Επιμέλεια: Γιάννα Μυράτ
Μια νέα μελέτη που συνδέει το χαμηλής περιεκτικότητας σε θερμίδες υποκατάστατο ζάχαρης, ξυλιτόλη, με αυξημένο κίνδυνο καρδιακής προσβολής ή εγκεφαλικού έχει εγείρει για άλλη μια φορά ερωτήματα σχετικά με τους κινδύνους και τα οφέλη των υποκατάστατων ζάχαρης.
Η ξυλιτόλη είναι μια αλκοόλη ζάχαρης που βρίσκεται φυσικά στα φρούτα και τα λαχανικά και παράγεται ακόμη και στον ανθρώπινο οργανισμό σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Συχνά όμως παράγεται συνθετικά και προστίθεται όλο και περισσότερο σε επεξεργασμένα τρόφιμα, όπως καραμέλες και ψημένα προϊόντα με χαμηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη, επειδή έχει 40 τοις εκατό λιγότερες θερμίδες από την κανονική ζάχαρη και δεν προκαλεί αύξηση της γλυκόζης στο αίμα μετά από ένα γεύμα.
Οι συγγραφείς της μελέτης είπαν ότι αυτή η αύξηση στην κατανάλωση ήταν ανησυχητική, καθώς οι άνθρωποι που είναι πιο πιθανό να στραφούν στο υποκατάστατο ζάχαρης μπορεί ήδη να προσπαθούν να διαχειριστούν καταστάσεις όπως η παχυσαρκία και ο διαβήτης που αυξάνουν επίσης τον κίνδυνο καρδιαγγειακών προβλημάτων.
«Μπορεί να πιστεύουν ότι κάνουν μια υγιή επιλογή επιλέγοντας ξυλιτόλη αντί της ζάχαρης, ωστόσο τα δεδομένα υποστηρίζουν ότι δεν συμβαίνει αυτό». είπε ο Δρ Στάνλεϊ Χέιζεν, ο πρόεδρος των καρδιαγγειακών και μεταβολικών επιστημών στο Ερευνητικό Ινστιτούτο Λέρνερ της κλινικής του Κλίβελαντ και συγγραφέας της μελέτης. Πέρυσι, ο Δρ Χέιζεν και οι συνεργάτες του βρήκαν παρόμοια συσχέτιση με μια άλλη αλκοόλη ζάχαρης, που ονομάζεται ερυθριτόλη.
Για τη νέα μελέτη, οι ερευνητές μέτρησαν τα επίπεδα ξυλιτόλης σε δείγματα πλάσματος αίματος περισσότερων από 3.000 συμμετεχόντων που είχαν νηστέψει όλη τη νύχτα. Διαπίστωσαν ότι τα άτομα με τα υψηλότερα επίπεδα ξυλιτόλης είχαν περίπου διπλάσιο κίνδυνο καρδιακής προσβολής, εγκεφαλικού ή θανάτου μέσα στα επόμενα τρία χρόνια σε σύγκριση με άτομα με τα χαμηλότερα επίπεδα. Τα αποτελέσματα δημοσιεύτηκαν στο European Heart Journal αυτόν τον μήνα.
Η έρευνα δεν αποδεικνύει ότι οι αλκοόλες ζάχαρης όπως η ξυλιτόλη και η ερυθριτόλη προκαλούν άμεσα καρδιακά επεισόδια, μόνο ότι συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο. Επειδή οι ερευνητές δεν παρακολούθησαν τη διατροφή των συμμετεχόντων, άλλα τρόφιμα μπορεί επίσης να συνέβαλαν σε αυτόν τον κίνδυνο, δήλωσε η Μάρτα Γιανίνα Πεπίνο, αναπληρώτρια καθηγήτρια επιστήμης τροφίμων και ανθρώπινης διατροφής στο Πανεπιστήμιο του Illinois στην Urbana-Champaign. Και είναι πιθανό ορισμένοι από τους συμμετέχοντες να παράγουν φυσικά περισσότερη ξυλιτόλη και τα υψηλά επίπεδά τους να μην προέρχονται αποκλειστικά από φαγητό και ποτό, είπε.
Για να αντιμετωπίσει ορισμένες από αυτές τις ανησυχίες, η ομάδα του Δρ. Χέιζεν τάισε επίσης ξυλιτόλη σε ποντίκια, την πρόσθεσε σε δείγματα ανθρώπινου αίματος σε ένα εργαστήριο και επίσης έδωσε ποτά που περιείχαν ξυλιτόλη σε 10 υγιείς εθελοντές. Σε κάθε ένα από τα τεστ, η ξυλιτόλη αύξησε γρήγορα τα αιμοπετάλια που σχηματίζουν θρόμβους, και που θα μπορούσαν τελικά να οδηγήσουν σε καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό.
Συνολικά, τα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι η ξυλιτόλη μπορεί να εγκυμονεί κινδύνους που πρέπει να εξετάσουν οι καταναλωτές. Ακριβώς επειδή τα υποκατάστατα ζάχαρης όπως η ξυλιτόλη δεν περιέχουν πολλές θερμίδες «δεν σημαίνει ότι δεν έχουν καμία επίδραση», είπε η Δρ Πεπίνο.
Το επόμενο βήμα, είπαν εξωτερικοί ειδικοί, είναι να συγκρίνουμε πώς οι κίνδυνοι και τα οφέλη των υποκατάστατων όπως η ξυλιτόλη συγκρίνονται με αυτά της κανονικής ζάχαρης. Έρευνες έχουν δείξει σταθερά ότι η υψηλή πρόσληψη ζάχαρης σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών προβλημάτων, όπως καρδιακή προσβολή και εγκεφαλικό.
