Δρ. Μαρία Αποστολοπούλου
Ενδοκρινολόγος-Διαβητολόγος
Ενδοκρινολογική Κλινική Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ντίσελντορφ
Η βιταμίνη D είναι μια εξαιρετικά σημαντική βιταμίνη η οποία έχει μεγάλη επίδραση σε πολλά συστήματα του σώματός μας.
Αντίθετα με άλλες βιταμίνες, η βιταμίνη D λειτουργεί όπως μία ορμόνη, κάθε κύτταρο του σώματός μας έχει έναν υποδοχέα γι’ αυτήν.
Το σώμα μας την δημιουργεί από χοληστερόλη όταν το δέρμα εκτίθεται στο ηλιακό φως. Μπορούμε επίσης να την βρούμε σε συγκεκριμένες τροφές όπως τα λιπαρά ψάρια και τα πλήρη γαλακτοκομικά προϊόντα, ενώ είναι πολύ δύσκολο να λάβουμε αρκετή μόνο από την διατροφή.
Για τους περισσότερους ενήλικες, η συνιστώμενη διατροφική πρόσληψη βιταμίνης D είναι περίπου στις 600-800 διεθνείς μονάδες.
Η έλλειψη βιταμίνης D είναι πολύ συχνή. Υπολογίζεται ότι περίπου 1 δισ. άνθρωποι σ’ όλο τον κόσμο έχουν χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D.
Μερικοί από τους πιο κοινούς παράγοντες κινδύνου για ανεπάρκεια της βιταμίνης D είναι:
– Το σκούρο δέρμα.
– Η προχωρημένη ηλικία.
– Το να είναι κάποιος υπέρβαρος ή παχύσαρκος.
– Η μειωμένη πρόσληψη ψαριών και γαλακτοκομικών.
– Η διαμονή σε περιοχές μακριά από τον Ισημερινό όπου υπάρχει έλλειψη ήλιου όλο το χρόνο.
– Η χρήση αντηλιακού (αν και σαφώς είναι σημαντική για την πρόληψη δερματικών παθήσεων συμπεριλαμβανομένου και του καρκίνου του δέρματος).
– Η παραμονή σε εσωτερικούς χώρους
– Χρόνιες παθήσεις των νεφρών, παθήσεις του ήπατος ή υπερ-παραθυρεοειδισμός.
– Προβλήματα υγείας που επηρεάζουν την απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών όπως είναι η νόσος του Crohn ή η κοιλιοκάκη.
– Επέμβαση γαστρικής παράκαμψης.
– Χρήση συγκεκριμένων φαρμάκων που επηρεάζουν τον μεταβολισμό της βιταμίνης D.
Οι άνθρωποι που μένουν κοντά στον Ισημερινό, και εκτίθενται καθημερινά στον ήλιο, έχουν μειωμένες πιθανότητες να παρουσιάσουν έλλειψη βιταμίνης D καθώς το δέρμα τους παράγει αρκετή βιταμίνη ώστε να καλύψει τις ανάγκες του σώματος τους.
Πολλοί άνθρωποι δεν αντιλαμβάνονται ότι έχουν έλλειψη βιταμίνης γιατί τα συμπτώματα είναι γενικά ανεπαίσθητα. Μπορεί να μην τα αναγνωρίσετε εύκολα, ακόμα και αν έχουν σημαντική επίδραση στην ποιότητα ζωής σας.
Τα 8 σημάδια και συμπτώματα που προκύπτουν από την ανεπάρκεια της βιταμίνης D
1. Αρρωσταίνεις συχνά
Ένας από τους σημαντικότερους ρόλους της βιταμίνης D είναι ότι διατηρεί το ανοσοποιητικό σύστημα δυνατό ώστε να μπορεί να πολεμά τους ιούς και τα βακτήρια που προκαλούν τις λοιμώξεις.
Αυτό επιτυγχάνεται μέσω άμεσης αλληλεπίδρασης με τα κύτταρα τα οποία είναι υπεύθυνα για την καταπολέμηση της λοίμωξης.
Αρκετές μεγάλες έρευνες παρατήρησης έδειξαν ότι υπάρχει σύνδεση μεταξύ της ανεπάρκειας της βιταμίνης και των λοιμώξεων των αναπνευστικών οδών όπως βρογχίτιδα και πνευμονία.
