Γράφει η Καθ. Ελένη Γιαμαρέλλου, Παθολόγος – Λοιμωξιολόγος
Δ/ντρια ΣΤ’ Παθολογικής Κλινικής ΥΓΕΙΑ
Τους τελευταίους μήνες βρίσκεται σε εξέλιξη επιδημία ιλαράς σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες (Αυστρία, Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Ισπανία, Μάλτα, Βουλγαρία, Ουκρανία, Τσεχία, Δανία, Ουγγαρία, Πορτογαλία, Σουηδία, Ρουμανία, Ιταλία, Ελλάδα).
Από το Φεβρουάριο του 2016 εμφανίστηκαν τα πρώτα κρούσματα στη Ρουμανία και στη συνέχεια η επιδημία εξαπλώθηκε σε περισσότερες από 15 Ευρωπαϊκές χώρες με περισσότερες από 15.000 περιπτώσεις και 41 θανάτους. Η Ρουμανία εξακολουθεί να έχει τα πρωτεία με περισσότερες από 8.500 περιπτώσεις και 31 θανάτους και ακολουθεί η Ιταλία με περισσότερες από 3.400 περιπτώσεις.
Στη χώρα μας η τελευταία επιδημία ιλαράς καταγράφηκε το 2010 και το 2011 με 149 και 40 κρούσματα αντίστοιχα ενώ κατά τα έτη 2015 και 2016 δεν είχε δηλωθεί κρούσμα ιλαράς. Σύμφωνα με το ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. στην παρούσα επιδημία και μέχρι τις 28/09/2017 στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί 196 κρούσματα ιλαράς, με μεγαλύτερη συχνότητα στη Ν. Ελλάδα (Αττική-Πελοπόννησος). Η επιδημία αφορά κυρίως μικρά παιδιά από κοινότητες Ρομά, καθώς και άτομα 25-44 ετών από τον γενικό πληθυσμό μεταξύ των οποίων και 12 επαγγελματίες υγείας που ήσαν επίνοσοι στην ιλαρά διότι ήταν ανεμβολίαστοι ή ατελώς εμβολιασμένοι. Στα 196 δηλωθέντα κρούσματα 95% ήταν ανεμβολίαστα και 5% ατελώς εμβολιασμένα (1 δόση).
Η ιλαρά εμφανίζεται με φαρυγγοαμυγδαλίτιδα, επιπεφυκίτιδα και υψηλά πυρετικά κύματα ενώ το χαρακτηριστικό εξάνθημα παρατηρείται μετά την 4η ημέρα. Δεδομένου ότι η μετάδοση της ιλαράς γίνεται κατά το γριπώδες προστάδιο με σταγονίδια 4-6 ημέρες πριν την εμφάνιση του χαρακτηριστικού ιλαροειδούς εξανθήματος, προκειμένου να προληφθεί η νοσοκομειακή μετάδοση, απαιτούνται τα ακόλουθα:
1. Άμεσος εμβολιασμός με 2 δόσεις κατά της ιλαράς όλων των ατόμων του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού που έχουν γεννηθεί μετά το 1970 και γνωρίζουν ότι είναι ανεμβολίαστα και ότι δεν έχουν νοσήσει από ιλαρά. Όσοι έχουν λάβει λιγότερες από 2 δόσεις MMR εμβολίου θα εμβολιαστούν με μία συμπληρωματική δόση.
2. Στις περιπτώσεις των ατόμων που γεννήθηκαν μετά το 1970 και δεν γνωρίζουν εάν έχουν εμβολιαστεί ή δεν είναι γνωστό εάν έχουν νοσήσει από ιλαρά, πρέπει να γίνεται άμεσα μία δόση εμβολίου MMR.
3. Άτομα του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού με διαπιστωμένη εγκυμοσύνη ή ανοσοκατεσταλμένοι δεν πρέπει να εμβολιαστούν. Τα άτομα αυτά εάν δεν έχουν νοσήσει από ιλαρά ή γνωρίζουν ότι δεν έχουν εμβολιαστεί, εφόσον νοσηλεύουν ασθενείς υπόπτους ή/με ιλαρά, θα πρέπει να ακολουθούν ειδικές οδηγίες προφύλαξης.
