Επιμέλεια: Σωτήρης Σκουλούδης
Παγκόσμιο ρεκόρ στη μέθοδο της γέννησης με καισαρική κατέχει η χώρα μας, με τα σχετικά ποσοστά μάλιστα να αυξάνονται χρόνο με τον χρόνο, με πολλούς όμως επαγγελματίες της υγείας και της μαιευτικής να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για την πρακτική που ακολουθεί η πλειοψηφία των γυναικολόγων-μαιευτήρων, κυρίως όσον αφορά στην υγεία της μητέρας αλλά και του μωρού.
Το επιτρεπόμενο όριο του ΠΟΥ στις καισαρικές είναι 15% και στη χώρα μας γεννιούνται με αυτή τη μέθοδο το 77% των παιδιών!
Σύμφωνα με στοιχεία του ΕΟΠΥΥ, το 2014 οι καισαρικές τομές αντιπροσώπευαν το 58,87% (οι 54.252 γεννήσεις σε σύνολο 92.148) και την επόμενη χρονιά το ποσοστό εκτοξεύτηκε σε πολλές δομές στο 77,24%! Μάλιστα το ποσοστό αυτό έχει σχεδόν διπλασιαστεί κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών (το 2007 ήταν 42,37%).
Το γεγονός ότι τα εν λόγω ποσοστά αποτελούν μια «μοναδική» ελληνική πρακτική αποδεικνύεται από το ότι το επιτρεπόμενο όριο από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας δεν ξεπερνάει το 15%, το οποίο μεν «παραβιάζεται» από τις περισσότερες χώρες, σε καμία περίπτωση όμως δεν φτάνει στο σημείο να αποτελεί και τον… κανόνα. Άλλωστε, η καισαρική τομή προτιμάται, όταν οι κίνδυνοι του φυσιολογικού τοκετού είναι περισσότεροι από τα οφέλη του, αλλά οι περιπτώσεις αυτές δεν ξεπερνούν το προαναφερόμενο 15% των συνολικών γεννήσεων.
Ενδεικτικά, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ, στη Φινλανδία το αντίστοιχο ποσοστό είναι 15.77%, στη Σουηδία 17.26%, στην Ισπανία 25%, στην Αγγλία 25.2%, στη Γερμανία 30.8% και στη γειτονική μας Ιταλία 35,7%.
Το συγκεκριμένο πρόβλημα, έγινε αιτία να εγκαλέσει τη χώρα μας η Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών, η οποία στην 54η Σύνοδο για την Εξάλειψη των Διακρίσεων κατά των Γυναικών (CEDAW), αξιολόγησε τις δράσεις τις οποίες έχει υλοποιήσει η χώρα μας για την μείωση των καισαρικών τομών. Η αξιολόγηση κατέληξε ότι η Ελλάδα θα πρέπει «να μειώσει τον αριθμό καισαρικών τομών που πραγματοποιούνται χωρίς να υπάρχει ιατρική αναγκαιότητα μέσω της κατάρτισης και της επανακατάρτισης του ιατρικού προσωπικού σχετικά με τον φυσιολογικό τοκετό, όπως επίσης και με την εισαγωγή αυστηρού ελέγχου των ιατρικών δεικτών για τις καισαρικές τομές, έτσι ώστε να πλησιάσει η χώρα τα αναγνωρισμένα από τον ΠΟΥ ποσοστά»…
H Κωνσταντίνα Νούσια, Μαία, με πολυετή πείρα στην προετοιμασία και εκτέλεση του φυσικού τοκετού, εξειδικεύτηκε στο vbac (Vaginal Birth After Caesarean) (φυσιολογική δεύτερη γέννα μετά από καισαρική), αναφέρει στο zougla.gr ότι το ιδιαίτερα αυξημένο ποσοστό καισαρικών τομών αποτελεί χρόνιο και ουσιαστικό πρόβλημα στο ελληνικό σύστημα περιγεννητικής υγείας:
«Η ανεξέλεγκτη διεξαγωγή καισαρικών τομών εκθέτει μωρό, μητέρα και μελλοντικές εγκυμοσύνες, σε κινδύνους. Οι κίνδυνοι για τη μητέρα αφορούν μεταξύ άλλων, σε αυξημένο κίνδυνο υστερεκτομής, αιμορραγίας, λοίμωξης, συμφύσεων αλλά και εμφάνισης επιπωματικού ή/και διεισδυτικού πλακούντα, αποκόλλησης πλακούντα και έκτοπης κύησης σε επόμενη εγκυμοσύνη. Οι κίνδυνοι για το μωρό, αφορούν σε αυξημένο κίνδυνο για την εμφάνιση αυτοάνοσων νοσημάτων, όπως διαβήτη τύπου 1 και νόσο του Crohn κατά 20% περισσότερο, αυξημένο κίνδυνο για εμφάνιση παχυσαρκίας κατά 1,33% στην παιδική ηλικία, 1,24% στην εφηβεία και 1,5% ως ενήλικες.