Ένας αριθμός μελετών εντόπισε ότι η λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης D, σε δοσολογία πάνω από 4.000IU καθημερινά, μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο για λοιμώξεις της αναπνευστικής οδού. Παλαιότερη έρευνα, σε ανθρώπους με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (COPD), έδειξε ωστόσο ότι μόνο αυτοί που είχαν σοβαρή ανεπάρκεια βιταμίνης D βίωσαν τα σημαντικά οφέλη από την πρόσληψη υψηλής δόσης συμπληρωμάτων για έναν χρόνο.
2. Εξάντληση και κούραση
Η αίσθηση κούρασης μπορεί να έχει πολλές αιτίες και η έλλειψη βιταμίνης D μπορεί να είναι μια από αυτές. Δυστυχώς συχνά παραβλέπουμε αυτόν τον λόγο.
Μελέτες έδειξαν ότι πολύ χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D στο αίμα μπορεί να προκαλέσουν εξάντληση, η οποία θα έχει σοβαρή αρνητική επίδραση στην ποιότητα ζωής. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι οι έρευνες διαπίστωσαν πως η πρόσληψη συμπληρωμάτων βιταμίνης D μπορεί να μειώσει την έντονη κόπωση σε ανθρώπους με ανεπάρκεια.
3. Πόνος στα οστά και στην πλάτη
Η βιταμίνη D βοηθάει στην διατήρηση της υγείας των οστών με διάφορους τρόπους. Αυξάνει την απορρόφηση ασβεστίου στο αίμα και ενισχύει την επιμετάλλωση των οστών. Ο πόνος στα οστά και στην πλάτη μπορεί να αποτελεί ένδειξη ανεπαρκών επιπέδων βιταμίνης D στο αίμα. Μεγάλες μελέτες παρατήρησης διαπίστωσαν ότι η έλλειψη βιταμίνης σχετίζεται με το χρόνιο πόνο στην πλάτη. Μια μελέτη σε 98 άτομα, με οσφυαλγία, διαπίστωσε ότι η αυξημένη ένταση του πόνου συσχετίστηκε με χαμηλότερα επίπεδα βιταμίνης D. Μια άλλη αξιολόγηση 81 μελετών διαπίστωσε ότι άτομα με αρθριτικά, πόνους μυών και χρόνιο γενικευμένο πόνο, είχαν χαμηλότερα επίπεδα βιταμίνης D σε σύγκριση με άτομα που δεν είχαν αυτά τα συμπτώματα.
4. Κατάθλιψη
Η καταθλιπτική διάθεση μπορεί επίσης να αποτελεί σημάδι έλλειψης της βιταμίνης D. Σε μελέτες αξιολόγησης, οι ερευνητές συνέδεσαν την ανεπάρκεια βιταμίνης D με την κατάθλιψη, ιδιαίτερα σε ενήλικες.
Σε μια ανάλυση, 65% των μελετών παρατήρησης διαπίστωσαν την αλληλεξάρτηση μεταξύ των χαμηλών επιπέδων βιταμίνης και της κατάθλιψης.
Από την άλλη μεριά, οι περισσότερες από τις ελεγχόμενες δοκιμές, οι οποίες έχουν μεγαλύτερη βαρύτητα από τις μελέτες παρατήρησης, δεν έδειξαν κάποια σχέση ανάμεσα σ’ αυτά τα δύο. Παρ’ όλα αυτά, οι ερευνητές που αναλύουν τις μελέτες επισήμαναν ότι οι δοσολογίες της βιταμίνης D στις ελεγχόμενες μελέτες ήταν συχνά πολύ χαμηλές. Επιπλέον, παρατήρησαν ότι ορισμένες μελέτες μπορεί να μην είχαν αρκετά μεγάλη διάρκεια ώστε να διαπιστώσουν την επίδραση των συμπληρωμάτων στην διάθεση.
Ορισμένες έρευνες διαπίστωσαν ότι η πρόσληψη βιταμίνης D, από άτομα που παρουσιάζουν ανεπάρκεια, βελτιώνει την κατάθλιψη, συμπεριλαμβανομένης και της εποχικής κατάθλιψης, η οποία τυπικά εμφανίζεται κατά τους χειμερινούς μήνες.
