Οι χρυσοί κανόνες για την προστασία των ποδιών, τα οποία στον διαβήτη είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα, είναι, μεταξύ άλλων, η αναγκαιότητα για χρήση παπουτσιών καλής ποιότητας, για συχνά ποδόλουτρα και για αποφυγή της έκθεσης των ποδιών σε εστίες θερμότητας.
Ακόμη:
• Δεν περπατάμε ποτέ ξυπόλυτοι ή μόνο με τις κάλτσες μας, ακόμα και μέσα στο σπίτι. Στην παραλία ή στη θάλασσα φοράμε παπούτσια θαλάσσης.
• Φοράμε άνετα παπούτσια, με χοντρό πάτο. Προτιμούμε παπούτσια με βαθύ και ευρύ πέλμα, με αρκετό μήκος και ύψος μπροστά, για να χωράνε τα δάχτυλά μας, και αρκετό πλάτος στην περιοχή των μεταταρσίων (στο «κουτεπιέ»). Το καλύτερο παπούτσι έχει λείες εσωτερικές ραφές και κορδόνια, που το κρατούν σταθερό στο πόδι μας (τα παπούτσια χωρίς κορδόνια είναι ακατάλληλα, γιατί, για να κρατούν το παπούτσι σταθερό στο πόδι μας, πρέπει να είναι σφιχτά στα δάχτυλα και στην φτέρνα, περιορίζοντας κατά αυτόν τον τρόπο το πόδι μας). Προτιμάμε να φοράμε αθλητικά παπούτσια και όχι με τακούνια.
• Προτιμάμε να αγοράζουμε καινούργια παπούτσια στο τέλος της ημέρας και όχι πρωινές ώρες (τα πόδια μας το απόγευμα είναι πιο πρησμένα απ’ ό,τι το πρωί). Μπορούμε να σχεδιάσουμε το αποτύπωμα του πέλματός μας σε όρθια θέση σε ένα χαρτόνι και να το τοποθετήσουμε στα καινούργια παπούτσια, για να δούμε αν το αποτύπωμα χωράει άνετα στον πάτο του υποδήματος. Φοράμε τα καινούργια παπούτσια για 1-2 ώρες την ημέρα στην αρχή.
• Ελέγχουμε κάθε βράδυ τα παπούτσια για τυχόν μικροαντικείμενα στο εσωτερικό τους (π.χ., πετραδάκια, κέρματα, καρφιά κ.λπ.) ή για χαλασμένες ραφές και πάτους.
• Δεν φοράμε σφιχτές κάλτσες. Προτιμούμε κάλτσες χωρίς εσωτερικές ραφές, μάλλινες ή ειδικές, που μας προτείνει εξειδικευμένος γιατρός ή νοσηλεύτρια.
• Πλένουμε τα πόδια μας καθημερινά και τα στεγνώνουμε προσεχτικά. Προσέχουμε και στεγνώνουμε ιδιαίτερα τις περιοχές ανάμεσα στα δάχτυλα, προσπαθώντας να μην τα απομακρύνουμε πολύ μεταξύ τους.
• Ελέγχουμε τα πόδια κάθε βράδυ για μικρά τραύματα, ιδίως στα πέλματα ή στα διαστήματα ανάμεσα στα δάχτυλα. Εάν δεν μπορούμε να φτάσουμε τα πόδια μας οι ίδιοι, χρησιμοποιούμε καθρέφτη για να μπορέσουμε να δούμε τα πέλματα ή ζητάμε τη βοήθεια ενός συγγενή ή ενός φίλου. Ψάχνουμε για: αλλαγές του συνηθισμένου χρώματος στο δέρμα, ασυνήθιστο πρήξιμο, πληγές, κοψίματα, γρατζουνιές, φουσκάλες ή υγρό ή αίμα κάτω από κάλους.
• Αν ανακαλύψουμε οτιδήποτε που δεν είναι φυσιολογικό στο πόδι μας, δεν προσπαθούμε να το θεραπεύσουμε μόνοι μας. Ενημερώνουμε τον διαβητολόγο μας ή το Διαβητολογικό Κέντρο που μας παρακολουθεί.
• Δεν αφαιρούμε τους κάλους με ξυραφάκι ή με αυτοκόλλητα του εμπορίου. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ελαφρόπετρα. Προτιμούμε η περιποίηση των κάλων να γίνεται από εξειδικευμένο προσωπικό (ποδολόγος-ποδοθεραπευτής, εξειδικευμένος γιατρός ή νοσηλευτής),
• Δεν χρησιμοποιούμε πολύ ζεστό νερό για το μπάνιο. Το χλιαρό νερό, θερμοκρασίας 37 βαθμών Κελσίου, είναι το καταλληλότερο. Δοκιμάζουμε το νερό της μπανιέρας και του ντους με τον αγκώνα μας προτού κάνουμε ζεστό μπάνιο. Αποφεύγουμε να τοποθετούμε τα πόδια μας πολύ κοντά σε φωτιά και θερμάστρες και δεν τα αφήνουμε πολλή ώρα στον ήλιο (υπάρχει κίνδυνος σοβαρών εγκαυμάτων).
