Η υπογλυκαιμία είναι μια κατάσταση που προκαλείται από το πολύ χαμηλό επίπεδο σακχάρου στο αίμα (γλυκόζη), την κύρια πηγή ενέργειας του σώματός σας. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ποικίλα συμπτώματα, όπως δυσκολία στην ομιλία, σύγχυση, απώλεια συνείδησης, επιληπτικές κρίσεις ή και θάνατο!
Όταν ξεκινά η υπογλυκαιμία, είναι πιθανά τα εξής συμπτώματα: αίσθημα πείνας, ιδρώτας, τρεμούλα και αδυναμία. Τα συμπτώματα αρχίζουν συνήθως πολύ γρήγορα.
Η υπογλυκαιμία συχνά σχετίζεται με τη θεραπεία του διαβήτη. Ωστόσο, μια ποικιλία συνθηκών -πολλές από αυτές σπάνιες- μπορεί να προκαλέσει χαμηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα και σε άτομα χωρίς διαβήτη, όπως ο πυρετός. Η υπογλυκαιμία δεν είναι μια ίδια ασθένεια – είναι δείκτης ενός άλλου προβλήματος υγείας.
Η άμεση θεραπεία της υπογλυκαιμίας είναι απαραίτητη, όταν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα είναι 70 mg/dL ή χαμηλότερα. Χρειάζονται γρήγορα βήματα για να επανέρθει το επίπεδο σακχάρου στο φυσιολογικό εύρος, είτε με τροφές και ποτά υψηλής περιεκτικότητας σε ζάχαρη είτε με φάρμακα.
Η μακροχρόνια θεραπεία απαιτεί τον εντοπισμό και τη θεραπεία της υποκείμενης αιτίας της υπογλυκαιμίας.
Συμπτώματα
Εάν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα είναι πολύ χαμηλά, εμφανίζονται κάποια ή όλα από τα εξής συμπτώματα:
– Ακανόνιστος καρδιακός ρυθμός.
– Κούραση.
– Χλωμό δέρμα.
– Αστάθεια.
– Ανησυχία.
– Ιδρώτας.
– Πείνα.
– Ευερεθιστότητα.
– Μυρμήγκιασμα γύρω από το στόμα.
– Φωνές κατά τη διάρκεια του ύπνου.
Όταν η υπογλυκαιμία επιδεινώνεται, τα σημεία και τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν σύγχυση και ανώμαλη συμπεριφορά (ή και τα δύο), όπως η αδυναμία εκτέλεσης καθηκόντων ρουτίνας, οπτικές διαταραχές (π.χ., θολή όραση), απώλεια συνείδησης.
Τα άτομα με σοβαρή υπογλυκαιμία μπορεί να μοιάζουν σαν μεθυσμένα. Μπορεί να χάνουν τα λόγια τους και να κινούνται αδέξια.
Πότε πρέπει να δείτε έναν γιατρό
Ζητήστε ιατρική βοήθεια αμέσως εάν:
– Έχετε συμπτώματα υπογλυκαιμίας και δεν έχετε διαβήτη.
– Έχετε διαβήτη και η υπογλυκαιμία δεν ανταποκρίνεται στη θεραπεία. Η αρχική θεραπεία της υπογλυκαιμίας είναι η κατανάλωση χυμού ή αναψυκτικών, καραμελών ή η λήψη δισκίων γλυκόζης. Εάν αυτή η θεραπεία δεν αυξάνει το σάκχαρο του αίματός σας και δεν βελτιώνει τα συμπτώματά σας, επικοινωνήστε αμέσως με τον γιατρό σας.
– Ζητήστε βοήθεια εάν κάποιος με διαβήτη ή ιστορικό επαναλαμβανόμενης υπογλυκαιμίας έχει συμπτώματα σοβαρής υπογλυκαιμίας ή χάνει τη συνείδησή του.
Αίτια
Η υπογλυκαιμία εμφανίζεται όταν το επίπεδο σακχάρου στο αίμα (γλυκόζη) πέσει πολύ χαμηλά. Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους αυτό μπορεί να συμβεί και ο πιο συνηθισμένος είναι η παρενέργεια των φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του διαβήτη.
Ωστόσο, για να καταλάβετε πώς συμβαίνει η υπογλυκαιμία, βοηθάει να μάθετε πώς το σώμα σας κανονικά επεξεργάζεται το σάκχαρο του αίματος. Όταν τρώτε, το σώμα σας διαλύει υδατάνθρακες από τρόφιμα -όπως ψωμί, ρύζι, ζυμαρικά, λαχανικά, φρούτα και γαλακτοκομικά προϊόντα- σε διάφορα μόρια σακχάρων, συμπεριλαμβανομένης της γλυκόζης. Η γλυκόζη είναι η κύρια πηγή ενέργειας για το σώμα σας, αλλά δεν μπορεί να εισέλθει στα κύτταρα των περισσότερων ιστών σας χωρίς τη βοήθεια της ινσουλίνης, μιας ορμόνης η οποία εκκρίνεται από το πάγκρεας. Όταν αυξάνονται τα επίπεδα γλυκόζης, ορισμένα κύτταρα (βήτα κύτταρα) στο πάγκρεας απελευθερώνουν ινσουλίνη. Αυτό επιτρέπει στη γλυκόζη να εισέλθει στα κύτταρα και να παράσχει τα καύσιμα που χρειάζονται για να λειτουργήσουν σωστά. Η επιπλέον γλυκόζη αποθηκεύεται στο ήπαρ και στους μυς σας με τη μορφή γλυκογόνου.