5. Δύσκολη επούλωση πληγών
Η αργή επούλωση των τραυμάτων μετά από επέμβαση ή τραυματισμό μπορεί να αποτελεί σημάδι ότι τα επίπεδα της βιταμίνης D είναι πολύ χαμηλά.
Στην πραγματικότητα, αποτελέσματα μελετών σε δοκιμαστικό σωλήνα δείχνουν ότι η βιταμίνη αυξάνει την παραγωγή ενώσεων που είναι ζωτικής σημασίας για το σχηματισμό νέου δέρματος ως μέρος της διαδικασίας επούλωσης πληγών.
Μια αξιολόγηση τεσσάρων μελετών διαπίστωσε ότι η ανεπάρκεια βιταμίνης D έθεσε σε κίνδυνο ορισμένες περιπτώσεις επούλωσης σε άτομα που είχαν κάνει οδοντική χειρουργική.
Επίσης, διευκρινίστηκε ότι ο ρόλος της βιταμίνης D στον έλεγχο της φλεγμονής, και στην καταπολέμηση της μόλυνσης είναι σημαντικός για τη σωστή επούλωση.
Όσον αφορά τις μολύνσεις διαβητικού ποδιού διαπιστώθηκε ότι τα άτομα με σοβαρή ανεπάρκεια βιταμίνης D ήταν πιο πιθανό να έχουν υψηλότερα επίπεδα φλεγμονωδών δεικτών τα οποία μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο την επούλωση. Δυστυχώς, δεν υπάρχουν πολλές έρευνες σχετικά με την επίδραση των συμπληρωμάτων βιταμίνης D στην επούλωση τραυμάτων σε άτομα που παρουσιάζουν ανεπάρκεια.
Παρ’ όλα αυτά, μια έρευνα σε 60 άτομα με έλκη διαβητικού ποδιού, διαπίστωσε ότι η πρόσληψη συμπληρωμάτων βιταμίνης D για 12 εβδομάδες βελτίωσε σημαντικά την επούλωση των τραυμάτων.
6. Οστική Απώλεια – Οστεοπόρωση
Η βιταμίνη D παίζει σημαντικό ρόλο στην απορρόφηση του ασβεστίου και στον μεταβολισμό των οστών.
Πολλοί ηλικιωμένοι, οι οποίοι έχουν διαγνωστεί με οστική απώλεια, πιστεύουν ότι πρέπει να λαμβάνουν περισσότερο ασβέστιο. Όμως, υπάρχει περίπτωση να έχουν και ανεπάρκεια βιταμίνης D.
Η χαμηλή οστική πυκνότητα αποτελεί ένδειξη ότι τα οστά έχουν έλλειψη ασβεστίου και άλλων μεταλλικών στοιχείων. Αυτή η κατάσταση καθιστά τους ηλικιωμένους, και ειδικότερα τις γυναίκες, πιο επιρρεπείς σε κατάγματα.
Σε μια μεγάλη μελέτη παρατήρησης σε περισσότερες από 1.100 εμμηνοπαυσιακές ή μετα-εμμηνοπαυσιακές γυναίκες, οι ερευνητές διαπίστωσαν μεγάλη αλληλεξάρτηση μεταξύ των χαμηλών επιπέδων βιταμίνης D και της χαμηλής οστικής πυκνότητας.
Όμως, μια ελεγχόμενη μελέτη βρήκε ότι οι γυναίκες που είχαν ανεπάρκεια βιταμίνης D δεν παρουσίασαν καμία βελτίωση στην οστική τους πυκνότητα όταν έλαβαν υψηλή δοσολογία συμπληρωμάτων, ακόμα και εάν τα επίπεδα του αιματοκρίτη τους βελτιώθηκαν.
Ανεξαρτήτως των ευρημάτων, η επαρκής πρόσληψη βιταμίνης D και η διατήρηση των επιπέδων της σε φυσιολογικά επίπεδα μπορεί να αποτελεί μια καλή στρατηγική για την προστασία της οστικής πυκνότητας και την μείωση του κινδύνου κατάγματος.
7. Τριχόπτωση
Η τριχόπτωση στις γυναίκες έχει συνδεθεί με χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D, παρ’ όλο που υπάρχουν λίγες έρευνες μέχρι σήμερα.
