Ρεπορτάζ: Ζήσης Ψάλλας, Σωτήρης Σκουλούδης
Η ταχεία αύξηση της ευαισθητοποίησης και της χρήσης ηλεκτρονικών τσιγάρων έχει προκαλέσει διαμάχες μεταξύ των ερευνητών. Ένα από τα ζητήματα που έχουν διχάσει τους επιστήμονες είναι εάν το ηλεκτρονικό τσιγάρο προάγει το κάπνισμα ή βοηθάει στη διακοπή του καπνίσματος.
Τώρα, μια νέα ελληνική μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Internal and Emergency Medicine καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το άτμισμα συνδέεται με σημαντικά αυξημένη πιθανότητα διακοπής του καπνίσματος. Στην πραγματικότητα, το ηλεκτρονικό τσιγάρο συνδέθηκε με αυξημένη πιθανότητα διακοπής του καπνίσματος κατά 11 φορές για τα άτομα που έκαναν καθημερινή χρήση του.
Η συχνότητα του καπνίσματος στην Ελλάδα είναι υψηλή αλλά μειώνεται τα τελευταία χρόνια. Έρευνα του Ευρωβαρόμετρου, το 2016, ανέφερε ότι η Ελλάδα έχει τον υψηλότερο επιπολασμό του καπνίσματος στην Ευρωπαϊκή Ένωση μεταξύ ατόμων ηλικίας ≥15 ετών, φτάνοντας το 37% ενώ μια πρόσφατη ελληνική μελέτη ανέφερε ότι το ποσοστό καπνίσματος στον νομό Αττικής είναι 32,6% ενήλικες.
Οι επιστήμονες προσπαθούν να καταλάβουν αν η χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου έχει θετική επίδραση στην τάση μείωσης του καπνίσματος. Ενώ δεν μπορεί να τεκμηριωθεί ότι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα είναι ο λόγος για τους υψηλότερους ρυθμούς διακοπής του καπνίσματος, η παρούσα μελέτη παρέχει έμμεσες ενδείξεις ότι η πρόοδος στον έλεγχο του καπνίσματος θα μπορούσε να αποδοθεί τουλάχιστον εν μέρει στην αυξανόμενη χρήση ηλεκτρονικών τσιγάρων στην Ελλάδα.
Η μελέτη πραγματοποιήθηκε από επιστημονικές ομάδες του Ωνάσειου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου, της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας και των Πανεπιστημίων Πατρών και Μακεδονίας. Αποτελεί μια ανάλυση στοιχείων παλιότερης έρευνας που έγινε από την ίδια επιστημονική ομάδα μέσω τηλεφωνικών συνεντεύξεων με τη βοήθεια υπολογιστή τον Μάιο του 2017.
Περίπου το 40% των ενηλίκων που διέκοψαν το κάπνισμα από το 2014 και μετά χρησιμοποιούν ή χρησιμοποιούσαν ηλεκτρονικό τσιγάροΤο αρχικό δείγμα περιελάμβανε 4.058 άτομα ηλικίας άνω των 18 ετών στο νομό Αττικής ο οποίος φιλοξενεί το 35% του συνολικού ενήλικου πληθυσμού της Ελλάδας, σύμφωνα με το Απογραφή του 2011. Η παρούσα μελέτη επικεντρώθηκε σε 2.568 άνδρες και γυναίκες (1.287 πρώην καπνιστές και 1.281 νυν καπνιστές) εξετάζοντας τη σχέση μεταξύ χρήσης ηλεκτρονικού τσιγάρου και διακοπής του καπνίσματος, με μια ιδιαίτερη εστίαση στο χρονοδιάγραμμα της διακοπής του καπνίσματος.
Σύμφωνα με τα ευρήματα της μελέτης, περίπου το 40% των ενηλίκων που διέκοψαν το κάπνισμα από το 2014 και μετά χρησιμοποιούν ή χρησιμοποιούσαν ηλεκτρονικό τσιγάρο. Το στοιχείο αυτό δείχνει ότι το άτμισμα μπορεί να έχει καθοριστική συμβολή στην ελάττωση του αριθμού των καπνιστών που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα. Η καθημερινή χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου μπορεί ακόμα και να 11πλασιάζει την πιθανότητα διακοπής του καπνίσματος.
Θετική επίδραση στην ελάττωση του καπνίσματος
«Για άλλη μια φορά, η αξιολόγηση των επιστημονικών δεδομένων αποδεικνύει ότι η Ελλάδα αποτελεί την πιο επιτυχημένη χώρα παγκοσμίως ως προς τη θετική επίδραση του ηλεκτρονικού τσιγάρου στην ελάττωση του καπνίσματος στον πληθυσμό», δήλωσε ο βασικός ερευνητής της μελέτης Δρ. Κωνσταντίνος Φαρσαλινός.
«Σε άλλες χώρες έχει παρατηρηθεί ότι η καθημερινή χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου τριπλασιάζει ή τετραπλασιάζει την πιθανότητα οι χρήστες να είναι πρώην καπνιστές, στοιχείο που είναι, φυσικά, πολύ σημαντικό. Είναι όμως η πρώτη φορά στη διεθνή βιβλιογραφία που καταγράφεται ότι οι καθημερινοί χρήστες ηλεκτρονικού τσιγάρου έχουν μέχρι 11 φορές υψηλότερη πιθανότητα να έχουν διακόψει το κάπνισμα σε σύγκριση με όσους δεν χρησιμοποιούν ηλεκτρονικό τσιγάρο», συνέχισε. «Τα ευρήματα είναι εξαιρετικά σημαντικά, ιδίως αν αναλογιστούμε ότι η χώρα μας έχει τον υψηλότερο επιπολασμό καπνίσματος στην Ευρώπη».
