Ο διαβήτης τύπου 1 είναι η πιο συνηθισμένη μορφή σακχάρου σε παιδιά και εφήβους: το 90%-95% των ατόμων κάτω των 16 ετών με διαβήτη έχουν αυτόν τον τύπο. Προκαλείται από την αδυναμία του παγκρέατος να παράγει ινσουλίνη.
Στην Ευρώπη και στην Αμερική έχει παρατηρηθεί για πρώτη φορά στους νέους και ο διαβήτης τύπου 2. Αυτό οφείλεται κυρίως στην αυξανόμενη τάση προς την παχυσαρκία στις Δυτικές κοινωνίες. Ωστόσο, η παχυσαρκία δεν εξηγεί την αύξηση του αριθμού του διαβήτη τύπου 1 στα παιδιά, που αποτελούν την πλειονότητα των νέων περιπτώσεων.
Ο διαβήτης τύπου 1 χαρακτηρίζεται αυτοάνοση νόσος, κάτι που σημαίνει μια κατάσταση κατά την οποία το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού «επιτίθεται» σε κάποιον από τους ιστούς ή στα όργανα του σώματος. Στον διαβήτη τύπου 1 τα κύτταρα που παράγουν ινσουλίνη στο πάγκρεας καταστρέφονται.
Πόσο συνηθισμένη είναι η νόσος;
Τα ποσοστά διαβήτη στην παιδική ηλικία δεν είναι ίδια διεθνώς, αλλά υπάρχουν σημαντικές διακυμάνσεις από χώρα σε χώρα. Για παράδειγμα, στην Αγγλία και στην Ουαλία 17 παιδιά ανά 100.000 αναπτύσσουν διαβήτη κάθε χρόνο, ενώ στην Ιαπωνία είναι 3 ανά 100.000.
Τα τελευταία 30 χρόνια παρατηρείται τριπλάσια αύξηση του αριθμού των περιπτώσεων παιδικού διαβήτη, ιδιαίτερα στην ηλικία κάτω των 5 ετών.
Τι προκαλεί τον παιδικό διαβήτη;
Όπως συμβαίνει και με τους ενήλικες, η αιτία του παιδικού διαβήτη δεν έχει γίνει απόλυτα κατανοητή. Πρόκειται, πιθανώς, για έναν συνδυασμό γονιδίων και περιβαλλοντικών επιβαρύνσεων.
Το παράδοξο είναι πως η πλειονότητα των παιδιών που αναπτύσσουν διαβήτη τύπου 1 δεν έχουν οικογενειακό ιστορικό!
Ποια είναι τα συμπτώματα;
Τα κύρια συμπτώματα είναι τα ίδια με αυτά των ενηλίκων:
– Δίψα περισσότερη από το συνηθισμένο, ακόμα και τη νύχτα.
– Συχνή ούρηση, ακόμα και το βράδυ.
– Απώλεια βάρους.
– Κούραση.
Τα συμπτώματα που είναι πιο τυπικά στα παιδιά περιλαμβάνουν:
– κοιλιακούς πόνους,
– πονοκεφάλους
– προβλήματα συμπεριφοράς.
Μερικές φορές η διαβητική κετοξέωση εμφανίζεται προτού διαγνωστεί ο διαβήτης, αν και αυτό συμβαίνει λιγότερο στις αναπτυγμένες χώρες, λόγω της καλύτερης γνώσης των συμπτωμάτων που διαθέτουν.
Οι γιατροί θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο διαβήτη σε κάθε παιδί που έχει, ανάμεσα στα άλλα, και μια ανεξήγητη αιτία ασθένειας ή κοιλιακού πόνου για μερικές εβδομάδες.
Εάν διαγνωστεί η νόσος, το παιδί θα πρέπει να οδηγηθεί σε ειδικό για τον παιδικό διαβήτη.
Πώς αντιμετωπίζεται ο διαβήτης στα παιδιά;
Ο ιδιαίτερος χαρακτήρας της διαχείρισης του παιδικού διαβήτη σημαίνει ότι τα περισσότερα ανήλικα πρέπει να λαμβάνουν φροντίδα στο νοσοκομείο και όχι από τον γενικό ιατρό τους.
Τα περισσότερα παιδιά με διαβήτη χρειάζονται θεραπεία με ινσουλίνη. Εάν συμβαίνει αυτό, το παιδί θα χρειαστεί μια μεμονωμένη ρουτίνα ινσουλίνης, η οποία θα προγραμματιστεί από ομάδα ειδικών. Οι περισσότεροι ιατροί συνιστούν, πλέον, καθημερινά συχνές δόσεις ινσουλίνης ταχείας δράσης κατά τη διάρκεια της ημέρας και βραδείας δράσης τη νύχτα. Τα πολύ μικρά παιδιά συνήθως δεν χρειάζονται ένεση τη νύχτα, αλλά θα χρειαστούν καθώς μεγαλώνουν. Ένας όλο και αυξανόμενος αριθμός παιδιών χρησιμοποιεί πια αντλίες ινσουλίνης.
Συχνά, κατά το πρώτο έτος μετά τη διάγνωση, το παιδί μπορεί να χρειαστεί μόνο μια μικρή δόση ινσουλίνης. Εκτός από τη θεραπεία με ινσουλίνη, θετικός είναι και ο συχνός έλεγχος της γλυκόζης στο αίμα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι πολλές από τις επιπλοκές του διαβήτη αυξάνονται όσο περνούν τα χρόνια.