Εάν δεν έχετε φάει για αρκετές ώρες και το επίπεδο σακχάρου στο αίμα πέσει, μια άλλη ορμόνη από το πάγκρεάς σας, που ονομάζεται «γλυκαγόνη», δίνει σήμα στο συκώτι σας να διασπάσει το αποθηκευμένο γλυκογόνο και να απελευθερώσει γλυκόζη πίσω στην κυκλοφορία του αίματός σας. Αυτό διατηρεί το επίπεδο σακχάρου στο αίμα σας σε κανονική κλίμακα, μέχρι να φάτε ξανά.
Εκτός από το συκώτι που διασπά το γλυκογόνο σε γλυκόζη, το σώμα σας έχει επίσης την ικανότητα να παράγει γλυκόζη. Αυτή η διαδικασία συμβαίνει κυρίως στο ήπαρ σας αλλά και στα νεφρά σας.
Αιτίες υπογλυκαιμίας σε διαβητικούς
Τα άτομα με διαβήτη μπορεί να μην παράγουν αρκετή ινσουλίνη (διαβήτης τύπου 1) ή μπορεί να είναι λιγότερο ευαίσθητα στην ανταπόκριση σε αυτήν (διαβήτης τύπου 2). Ως αποτέλεσμα αυτού, η γλυκόζη τείνει να συσσωρεύεται στην κυκλοφορία του αίματος και μπορεί να φτάσει σε επικίνδυνα υψηλά επίπεδα. Για να διορθωθεί αυτό το πρόβλημα, κάποιος με διαβήτη πρέπει να πάρει ινσουλίνη ή άλλα φάρμακα για να μειώσει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα.
Ωστόσο, η πάρα πολλή ινσουλίνη -ή άλλα φάρμακα για τον διαβήτη- μπορεί να προκαλέσει χαμηλή στάθμη του σακχάρου στο αίμα και, συνεπώς, υπογλυκαιμία. Η υπογλυκαιμία μπορεί επίσης να συμβεί αν δεν τρώτε τόση τροφή όση συνήθως μετά τη λήψη του φαρμάκου για τον διαβήτη ή εάν ασκείστε περισσότερο από το κανονικό.
Υπογλυκαιμία μετά τα γεύματα
Η υπογλυκαιμία συνήθως εμφανίζεται όταν δεν έχετε φάει (όταν βρίσκεστε σε κατάσταση νηστείας), αλλά αυτό δεν συμβαίνει πάντοτε. Μερικές φορές η υπογλυκαιμία εμφανίζεται μετά τα γεύματα, επειδή το σώμα παράγει περισσότερη ινσουλίνη απ’ ό,τι χρειάζεται.
Αυτός ο τύπος υπογλυκαιμίας, που ονομάζεται «αντιδραστική ή μεταγευματική υπογλυκαιμία», μπορεί να εμφανιστεί σε άτομα που έχουν υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση στο στομάχι. Μπορεί, όμως, να εμφανιστεί και σε ανθρώπους που δεν έχουν υποβληθεί σε αυτήν τη χειρουργική επέμβαση.
Επιπλοκές
Εάν αγνοήσετε τα συμπτώματα της υπογλυκαιμίας πολύ καιρό, μπορεί να χάσετε τη συνείδησή σας. Αυτό συμβαίνει επειδή ο εγκέφαλός σας χρειάζεται γλυκόζη για να λειτουργήσει σωστά.
Αναγνωρίστε τα σημεία και τα συμπτώματα νωρίς, γιατί η υπογλυκαιμία στην οποία δεν έχει γίνει αγωγή μπορεί να οδηγήσει σε λιποθυμία, απώλεια συνείδησης ή και θάνατο.
Η υπογλυκαιμία μπορεί επίσης να επιφέρει:
– Πτώσεις.
– Τραυματισμούς.
– Αυτοκινητικά ατυχήματα.
– Τρεμούλιασμα ή ακανόνιστους καρδιακούς παλμούς. Όταν συμβεί αυτό, αυξάνεται ο κίνδυνος σοβαρής, απειλητικής για τη ζωή υπογλυκαιμίας.