Η πρακτική των καισαρικών είναι ιδιαίτερα ζημιογόνα και για το δημόσιο σύστημα υγείας, καθώς στοιχίζει το διπλάσιο από τον φυσιολογικό τοκετό»Επίσης, παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο για την εμφάνιση Οξείας λεμφοβλαστικής λευχαιμίας, που δυστυχώς αυξάνεται ακόμη περισσότερο κατά 1,23% στα παιδιά που γεννιούνται με προγραμματισμένη καισαρική τομή, σε σχέση με την καισαρική που πραγματοποιείται μετά την αυτόματη έναρξη τοκετού. Σύνδεση της καισαρικής τομής παρατηρείται, επίσης, με τα αυξημένα ποσοστά αλλεργιών/άσθματος και αυτισμού».
Η πρακτική των καισαρικών επίσης είναι ιδιαίτερα ζημιογόνα και για το δημόσιο σύστημα υγείας, καθώς στοιχίζει το διπλάσιο από τον φυσιολογικό τοκετό: Ο ΕΟΠΥΥ καλείται να αποζημιώσει με 600 ευρώ τον φυσιολογικό τοκετό, 800 ευρώ τον φυσιολογικό που χρειάζεται χειρουργική παρέμβαση και 1200 ευρώ την καισαρική τομή.
Η εγκυμοσούνα ως… ασθενής
Για ποιον λόγο δεν αλλάζει η αμφιλεγόμενη αυτή μαιευτική κουλτούρα στη χώρα μας; Η Κωνσταντίνα Νούσια είναι σαφής:
«Η έγκυος, φοβάται το άγνωστο και από φόβο επιλέγει ή υποκύπτει στην πίεση του επαγγελματία ή του περίγυρου για ένα χειρουργείο»«Καταρχήν, θα πρέπει να τονίσω ότι το πρόβλημα με τα ολοένα αυξανόμενα ποσοστά καισαρικών τομών, έχει τη ρίζα του σε μια βαθιά κοινωνική πεποίθηση, που βλέπει την εγκυμοσύνη και τον τοκετό ως ασθένεια και την έγκυο ως ασθενή. Πρόκειται για μια ιατρικοποιημένη κουλτούρα, η οποία δημιουργεί ένα φαύλο κύκλο. Η έγκυος, φοβάται το άγνωστο και από φόβο επιλέγει ή υποκύπτει στην πίεση του επαγγελματία ή του περίγυρου για ένα χειρουργείο.
Ταυτόχρονα, ο επαγγελματίας, ο οποίος φέρει και το κομμάτι της ευθύνης, οδηγεί τη γυναίκα σε καισαρική τομή ευκολότερα από ότι φαίνεται από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, από άσκηση αμυντικής ιατρικής, δηλαδή από φόβο για τυχόν μελλοντικές νομικές κυρώσεις.
»Σημαντικό ρόλο παίζει επίσης, η έλλειψη ενημέρωσης γύρω από τον φυσιολογικό τοκετό της κοινωνίας, αλλά και η υποβάθμιση του ρόλου της μαίας, η οποία στις περισσότερες χώρες παγκοσμίως έχει τη βασική ευθύνη της παρακολούθησης και της διεξαγωγής ενός τοκετού.
