Αθηροσκλήρωση: Πώς το ανοσοποιητικό σύστημα αποσταθεροποιεί τις πλάκες

Ζήσης Ψάλλας

Στο Ινστιτούτο Καρδιαγγειακής Πρόληψης του Ludwig-Maximilians-Universität München, ο Oliver Söhnlein και οι συνεργάτες τους διερεύνησαν τους μοριακούς μηχανισμούς που αποτελούν τη βάση χρόνιων φλεγμονωδών διαταραχών, συμπεριλαμβανομένης της αθηροσκλήρωσης.

Αυτές οι καταστάσεις οφείλονται σε μεγάλο βαθμό σε ανεπίλυτες έμφυτες ανοσοαποκρίσεις.

Οι ερευνητές επικεντρώθηκαν στο ρόλο των κυττάρων που είναι γνωστά ως ουδετερόφιλα, τα οποία αποτελούν ένα μεγάλο μέρος του έμφυτου ανοσοποιητικού συστήματος.

Η νέα μελέτη περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο τα ουδετερόφιλα βλάπτουν τους ιστούς ξεκινώντας έναν προηγουμένως μη αναγνωρισμένο τύπο προκαλούμενου κυτταρικού θανάτου. 

Η αθηροσκλήρωση χαρακτηρίζεται από την συσσώρευση πλούσιων σε λίπος εναποθέσεων γνωστών ως πλάκες κάτω από το στρώμα ενδοθηλιακών κυττάρων που σχηματίζει το εξωτερικό τοίχωμα των αρτηριών.

Τα ανοσοκύτταρα μεταναστεύουν σε θέσεις σχηματισμού της πλάκας μέσω του αίματος ως απόκριση σε συγκεκριμένα βιοχημικά σήματα. Εισέρχονται στον υποκείμενο ιστό με διείσδυση μεταξύ των ενδοθηλιακών κυττάρων, ενώ απελευθερώνουν χημικές ενώσεις που προσελκύουν ακόμα περισσότερα ανοσοκύτταρα, μέχρις ότου κάποια στιγμή η φλεγμονώδης αντίδραση γίνει χρόνια.

Η χρόνια φλεγμονή αυξάνει την πιθανότητα ότι η συνεχής αύξηση της πλάκας θα οδηγήσει σε ρήξη της. Μόλις συμβεί κάτι τέτοιο, η πλάκα μπορεί να προκαλέσει θρόμβο και να εμποδίσει τη ροή του αίματος. Αυτό μπορεί να προκαλέσει καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό επεισόδιο.

Τα ουδετερόφιλα μπορούν να διαδραματίσουν ένα ιδιαίτερα ολέθριο ρόλο στην αποσταθεροποίηση των πλακών. Τα κύτταρα αυτά συνδέονται με τα κύτταρα των λείων μυών που βρίσκονται κάτω από το τοίχωμα των αρτηριών και ενεργοποιούνται. Η ενεργοποίηση έχει ως αποτέλεσμα την απελευθέρωση του χρωμοσωμικού DNA και των σχετιζόμενων με αυτό ιστονών, οι οποίες είναι κυτταροτοξικές.

Οι ελεύθερες ιστόνες σκοτώνουν τα γειτονικά κύτταρα, και στην περίπτωση της αθηροσκλήρωσης σκοτώνουν τα λεία μυικά κύτταρα. Οι ιστόνες προκαλούν το θάνατο των λείων μυικών κυττάρων προκαλώντας το σχηματισμό πόρων στις μεμβράνες τους. Αυτό επιτρέπει στο εξωκυτταρικό υγρό να μπει μέσα στα κύτταρα και να τα κάνει να “σκάσουν”. Η απώλεια των λείων μυικών κυττάρων με τη σειρά της αποσταθεροποιεί πλάκες, καθώς οι τελευταίες δεν υποστηρίζονται πλέον από τα λεία μυικά κύτταρα.

H μελέτη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature.