Σύνταξη – επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Για χρόνια, οι γιατροί δεν είχαν επαρκή κλινική καθοδήγηση σχετικά με τον καλύτερο τρόπο αντιμετώπισης της πνευμονικής εμβολής. Τώρα, μια νέα μελέτη παρέχει σαφήνεια σχετικά με τις επιλογές, οι οποίες θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην εξοικονόμηση χρόνου και ζωών.
Φτάνοντας στις ΗΠΑ μετά από μια πτήση 14 ωρών, ένας επιβάτης δυσκολεύεται ξαφνικά να αναπνεύσει και καταρρέει. Ο ένοχος: ένας θρόμβος αίματος στους πνεύμονές του. Γνωστή ως πνευμονική εμβολή, κατά την οποία τα αιμοπετάλια έχουν εγκλωβιστεί σε ινώδεις πρωτεΐνες, εμποδίζοντας την αρτηριακή κυκλοφορία και προκαλώντας πόνο στο στήθος, δύσπνοια και ενδεχομένως, καρδιακή ανακοπή και θάνατο. Οι πνευμονικές εμβολές επηρεάζουν περίπου 350.000 Αμερικανούς κάθε χρόνο και στις περισσότερες περιπτώσεις, οι γιατροί συνταγογραφούν από του στόματος αντιπηκτικά στους ασθενείς χαμηλού κινδύνου και απλώς περιμένουν να διαλυθεί ο θρόμβος.
Όμως αυτή δεν ήταν μια από από αυτές τις περιπτώσεις. Αφού ο επιβάτης μεταφερθεί εσπευσμένα στο νοσοκομείο, οι θεράποντες ιατροί πρέπει να αποφασίσουν γρήγορα πώς θα προχωρήσουν. Μέχρι αρκετά πρόσφατα, είχαν περιορισμένες επιλογές θεραπείας και σε μια τέτοια έκτακτη ανάγκη θα έπρεπε να χορηγήσουν ενδοφλέβια δόση ενός ισχυρού φαρμάκου – γνωστού ως ηπαρίνη για τη διάλυση του θρόμβου. Αλλά γενικά, η έγχυση αντιπηκτικού κατευθείαν στο καρδιαγγειακό σύστημα ενός ασθενούς ενέχει τον κίνδυνο σοβαρής εσωτερικής αιμορραγίας.
Μια καλύτερη εναλλακτική ήρθε στην αγορά πριν από μια δεκαετία με την έγκριση από το FDA του Ενδαγγειακού Συστήματος EKOS, το οποίο χρησιμοποιεί έναν ενδοφλέβιο καθετήρα και χορηγεί προσεκτικά το αντιπηκτικό φάρμακο απευθείας στον θρόμβο αίματος, μαζί με κύματα υπερήχων για να επιτρέψει τη βαθύτερη διασπορά του φαρμάκου και τη διάλυση του θρόμβου. Ακόμη πιο πρόσφατα, εμφανίστηκε μια άλλη τεχνολογία, που ονομάζεται μηχανική θρομβεκτομή, η οποία απέχει από τη χρήση αντιπηκτικού φαρμάκου εντελώς και στοχεύει στην φυσική εξαγωγή του θρόμβου.
Οι δύο καινοτομίες σημαίνουν ότι οι σημερινοί γιατροί έχουν επιλογές πέρα από τα αντιπηκτικά, η καθεμία με τους κινδύνους και τα οφέλη της. Αυτό που δεν έχουν ωστόσο, είναι η σαφής κλινική καθοδήγηση σχετικά με το ποια θεραπεία να χρησιμοποιήσουν και πότε. Αυτό σημαίνει ότι οι γιατροί που παίρνουν αποφάσεις ζωής ή θανάτου αφήνονται μόνοι τους σε μια περίοδο που η πνευμονική εμβολή έχει γίνει η πιο κοινή αιτία θανάτου που μπορεί να προληφθεί σε νοσηλευόμενους ασθενείς – και όταν τα ποσοστά θνησιμότητας αυξάνονται. Η χρήση δεδομένων για να αποφασιστεί η αντίστοιχη ασφάλεια και αποτελεσματικότητα κάθε επιμέρους διαδικασίας θα μπορούσε να βοηθήσει στην εξοικονόμηση χρόνου και ζωών.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Boston Scientific, μια εταιρεία ιατρικών συσκευών με έδρα το Marlborough της Μασαχουσέτης και κατασκευάστρια του συστήματος EKOS, αποφάσισε να αναζητήσει δεδομένα τρίτων. Η εταιρεία στράφηκε σε μια ομάδα ανεξάρτητων ερευνητών που ανέλαβαν να συγκρίνουν τα αποτελέσματα της τεχνολογίας EKOS με αυτά της μηχανικής θρομβεκτομής, χρησιμοποιώντας μια νέα προσέγγιση στα δεδομένα ασθενών από μια startup που ονομάζεται Truveta. «Θα ηταν πραγματικα θαυμάσιο αν θα μπορούσα να λαμβάνω δεδομένα πραγματικού κόσμου από αρχεία υγειονομικής περίθαλψης», λέει ο Δρ Michael R. Jaff, επικεφαλής ιατρικός υπεύθυνος για ενδαγγειακές παρεμβάσεις στη Boston Scientific. «Θα ηταν το Άγιο Δισκοπότηρο».