«Είναι πιθανό η ξυλιτόλη να εγκυμονεί κάποιους κινδύνους σε σύγκριση με το τίποτα, αλλά οι κίνδυνοι είναι μικρότεροι από ό,τι εάν καταναλώνατε παρόμοιες ποσότητες ζάχαρης», δήλωσε ο Δρ Ντέιβιντ Λούντβιχ, ενδοκρινολόγος στο Νοσοκομείο Παίδων της Βοστώνης, η έρευνα του οποίου έδειξε ότι ορισμένα υποκατάστατα ζάχαρης μπορούν να αποτρέψουν το βάρος, που αποτελεί επίσης παράγοντα κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο. «Νομίζω ότι η επόμενη ερώτηση είναι πώς αξιολογείτε και πώς εξισορροπείτε τον κίνδυνο σας;»
Ξυλιτόλη σε τρόφιμα και ποτά
Για να ελέγξετε πόση ξυλιτόλη μπορεί να καταναλώνετε, πρέπει να διαβάσετε προσεκτικά τις διατροφικές ετικέτες.
Τα τρόφιμα και τα ποτά που επισημαίνονται ως “χωρίς ζάχαρη” ή “χωρίς προσθήκη ζάχαρης” πρέπει να αναφέρουν την ακριβή ποσότητα αλκοόλης ζάχαρης κάτω από τους υδατάνθρακες στις διατροφικές πληροφορίες. Αλλά εάν ένα προϊόν δεν κάνει αυτούς τους ισχυρισμούς, μπορεί να μην χρειάζεται να αναφέρει τα ακριβή ποσά. Αυτό σημαίνει ότι οι αλκοόλες ζάχαρης όπως η ξυλιτόλη μπορεί στην πραγματικότητα να κρύβονται σε πολλά περισσότερα προϊόντα από όσα αντιλαμβάνονται οι καταναλωτές, συμπεριλαμβανομένων των ενεργειακών ράβδων, των βούτυρων ξηρών καρπών, των dressings για σαλάτες και των αρωματισμένων ποτών, είπε ο Δρ Χέιζεν. Μερικές φορές μπορείτε να εντοπίσετε ξυλιτόλη και άλλες αλκοόλες ζάχαρης στη λίστα συστατικών αναζητώντας απλώς λέξεις που τελειώνουν σε “-ol”, όπως σορβιτόλη και μαλτιτόλη. Η ξυλιτόλη μπορεί επίσης να αναφέρεται με άλλα ονόματα, όπως ζάχαρη σημύδας ή τον ευρωπαϊκό κωδικό E967.
Η ξυλιτόλη προστίθεται επίσης συχνά σε προϊόντα που προορίζονται για τη στήριξη της στοματικής υγείας, όπως στοματικά διαλύματα, οδοντόκρεμες και τσίχλες χωρίς ζάχαρη. Ωστόσο, οι ερευνητές δεν πιστεύουν ότι αυτές είναι μια σημαντική πηγή κατανάλωσης ξυλιτόλης, επειδή οι άνθρωποι καταναλώνουν πολύ λίγα από αυτά τα προϊόντα, είπε ο Δρ Χέιζεν.
Μειώνοντας την εξάρτησή σας από υποκατάστατα ζάχαρης
Εάν θέλετε να περιορίσετε την κατανάλωση ξυλιτόλης και άλλων αλκοολών ζάχαρης, ξεκινήστε μειώνοντας την κατανάλωση επεξεργασμένων τροφίμων. Στη συνέχεια, προσπαθήστε να δαμάσετε την επιθυμία για κάτι γλυκό, είπε ο Δρ Χέιζεν. Αντί να φτάσετε στα σνακ και τα επιδόρπια χωρίς ζάχαρη, σκεφτείτε τα φυσικά γλυκαντικά με μέτρο, όπως το μέλι, το σιρόπι σφενδάμου ή το νέκταρ αγαύης.
Ακόμα κι αν είστε διαβητικός, μπορεί να είναι καλύτερο να βασίζεστε σε φυσικά σάκχαρα για την περιστασιακή γλυκιά λιχουδιά, αρκεί να παρακολουθείτε στενά τη γλυκόζη του αίματός σας, ώστε να μπορείτε να προσαρμόσετε το φάρμακό σας όπως χρειάζεται, είπε η Δρ Πεπίνο.
Η ενσωμάτωση ολόκληρων φρούτων και λαχανικών είναι ένας άλλος πολύ καλός τρόπος για να ικανοποιήσετε τις λιγούρες για γλυκό, ενώ παράλληλα λαμβάνετε φυτικές ίνες και άλλα θρεπτικά συστατικά που μπορεί να βοηθήσουν στη ρύθμιση των επιδράσεων της ζάχαρης και των αλκοολών ζάχαρης. Κατά το ψήσιμο, μπορείτε επίσης να δοκιμάσετε συνταγές που χρησιμοποιούν πολτοποιημένα φρούτα όπως μπανάνες ή σάλτσα μήλου αντί για ζάχαρη ή υποκατάστατα ζάχαρης.
Προσπαθήστε σταδιακά να μειώσετε τη ζάχαρη και τα υποκατάστατα ζάχαρης και στα ποτά. Για παράδειγμα, μπορείτε να αλλάξετε από αναψυκτικό χωρίς ζάχαρη σε ανθρακούχο νερό αρωματισμένο με χυμό φρούτων.
«Τα υποκατάστατα ζάχαρης προορίζονται πραγματικά να χρησιμοποιηθούν ως σκαλοπάτι», είπε ο Δρ Λούντβιχ. «Δεν πρέπει να θεωρούνται μέρος μιας υγιεινής δίαιτας χαμηλής περιεκτικότητας σε υδατάνθρακες μακροπρόθεσμα».