Τα παιδιά μπορεί να έχουν πολλά προβλήματα σε σχέση:
– με τους περιορισμούς στη διατροφή,
– τα επίπεδα δραστηριότητας,
– τη συμμόρφωση με τη μέτρηση του σακχάρου στο αίμα και τη θεραπεία.
Η οικογένειά σας και η ιατρική ομάδα του παιδιού μπορούν να σας βοηθήσουν στις δύσκολες στιγμές.
Η διαβίωση με τον διαβήτη μπορεί να προκαλέσει στις οικογένειες μεγάλη πίεση, οπότε η πρόσβαση σε ψυχολογική υποστήριξη ίσως είναι ζωτικής σημασίας. Η κατανόηση όλων των διαφορετικών πτυχών του διαβήτη και η θεραπεία του απαιτούν υπομονή, αλλά θα ωφελήσουν το παιδί και την οικογενειακή ζωή.
Ο ανεπαρκής έλεγχος της γλυκόζης θα προκαλέσει πολύ σοβαρές μακροχρόνιες βλάβες, οπότε η διά βίου παρακολούθηση και η θεραπεία του διαβήτη είναι ζωτικής σημασίας.
Οδηγίες για τη διατροφή
Οι τρέχουσες συστάσεις για τα παιδιά με διαβήτη είναι οι εξής:
– τρία κύρια γεύματα,
– δύο με τρία σνακ.
Καλό είναι όλη η οικογένεια να τρώει τα ίδια γεύματα. Ένας εκπαιδευμένος διαιτολόγος είναι συνήθως ένα από τα μέλη της ομάδας αντιμετώπισης του διαβήτη.
Είναι σημαντικό να παρέχετε στο παιδί σας μια υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή, με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες. Η υγιεινή διατροφή είναι η ίδια για όλους, είτε έχουν διαβήτη είτε όχι.
Το πόσο θα πρέπει να τρώει το παιδί σας εξαρτάται από την ηλικία και το βάρος του. Ο διαιτολόγος και οι γονείς πρέπει να το προσδιορίσουν μαζί.
Τα γλυκά δεν είναι πλέον απαγορευμένα, επειδή η «διαβητική διατροφή» δεν είναι πια ένα «λείψανο» του παρελθόντος (αλλά θα πρέπει να είναι σπάνια).
Μόλις το παιδί σας καταλάβει πώς το σώμα του ανταποκρίνεται στο φαγητό και στη λήψη ινσουλίνης, τα γλυκά με μέτρο είναι πιθανά, αν και καλό είναι να συνοδεύονται από την κατάλληλη δόση ινσουλίνης.
Νεανικός διαβήτης τύπου 2
Η παχυσαρκία προκαλεί αντίσταση στη δράση της ινσουλίνης. Στα παχύσαρκα άτομα -ανεξαρτήτως ηλικίας- χρειάζεται περισσότερη ινσουλίνη για να κάνει την ίδια ακριβώς δουλειά που θα έκανε μια πολύ μικρότερη ποσότητα, αν ήταν λεπτόσωμα. Έτσι το πάγκρεας υπερλειτουργεί και ύστερα από χρόνια κουράζεται.
Τα αντιδιαβητικά δισκία, που στοχεύουν στην αύξηση της παραγωγής της ινσουλίνης από τα β-κύτταρα, στη μείωση της παραγωγής γλυκόζης από το συκώτι, στη μείωση της αντίστασης στην ινσουλίνη και στην καθυστερημένη απορρόφηση των σακχάρων από το έντερο δεν αρκούν πια, οπότε ο διαβητικός χρειάζεται ινσουλίνη. Ο διαβήτης τύπου 2 είναι κατά πολύ συχνότερος, έχει πολύ ισχυρότερη κληρονομική προδιάθεση από τον τύπο 1 και για την ώρα εμφανίζεται συνήθως σε ενήλικες, κυρίως παχύσαρκους ηλικιωμένους. Και λέμε «για την ώρα», γιατί η νέα μάστιγα της παγκόσμιας υγείας είναι, δυστυχώς, η παιδική παχυσαρκία.
Σχεδόν το 40% των παιδιών και των εφήβων είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα. Η χώρα μας είναι πρώτη στον κόσμο στα υπέρβαρα αγόρια και τρίτη στα υπέρβαρα κορίτσια! Έτσι ο διαβήτης τύπου 2, το μεταβολικό σύνδρομο και οι επιπλοκές τους αρχίζουν να εμφανίζονται όλο και περισσότερο στην παιδική και την εφηβική ηλικία.
Τι πρέπει να κάνει ο διαβητικός ανήλικος
• Τακτικές επισκέψεις στον γιατρό τους (ανά τρίμηνο) και αιματολογικές εξετάσεις (μία φορά τον χρόνο), για τον αποκλεισμό άλλων παθήσεων.
• Συχνές μετρήσεις του σακχάρου, για να προσαρμόζεται η δόση της ινσουλίνης, ώστε να αποφεύγουν την υπεργλυκαιμία και την υπογλυκαιμία (μπορεί και αρκετές φορές την ημέρα).
• Υγιεινή διατροφή, για να διατηρούν το βάρος τους στα φυσιολογικά επίπεδα.
• Συστηματική άσκηση, για να μειώνονται τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα και να βελτιώνεται η δράση της ινσουλίνης.
• Καθημερινή λήψη ινσουλίνης, η οποία προσλαμβάνεται σε διάφορες μορφές.
ΠΗΓΕΣ:
– American Diabetes Association
– Mayo Clinic
– Diabetes UK
– www.netdoctor.co.uk/conditions/diabetes/a827/diabetes-in-children/
