ράχης.
Προηγούμενες μελέτες έχουν αποκαλύψει ότι η ενεργοποίηση των νευρικών ινών που παράγουν σεροτονίνη από τον ραχιαίο πυρήνα ράχης στο εγκεφαλικό στέλεχος των ποντικών οδηγεί σε ένα ευχάριστο συναίσθημα που σχετίζεται με την ανταμοιβή.
Ωστόσο, οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs) -αντικαταθλιπτικά φάρμακα που αυξάνουν τα επίπεδα σεροτονίνης στον εγκέφαλο- αποτυγχάνουν να ασκήσουν ξεκάθαρα συναισθήματα ανταμοιβής και να αντιμετωπίσουν την απώλεια της ικανότητας αίσθησης ευχαρίστησης που σχετίζεται με την κατάθλιψη. Αυτό υποδηλώνει ότι υπάρχουν και άλλα νευρικά μονοπάτια που παράγουν σεροτονίνη στον εγκέφαλο που σχετίζονται με τα συναισθήματα της ανταμοιβής και της αποστροφής.
Για να μελετήσουν περαιτέρω τις νευρικές οδούς ανταμοιβής και αποστροφής του εγκεφάλου, ο νευροφαρμακολόγος Yu Ohmura από το Πανεπιστήμιο Hokkaido και ο φαρμακολόγος Kazuki Nagayasu από το Πανεπιστήμιο του Κιότο, μαζί με συναδέλφους τους σε άλλα πανεπιστήμια στην Ιαπωνία, εστίασαν την προσοχή τους στον διάμεσο πυρήνα της ράχης.
Οι επιστήμονες διεξήγαγαν μια μεγάλη ποικιλία δοκιμών για τη μέτρηση της δραστηριότητας των νευρώνων της σεροτονίνης σε ποντίκια, ως απόκριση στη διέγερση και την αναστολή της διάμεσης ράχης, χρησιμοποιώντας φθορίζουσες πρωτεΐνες που ανιχνεύουν την είσοδο ιόντων ασβεστίου, έναν δείκτη της νευρωνικής ενεργοποίησης με συγκεκριμένο κυτταρικό τρόπο.
Βρήκαν ότι, για παράδειγμα, το τσίμπημα της ουράς ενός ποντικιού -ένα δυσάρεστο ερέθισμα- αύξησε τον εξαρτώμενο από το ασβέστιο φθορισμό στους νευρώνες σεροτονίνης της διάμεσης ράχης. Η χορήγηση σε ποντίκια μιας λιχουδιάς όπως η ζάχαρη, από την άλλη πλευρά, μείωσε τον διάμεσο φθορισμό της σεροτονίνης της ράχης. Επίσης, η άμεση διέγερση ή αναστολή του μέσου πυρήνα της ράχης -χρησιμοποιώντας μια γενετική τεχνική που περιλαμβάνει φως- οδήγησε σε συμπεριφορές αποστροφής ή αναζήτησης ανταμοιβής, όπως αποφυγή ή επιθυμία παραμονής σε θάλαμο -ανάλογα με τον τύπο του ερεθίσματος που εφαρμόζεται.
«Αυτές οι νέες ιδέες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μια καλύτερη κατανόηση της βιολογικής βάσης των ψυχικών διαταραχών όπου συμβαίνει μια ανώμαλη επεξεργασία ανταμοιβών και αποστροφικών πληροφοριών, όπως ο εθισμός στα ναρκωτικά και η μείζονα καταθλιπτική διαταραχή», είπε ο Ohmura.