Η μελέτη που ονομάστηκε REAL- PE, είχε ως στόχο να συγκρίνει το σύστημα EKOS με μια συσκευή μηχανικής θρομβεκτομής, το σύστημα FlowTriever. Οι ερευνητές «κοσκίνισαν» το θησαυροφυλάκιο των ανώνυμων ηλεκτρονικών αρχείων υγείας της Truveta, που προερχόταν από 83 εκατομμύρια ασθενείς και εντόπισαν 2.259 ασθενείς που είχαν λάβει θεραπεία με οποιαδήποτε από τις δύο συσκευές στο διάστημα από 2009 μέχρι 2023. Συνδυάζοντας αναλυτικά δεδομένα, οι συγγραφείς της μελέτης REAL-PE μπόρεσαν να συγκρίνουν τόσο τις άμεσες (πχ εγκεφαλική αιμορραγία) όσο και τις μακροπρόθεσμες(πχ επανεισαγωγή στο νοσοκομείο εντός 30 ημερών) επιπλοκές της κάθε θεραπευτικής παρέμβασης. «Χρειαζόμασταν να καλύψουμε το κενό μεταξύ των απλών δεδομένων παρατήρησης και των τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων δοκιμών, ώστε να μπορέσουμε να απαντήσουμε στο ερώτημα του τι συμβαίνει στον πραγματικό κόσμο», λέει ο Δρ Peter Monteleone, κύριος ερευνητής της μελέτης
Τα αποτελέσματα της μελέτης REAL-PE, που δημοσιεύθηκαν σε πέντε μήνες με ταχύτητα φωτός τον Οκτώβριο του 2023, επιβεβαίωσαν τη σημασία του πλαισίου στη θεραπεία της πνευμονικής εμβολής. Για χρόνια, οι θεραπείες με βάση τη λύση του θρόμβου είχαν υποστεί στίγμα λόγω του κινδύνου σοβαρής αιμορραγίας, γέρνοντας έτσι το πεδίο υπέρ της καθαρά μηχανικής επιλογής της συσκευής FlowTriever. Όμως στην πράξη, η μελέτη διαπίστωσε ότι το σύστημα EKOS είχε ως αποτέλεσμα λιγότερα σημαντικά αιμορραγικά επεισόδια καθώς και χαμηλότερους αριθμούς θνησιμότητας και επανεισαγωγές εντός 30 ημερών.
Αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι οι συσκευές μηχανικής θρομβεκτομής ενέχουν τους δικούς τους κινδύνους, μεταξύ των οποίων και οι επιπλοκές που μπορεί να προκύψουν από την εισαγωγή ενός μεγάλου καθετήρα μέσω της βουβωνικής χώρας και της καρδιάς, στους πνεύμονες.
Αποφάσεις με χρήση δεδομένων
Ίσως το πιο σημαντικό εύρημα τη μελέτης ήταν ότι δεν υπάρχουν βάσιμοι λόγοι για να προτιμηθεί σταθερά η μια μέθοδος έναντι της άλλης. «Διαπιστώσαμε ότι πολλοί κλινικοί ιατροί τείνουν να ομαδοποιούνται, χωρίς καλό λόγο, στη χρήση μιας μεθόδου ή απλά στη χρήση μιας άλλης βάσει των δικών τους εκτιμήσεων», λέει ο Monteleone. «Δεν νομίζω ότι μπορεί να κοιτάξει κανείς τη μελέτη REAL-PE και να πει ότι θα χρησιμοποιήσει μόνο τη θρομβεκτομή. Τα δεδομένα δεν το υποστηρίζουν – και για πρώτη φορά, υπάρχουν δεδομένα».
Από μόνες τους, η REAL-PE και άλλες μελέτες που χρησιμοποιούν δεδομένα πραγματικού κόσμου δεν θα καθορίσουν κλινικές κατευθυντήριες γραμμές για τη θεραπεία των πνευμονικών εμβολών – αυτό είναι κάτι που αφορά τις τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές, όπως το HI-PEITHO, μια δοκιμή που αφορά το σύστημα EKOS και βρίσκεται σε εξέλιξη αυτή τη στιγμή. Ωστόσο, τέτοιες μελέτες προσθέτουν μια άλλη διάσταση στο αυξανόμενο σύνολο στοιχείων που πρέπει να εξετάσουν οι γιατροί και μπορεί να βοηθήσουν στον καθορισμό του σχεδιασμού μελλοντικών τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων δοκιμών. Εν τω μεταξύ, τα αποτελέσματα της μελέτης REAL-PE προσφέρουν εμπειρικούς κανόνες βάσει δεδομένων για τους γιατρούς που λαμβάνουν επείγουσες αποφάσεις θεραπείας. «Δεδομένα όπως αυτά προσφέρουν έναν βαθμό άνεσης στους γιατρούς ότι βρίσκονται στο σωστό δρόμο και τη δυνατότητα να επανεκτιμήσουν κριτικά τις επιλογές τους όταν γίνουν οι τυχαιοποιημένες δοκιμές».
Για έναν γιατρό που αποφασίζει στη στιγμή ποια μέθοδος θα μπορούσε να σώσει τη ζωή ενός ασθενούς, η κατοχή και γνώση αυτών των δεδομένων που θα βοηθήσει στην καθοδήγηση της διαίσθησης του θα μπορούσε να κάνει τη μεγάλη διαφορά.
Πηγή: Fast Company