«Το νέο νομοσχέδιο του Υπουργείου Υγείας δημιουργεί… μαίες δύο ταχυτήτων»
Πρόσφατα το Υπουργείο Υγείας ανακοίνωσε ότι αναγνωρίζει το πρόβλημα και ότι προτίθεται να προβεί σε εθνικό πλαίσιο δράσης που θα στοχεύει στη μείωση των καισαρικών τομών.
Όμως, όπως αναφέρει η Κωνσταντίνα Νούσια, και όπως σύντομα θα ανακοινωθεί επίσημα από τον Σύλλογο Μαίων/των, «το νέο νομοσχέδιο του Υπουργείου για την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, θα μπορούσε δυνητικά να επιλύσει κάποιες από τις βασικές αιτίες του προβλήματος. Για λόγους που δεν σχετίζονται με την επιστήμη η αναβάθμιση του ρόλου της μαίας στο ελληνικό σύστημα υγείας όμως εντέλει δεν έγινε».
Και εξηγεί: «Στο νέο νομοσχέδιο που αρχικά τέθηκε προς ψήφιση, το Υπουργείο Υγείας στο άρθρο 12, παρ 2 αναφέρει χαρακτηριστικά: «Παρέχεται η δυνατότητα συνταγογράφησης από τους επαγγελματίες υγείας του κλάδου ΤΕ Μαιευτικής για τη λήψη τραχηλικού επιχρίσματος Τεστ Παπανικολάου, καθώς και για τις σχετικές με την κύηση απαιτούμενες εξετάσεις, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία».
»Στις 4/08/2017 όμως, έγινε δυστυχώς τροποποίηση και αναδιατυπώνεται η παράγραφος 2 του άρθρου 12 ως εξής: «Παρέχει τη δυνατότητα συνταγογράφησης από τους επαγγελματίες υγείας του κλάδου ΤΕ Μαιευτικής που υπηρετούν στο δημόσιο τομέα, για τη λήψη τραχηλικού επιχρίσματος Τεστ Παπανικολάου, καθώς και για τις σχετικές με την κύηση απαιτούμενες εξετάσεις σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία. Η εκτέλεση των παραπεμπτικών πραγματοποιείται υποχρεωτικά σε δημόσιες δομές παροχής υπηρεσιών υγείας».
»Έτσι, δημιουργούνται μαίες δυο ταχυτήτων. Οι έγκυες που παρακολουθούνται στον ιδιωτικό τομέα σπρώχνωνται ξανά στο ιατροκεντρικό μοντέλο (με την παράδοση που έχει στις αυξημένες καισαρικές και γενικώς στις αναίτιες παρεμβάσεις), ενώ οι γυναίκες που απευθύνονται στο ΕΣΥ, οι οποίες συνήθως είναι χαμηλού οικονομικού στάτους, μπορούν να έχουν την φροντίδα του μαιοκεντρικού μοντέλου. Είναι σαφές ότι υπήρξε υπαναχώρηση του Υπουργείου Υγείας τη τελευταία στιγμή, αφήνοντας άναυδο τον μαιευτικό κλάδο.
»Καλούμε τον Υπουργό Υγείας να μας απαντήσει ποια τα κριτήρια που στήριξε την απόφαση του αυτή, αφήνοντας τη φροντίδα που παρέχουν οι μαίες στον ιδιωτικό τομέα -στο φυσιολογικό τοκετό- , για άλλη μια φορά στο περιθώριο, ενώ ταυτόχρονα αμφισβητούμενη είναι και η συνταγματικότητα του άρθρου του νομοσχεδίου.
»Η άμεση ανάγκη για κατάρτιση εθνικού σχέδιου δράσης απο το Υπουργείο Υγείας , για την μείωση των καισαρικών τομών, είναι απαραίτητη περισσότερο από ποτέ και όποιος φορέας κωφεύει στο συγκεκριμένο πρόβλημα, θα κληθεί στο μέλλον να λογοδοτήσει για ανεπάρκεια και κωλυσιεργία», καταλήγει η Κωνσταντίνα Νούσια.