• Καταπολεμούμε τη ξηρότητα του δέρματος των ποδιών κυρίως με ειδικούς αφρούς ή ενυδατικές κρέμες (περιέχουν ουρία), που συνιστούν εξειδικευμένοι γιατροί ή νοσηλευτές και ποδολόγοι-ποδοθεραπευτές. Το ξηρό δέρμα μπορεί να σκιστεί και να οδηγήσει στην πρόκληση πληγών. Η βαζελίνη είναι ακατάλληλη.
• Κόβουμε τα νύχια σε ευθεία γραμμή με το δέρμα. Είναι πιο ασφαλές να χρησιμοποιούμε λίμα και να λιμάρουμε τα νύχια μας, παρά να τα κόβουμε οι ίδιοι με νυχοκόπτη ή ψαλιδάκι. Δεν κόβουμε ποτέ νύχια που έχουν μεγαλώσει μέσα στο δέρμα. Προτιμούμε η περιποίηση των νυχιών να γίνεται από εξειδικευμένο προσωπικό (ποδολόγος-ποδοθεραπευτής, εξειδικευμένος νοσηλευτής).
Επίσης:
• Αποφεύγουμε το κάπνισμα.
• Ρυθμίζουμε με τη βοήθεια του διαβητολόγου μας όσο καλύτερα μπορούμε το σάκχαρό μας.
• 1-2 φορές τον χρόνο δείχνουμε τα πόδια μας στον διαβητολόγο που μας παρακολουθεί.
Τα κατάλληλα υποδήματα
Οι διαβητικοί πρέπει να φορούν πιο «προστατευτικά» παπούτσια και όχι ανοιχτά ή σανδάλια, για να αποτρέψουν τυχόν τραυματισμούς στα πόδια και στα δάχτυλα των ποδιών. Το πόδι μπορεί να μην αισθάνεται «μουδιασμένο», αλλά μια προοδευτική μείωση της ικανότητας να αισθάνεστε την ελαφριά επαφή, τη θερμοκρασία ή την παρουσία παπουτσιών υποδηλώνει ότι το πόδι βρίσκεται σε κίνδυνο. Η απώλεια της αίσθησης δόνησης και αφής είναι σταδιακή και είναι εύκολο να αγνοηθεί, αλλά είναι το πιο σημαντικό στοιχείο που πρέπει να εντοπίσετε όσον αφορά στην αποφυγή του ακρωτηριασμού.
Προσοχή στις κοινές παγίδες
Αν κάποιες περιοχές πονούν, πρέπει να εξεταστούν πολύ προσεκτικά για οποιαδήποτε από τις προαναφερθείσες αλλαγές. Οι τραυματισμοί στα πόδια που συμβαίνουν χωρίς τη γνώση του ατόμου μπορεί να είναι το πρώτο σημάδι του διαβήτη, ειδικά όταν συνοδεύεται από μειωμένη αίσθηση.
Τα τραύματα πρέπει να παρακολουθούνται. Όταν τα τραύματα χρειάζονται μεγάλο χρονικό διάστημα για να επουλωθούν, το πόδι κινδυνεύει από μόλυνση, έλκη και περαιτέρω βλάβη στους τοπικούς ιστούς και στα οστά. Υπάρχουν ειδικές τεχνικές επιδέσμων και αλοιφές που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να θεραπεύσουν τα διαβητικά τραύματα και, ταυτόχρονα, να αποτρέψουν τις μόνιμες βλάβες.
Όπως και με οποιαδήποτε χρόνια πάθηση, το ιστορικό είναι σημαντικό – τόσο του ασθενούς όσο και της οικογένειάς του/της. Οι διαβητικοί που αντιμετώπισαν προβλήματα με κάποιο από τα παρακάτω (στο παρελθόν ή σήμερα) πρέπει να θεωρηθούν ότι κινδυνεύουν:
– έλκη των ποδιών,
– μολύνσεις στα νύχια ή μύκητες,
– κατάγματα κοπώσεως ή άλλα μεμονωμένα σπασίματα του ποδιού,
– βραδεία επούλωση τραυμάτων,
– μεγάλοι κάλοι ή άλλα εξογκώματα.
Στο οικογενειακό ιστορικό, οι ακρωτηριασμοί των ποδιών (μέρος ή σύνολο) πρέπει να γίνονται γνωστοί στον γιατρό. Άλλα μέλη της οικογένειας με εξακριβωμένο σακχαρώδη διαβήτη, ύποπτα για διαβήτη ή για προβλήματα στα πόδια επίσης πρέπει να αναφερθούν στον ειδικό γιατρό.
ΠΗΓΕΣ:
– http://www.aofas.org/footcaremd/conditions/diabetic-foot/Pages/The-Diabetic-Foot-and-Risk-How-to-Prevent-Losing-Your-Leg.aspx
– American Diabetes Association
– Mayo Clinic
– Ε.ΜΕ.ΔΙ.Π (Εταιρεία Μελέτης Διαβητικού Ποδιού)
– http://emedip.gr/gia-atoma-me-diaviti/praktikes-sumvoules