4. Στην περίπτωση εγκυμοσύνης εάν από λάθος ή άγνοια γίνει το εμβόλιο της ιλαράς, ποτέ δεν πρέπει να διακόπτεται η εγκυμοσύνη (πρόσφατες οδηγίες του CDC).
5. Η παροχή φροντίδας και γενικότερα η διαχείριση ύποπτων ή επιβεβαιωμένων κρουσμάτων ιλαράς συνίσταται να γίνεται ΜΟΝΟΝ από επαγγελματίες υγείας που είναι άνοσοι έναντι της ιλαράς. Άνοσοι έναντι της ιλαράς θεωρούνται μόνο όσοι έχουν ιστορικό νόσου ή όσοι έχουν κάνει και τις δύο (2) δόσεις του εμβολίου. Δεν επιτρέπεται η παροχή φροντίδας και γενικότερα η διαχείριση αυτών των περιστατικών, από επαγγελματίες υγείας που είναι ανοσοκατεσταλμένοι ή όπως και γυναίκες που βρίσκονται σε κατάσταση εγκυμοσύνης.
6. Όσοι γεννήθηκαν προ του 1970 θεωρούνται άνοσοι στην ιλαρά.
Συχνές ερωτήσεις
Είμαι 50 ετών και δεν γνωρίζω αν έχω εμβολιαστεί από ιλαρά. Τι πρέπει να κάνω;
Εφόσον γεννήθηκε κάποιος μετά το 1970, είναι ευάλωτος στην ιλαρά. Επομένως, πρέπει να γίνει έλεγχος ειδικών αντισωμάτων έναντι της ιλαράς στον ορό. Εάν είναι αρνητικά, θα πρέπει να εμβολιαστεί το άτομο με δύο δόσεις εμβολίου MMR με διαφορά ενός μηνός.
Γεννήθηκα το 1965 και δεν γνωρίζω αν έχω νοσήσει ή εμβολιαστεί από ιλαρά. Τι πρέπει να κάνω;
Αφού γεννήθηκε κάποιος πριν το 1970, δεν πρέπει να κάνει τίποτα, θεωρείται άνοσος για την ιλαρά.
Είμαι 20+ και στο βιβλιάριο μου φαίνεται ότι έχω κάνει μόνο μια δόση του εμβολίου MMR (ιλαράς, παροτίτιδας, ερυθράς). Τι πρέπει να κάνω;
Πρέπει άμεσα να γίνει άλλη μία δόση εμβολίου MMR.
Είμαι 30+ και είμαι στον 6ο μήνα της δεύτερης εγκυμοσύνης μου. Δεν γνωρίζω αν έχω εμβολιαστεί για ιλαρά. Μπορώ να κάνω το εμβόλιο;
Όχι, διότι ο ιός είναι εξασθενημένος. Εντούτοις, αν κατά λάθος έγινε το εμβόλιο MMR κατά την εγκυμοσύνη, δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος για το έμβρυο και πρέπει να συνεχιστεί απρόσκοπτα η εγκυμοσύνη.
Είμαι 40 ετών γνωρίζω ότι δεν έχω εμβολιαστεί για ιλαρά, αλλά όταν ήμουν 10 ετών αρρώστησα από υψηλό πυρετό και έβγαλα εξανθήματα σε όλο μου το σώμα. Ο παιδίατρος είπε ότι μάλλον ήταν ιλαρά. Τι πρέπει να κάνω;
Θα πρέπει να ελεγχθεί παρουσία ειδικών αντισωμάτων έναντι της ιλαράς στο αίμα για να διευκρινιστεί εάν ήταν ή όχι ιλαρά ή λοίμωξη στην ηλικία των 10 ετών, δεδομένου ότι και άλλες ιώσεις μπορούν να προκαλέσουν παρόμοια κλινική εικόνα.
Είμαι 60 ετών και δεν έχω κάνει το εμβόλιο κατά της γρίπης αλλά ούτε για ιλαρά. Τι πρέπει να κάνω;
Πρέπει να γίνει το εμβόλιο της γρίπης αρχές Νοεμβρίου αλλά δεν χρειάζεται εμβόλιο για την ιλαρά αφού γεννήθηκε πριν το 1970. Είναι όμως ενδεδειγμένο να γίνει και το νέο εμβόλιο για τον πνευμονιόκοκκο (Prevenar 13) ένα μήνα πριν το εμβόλιο της γρίπης εφόσον δεν έχει ήδη γίνει το Prevenar 13.