Δείτε τις δηλώσεις του Δρ. Κωνσταντίνου Φαρσαλινού στον φακό του zougla.gr:
Σημαντικός ρόλος στη διακοπή του καπνίσματος
Η μελέτη δείχνει πως το ηλεκτρονικό τσιγάρο όχι μόνο δεν εμποδίζει αλλά, αντίθετα, συμβάλλει αποφασιστικά στη διακοπή του καπνίσματος. «Ο μόνος λόγος ύπαρξης του ηλεκτρονικού τσιγάρου είναι ως βοήθημα για τη διακοπή του καπνίσματος, και αυτό καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την αρνητική ή θετική επίπτωσή του στη Δημόσια Υγεία» δήλωσε η Δρ. Αναστασία Μπαρμπούνη, Καθηγήτρια Δημόσιας Υγείας στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας. «Η μελέτη μας δείχνει ότι το ηλεκτρονικό τσιγάρο έχει σημαντικό ρόλο στη διακοπή του καπνίσματος τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα, κι αυτό αποτελεί όφελος για τη Δημόσια Υγεία», πρόσθεσε.
Προηγούμενη δημοσίευση στοιχείων την ίδιας μελέτης έδειξε ότι το κάπνισμα συνεχίζει να αποτελεί σοβαρό πρόβλημα στην Ελλάδα. Το 32,7% του πληθυσμού στο νομό Αττικής παραμένουν καπνιστές, παρουσιάζεται όμως ελάττωση τα τελευταία χρόνια. Ιδιαίτερα σημαντικό εύρημα της μελέτης ήταν ότι περίπου το 25% των ενηλίκων που διέκοψαν το κάπνισμα από το 2014 και μετά χρησιμοποιούν ηλεκτρονικό τσιγάρο καθημερινά, ενώ πάνω από το 35% είτε το χρησιμοποιεί καθημερινά, είτε το χρησιμοποιούσε στο παρελθόν και πλέον το διέκοψε.
Πολύ λιγότερο βλαπτικό από το κάπνισμα
«Τα προϊόντα ηλεκτρονικού τσιγάρου ρυθμίζονται και υπόκεινται σε ελέγχους σύμφωνα με τη νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ πολλές μελέτες δείχνουν πως είναι πολύ λιγότερο βλαπτικά από το κάπνισμα», δήλωσε ο Κωνσταντίνος Πουλάς, Αναπληρωτής Καθηγητής του Τμήματος Φαρμακευτικής του Πανεπιστημίου Πατρών.
«Η σημαντική συσχέτιση μεταξύ χρήσης ηλεκτρονικού τσιγάρου και διακοπής του καπνίσματος δείχνει ότι πρέπει να αυξήσουμε τις προσπάθειες ισορροπημένης και αντικειμενικής ενημέρωσης των καπνιστών. Οφείλουμε πλέον να ενθαρρύνουμε όλους όσους δεν θέλουν να χρησιμοποιήσουν άλλα εγκεκριμένα μέσα, να δοκιμάσουν το ηλεκτρονικό τσιγάρο σε μια σοβαρή προσπάθεια διακοπής του καπνίσματος», ανέφερε ο κ. Πουλάς.
Δείτε τις δηλώσεις του Κωνσταντίνου Πουλά στον φακό του zougla.gr:
Αναγκαίες οι νομοθετικές πρωτοβουλίες
Τα αποτελέσματα δείχνουν την αναγκαιότητα κάθε νομοθετική προσέγγιση για το ηλεκτρονικό τσιγάρο να βασίζεται σε επιστημονικά δεδομένα. «Όπως σε κάθε θέμα Δημόσιας Υγείας, έτσι και για το ηλεκτρονικό τσιγάρο η λεπτομερής καταγραφή της χρήσης και των αποτελεσμάτων αυτής στον πληθυσμό είναι καθοριστική για την κατανόηση της πραγματικότητας και την επιλογή των κατάλληλων δράσεων ευαισθητοποίησης πολιτών και φορέων» δήλωσε ο Δρ. Γεώργιος Σιάκας, διευθυντής Ερευνών της Μονάδας Ερευνών Κοινής Γνώμης και Αγοράς στο Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.
«Η συγκεκριμένη μελέτη σε μεγάλο βαθμό ξεκαθαρίζει το τοπίο και προσφέρει την ευκαιρία για πρωτοβουλίες που θα βοηθήσουν ακόμη περισσότερους καπνιστές να διακόψουν το κάπνισμα» συνέχισε.
Πηγή: Konstantinos Farsalinos, Georgios Siakas, Konstantinos Poulas, Vassilis Voudris, Kyriakoula Merakou, Anastasia Barbouni. E-cigarette use is strongly associated with recent smoking cessation: an analysis of a representative population sample in Greece. Intern Emerg Med 2019, January 14. doi. 10.1007/s11739-018-02023-x.
