Ζήσης Ψάλλας
Είναι γνωστό εδώ και 30 χρόνια ότι υπάρχουν τα κιρκάδια ρολόγια -τα εσωτερικά βιολογικά μας ρολόγια- που επηρεάζουν την ανθρώπινη υγεία και τις ασθένειες. Αυτά τα ρολόγια υπάρχουν σε όλα τα κύτταρα, στον εγκέφαλο και στο σώμα. Ρυθμίζουν τον χρονισμό των διαδικασιών, όπως η διατήρηση σημαντικών μεταβολικών και φλεγμονωδών αποκρίσεων των λιποκυττάρων και των ανοσολογικών κυττάρων. Αν και τα ρολόγια στα κύτταρά μας δεν μπορούν να δουν τον ακριβή χρόνο, αυτές οι κυτταρικές διεργασίες δεν θα συμβούν στη «σωστή» ώρα της ημέρας ή της νύχτας.
Αυτό που δεν ήταν γνωστό μέχρι πρόσφατα είναι ότι το κορεσμένο λίπος όχι μόνο μπορεί να προκαλέσει «καθυστέρηση» στα εσωτερικά κιρκάδια ρολόγια σε ορισμένους τύπους κυττάρων του σώματος, αλλά αυτό το φαινόμενο συνοδεύεται από ισχυρή φλεγμονή. Κάτι τέτοιο υποδηλώνει ότι η κατανάλωση κορεσμένων λιπαρών μπορεί να οδηγήσει σε μεταβολικές διαταραχές και καρδιακές παθήσεις.
Μια μελέτη συνέκρινε τα αποτελέσματα ενός κορεσμένου λίπους, που ονομάζεται παλμιτικό οξύ και ένα ωμέγα-3 πολυακόρεστο λίπος που ονομάζεται DHA, στα ρολόγια του σώματος και την επαγόμενη φλεγμονή στα κύτταρα.
Μελετήθηκε το παλμιτικό, επειδή βρίσκεται συνήθως σε επεξεργασμένες τροφές και fast foods, και είναι γνωστό ότι προκαλεί χρόνια φλεγμονή, η οποία θεωρείται αιτιώδης παράγοντας στην παχυσαρκία και στον διαβήτη τύπου 2.
Τα πειράματα έγιναν σε καλλιεργημένα κύτταρα ποντικού. Ορισμένα κύτταρα έλαβαν είτε DHA είτε παλμιτικό οξύ κι άλλα κύτταρα έλαβαν ταυτόχρονα παλμιτικό και DHA. Μετά την επεξεργασία των κυττάρων με παλμιτικό και DHA σε διαφορετικές ώρες της ημέρας, αναλύθηκαν οι φλεγμονώδεις δείκτες των κυττάρων.
Διαπιστώθηκε ότι το παλμιτικό απενεργοποιεί τα κιρκαδικά ρολόγια σε ορισμένα κύτταρα, αλλά όχι σε όλα. Αν όλα τα ρολόγια σε ολόκληρο το σώμα είχαν αλλάξει, τότε το παλμιτικό μάλλον δεν θα επέφερε καμία αισθητή αλλαγή. Η ζώνη ώρας μπορεί να αλλάξει, αλλά όλα τα κύτταρα θα ήταν στο ίδιο και θα λειτουργούσαν συγχρόνως. Για τα κύτταρα, η λειτουργία σε μια διαφορετική ζώνη ώρας από τα άλλα κύτταρα γύρω τους προκαλεί σύγχυση.
Το jet lag δεν είναι το μόνο πρόβλημα που προκαλεί το παλμιτικό στα κύτταρα. Παράγει επίσης φλεγμονή σε διάφορους τύπους κυττάρων. Η μελέτη βρήκε ακόμη ότι το DHA είναι αντιφλεγμονώδες.