Συγκεκριμένα, η έρευνα υποδεικνύει ότι τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D συνδέονται με την γυροειδή αλωπεκία, και μπορεί να είναι παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξης της νόσου.
Η γυροειδής αλωπεκία είναι ένα αυτοάνοσο νόσημα το οποίο χαρακτηρίζεται από σοβαρή απώλεια τριχών από το κεφάλι και άλλα μέρη του σώματος.
Μια έρευνα σε άτομα με γυροειδή αλωπεκία, αποκάλυψε ότι τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D τείνουν να συσχετιστούν με σοβαρή απώλεια τριχών.
Σε μια άλλη έρευνα, δόθηκε συνθετική μορφή βιταμίνης D, τοπικά για 12 εβδομάδες, και διαπιστώθηκε σημαντική αύξηση ανάπτυξης τριχών σε 48 ανθρώπους με γυροειδή αλωπεκία.
Πολλές τροφές, καθώς και θρεπτικά συστατικά, μπορεί να επηρεάσουν την υγεία των τριχών.
8. Μυϊκός πόνος
Οι αιτίες των μυϊκών πόνων είναι δύσκολο να εντοπιστούν. Υπάρχουν κάποια στοιχεία ότι η ανεπάρκεια σε βιταμίνη D μπορεί να είναι μια πιθανή αιτία των μυϊκών πόνων σε παιδιά και ενήλικες.
Σε μια έρευνα, το 71% των ατόμων με χρόνιο πόνο βρέθηκε να έχει έλλειψη βιταμίνης D.
Ο υποδοχέας της βιταμίνης D βρίσκεται σε νευρικά κύτταρα τα οποία ονομάζονται αλγοϋποδοχείς και τα οποία αισθάνονται τον πόνο.
Σύμφωνα με μια άλλη αξιολόγηση, η βιταμίνη D μπορεί να συνδέεται με τις οδούς σηματοδότησης πόνου του σώματος, οι οποίες μπορεί να παίξουν σημαντικό ρόλο στον χρόνιο πόνο.
Κάποιες έρευνες διαπίστωσαν ότι η πρόσληψη μεγάλων δόσεων συμπληρωμάτων βιταμίνης D, μπορεί να μειώσει τους πόνους διαφόρων μορφών σε άτομα που παρουσιάζουν ανεπάρκεια της βιταμίνης.
Μια μελέτη σε 120 παιδιά με ανεπάρκεια βιταμίνης D, τα οποία υπέφεραν από αυξανόμενους πόνους, διαπίστωσε ότι μία μόνο δόση της βιταμίνης μείωσε τον πόνο σε ποσοστό 57%.
Συμπέρασμα
Η ανεπάρκεια βιταμίνης D είναι ευρέως διαδεδομένη, παρ’ όλα αυτά πολλοί άνθρωποι δεν είναι ενήμεροι.
Η άγνοια αυτή οφείλεται στο γεγονός ότι τα συμπτώματα είναι συχνά ασαφή, μη συγκεκριμένα και είναι δύσκολο κάποιος να καταλάβει εάν οφείλονται σε χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D ή σε άλλους παράγοντες.
Εάν πιστεύετε ότι μπορεί να έχετε ανεπάρκεια βιταμίνης, είναι απαραίτητο να μιλήσετε πρώτα με τον ιατρό σας και να ελέγξετε τον αιματοκρίτη σας.
Ευτυχώς, η ανεπάρκεια βιταμίνης D είναι εύκολο να ρυθμιστεί.
Μπορείτε επίσης να αυξήσετε την έκθεσή σας στον ήλιο ή να προσθέσετε στην διατροφή σας τροφές πλούσιες σε βιταμίνη D όπως τα λιπαρά ψάρια ή πλήρη γαλακτοκομικά προϊόντα.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο ιατρός σας μπορεί να σας συστήσει την πρόσληψη συμπληρωμάτων βιταμίνης.D. Καθώς η αλόγιστη πρόσληψη χωρίς έλεγχο των επιπέδων στο αίμα μπορεί επίσης να αποβεί επικίνδυνη για τον οργανισμό πρέπει πάντα να συμβουλεύεστε το γιατρό σας.