Πρόληψη
Α) Συνεχής παρακολούθηση γλυκόζης: Εάν έχετε διαβήτη, ακολουθήστε προσεκτικά το σχέδιο διαχείρισης που εσείς και ο γιατρός σας έχετε αναπτύξει. Εάν παίρνετε νέα φάρμακα, αν αλλάξετε τα προγράμματα διατροφής ή τη θεραπεία ή αν προσθέτετε νέα άσκηση, μιλήστε με τον γιατρό σας σχετικά με το πώς αυτές οι αλλαγές μπορεί να επηρεάσουν τη διαχείριση του διαβήτη σας και τον κίνδυνο χαμηλού σακχάρου στο αίμα.
Η συνεχής παρακολούθηση της γλυκόζης είναι μια επιλογή για μερικούς ανθρώπους, ιδιαίτερα για εκείνους που δεν γνωρίζουν την υπογλυκαιμία. Μερικές συσκευές εισαγάγουν ένα μικροσκοπικό καλώδιο κάτω από το δέρμα, που μπορεί να στείλει τις μετρήσεις της γλυκόζης αίματος σε έναν δέκτη.
Εάν τα επίπεδα σακχάρου πέφτουν πολύ χαμηλά, ορισμένα μοντέλα μετρητών θα σας ειδοποιήσουν με συναγερμό. Ορισμένες αντλίες ινσουλίνης έχουν πλέον ενσωματωμένους μετρητές και μπορούν να διακόψουν την παροχή ινσουλίνης, όταν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα πέφτουν πολύ γρήγορα, για να βοηθήσουν στην πρόληψη της υπογλυκαιμίας. Βεβαιωθείτε ότι έχετε πάντα μαζί σας έναν γρήγορο ενεργό υδατάνθρακα, όπως χυμούς ή δισκία γλυκόζης, ώστε να μπορείτε να αντιμετωπίζετε μια πτώση του σακχάρου στο αίμα.
Β) Εάν δεν έχετε διαβήτη αλλά έχετε επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπογλυκαιμίας, η κατανάλωση συχνών μικρών γευμάτων καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας είναι ένα καλό μέτρο για να αποφευχθεί η υπερβολική μείωση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα σας. Ωστόσο, αυτή η προσέγγιση δεν είναι μια ενδεδειγμένη μακροπρόθεσμη στρατηγική. Εργαστείτε με τον γιατρό σας για να αναγνωρίσετε και να θεραπεύσετε την υποκείμενη αιτία της υπογλυκαιμίας.
Αιτίες υπογλυκαιμίας χωρίς διαβήτη
Η υπογλυκαιμία σε άτομα χωρίς διαβήτη είναι πιο σπάνια. Οι αιτίες μπορεί να είναι οι εξής:
– Κάποια φάρμακα. Η λήψη κάποιας άλλης φαρμακευτικής αγωγής είναι πιθανή αιτία υπογλυκαιμίας. Κι άλλα φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν υπογλυκαιμία, ειδικά σε παιδιά ή σε άτομα με νεφρική ανεπάρκεια. Ένα παράδειγμα είναι η κινίνη, η οποία χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της ελονοσίας.
– Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ. Η κατανάλωση μεγάλου ποτού χωρίς φαγητό μπορεί να εμποδίσει το ήπαρ σας να απελευθερώσει αποθηκευμένη γλυκόζη στο αίμα σας, προκαλώντας υπογλυκαιμία.
– Μερικές σοβαρές ασθένειες. Οι ασθένειες του ήπατος, όπως η βαριά ηπατίτιδα, μπορεί να προκαλέσουν υπογλυκαιμία. Οι διαταραχές των νεφρών μπορεί να εμποδίσουν το σώμα σας να κάνει σωστή απέκκριση των φαρμάκων και να επηρεάσουν τα επίπεδα γλυκόζης λόγω της συσσώρευσης αυτών των ουσιών.
– Η μακροπρόθεσμη πείνα, όπως στη διατροφική διαταραχή νευρική ανορεξία, μπορεί να οδηγήσει στην εξάντληση των ουσιών που χρειάζεται το σώμα σας για να δημιουργήσει γλυκόζη, προκαλώντας υπογλυκαιμία.
– Υπερπαραγωγή ινσουλίνης. Ένας σπάνιος όγκος του παγκρέατος μπορεί να προκαλέσει υπερπαραγωγή ινσουλίνης, με αποτέλεσμα την υπογλυκαιμία. Κι άλλοι όγκοι μπορεί να οδηγήσουν σε υπερβολική παραγωγή ινσουλινοειδών ουσιών. Η διεύρυνση των βήτα κυττάρων του παγκρέατος που παράγουν ινσουλίνη μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολική απελευθέρωση ινσουλίνης και υπογλυκαιμία.
– Ανεπάρκεια ορμονών. Ορισμένες διαταραχές των επινεφριδίων και της υπόφυσης μπορεί να οδηγήσουν σε ανεπάρκεια βασικών ορμονών που ρυθμίζουν την παραγωγή γλυκόζης. Τα παιδιά μπορεί να υποφέρουν από υπογλυκαιμία, εάν έχουν ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης.
Πηγές: Diabete Ricerca, https://el.wikipedia.org/wiki, https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hypoglycemia/symptoms-causes/syc-20373685
